De Spaanse Furie en de Catalaanse Spirit

Gewoonlijk laat ik wel mijn gedachten gaan over politieke kwesties maar daar blijft het bij. Over monetaire en economische zaken schrijf ik mijn gedachtengang voor mezelf op.

Want geld en economie zijn rationeel te bespreken onderwerpen, rationeel hoewel ook sterk onderworpen aan inzichten en gevoelens.

Bij de politiek ligt dat anders.

Maar bij het Catalaans Spaanse conflict maak ik een uitzondering.

Ik weet ook waarom.

Waar kan dat  op uitlopen als er geen vergelijk kan worden bereikt.

Als vooroorlogs geborene heb ik de bezetting van Nederland door de Duitsers nog meegemaakt.

Het  verlies van je vrijheden, het moeten aanvaarden van de dictaten die je worden opgelegd, het gevoel van machteloosheid.

De EU is opgericht om juist dat onmogenlijk te maken.

De EU heeft (met de hulp van de USA) in de Balkan ingegrepen om die vrijheid daar te vestigen.

Nu, als er niet ingegrepen wordt, zou weer een situatie van overname van de macht en  bezetting kunnen volgen.

Als Rutte zegt dat Rajoy in zijn recht staat omdat het Spaanse Hooggerechtshof het Catalaanse referendum onwettig heeft verklaard heeft hij juridisch gezien gelijk maar vergeet dat dit referendum geen juridische maar politiek twistpunt is en geen reden mag zijn politie geweld te gebruiken.

De Catalanen (en de Basken) zijn echt een aparte bevolkingsgroep in Spanje en hebben daarom ook een zekere vorm van zelfbestuur.

De bevolking van een semie onafhankelijke regio  nu de mogelijkheid ontnemen zich uit te spreken over zijn politieke toekomst via de wetgeving en vervolgens dit met grof politiegeweld tegenover vreedzame betogers proberen te verhinderen grijpt diep in in de fundamentele democratie.

Uit  strategisch oogpunt evenmin verstandig want allereerst was het allerminst zeker dat een meerderheid van de Catalanen in een referendum voor onafhankelijkheid zou hebben gestemd gezien de uitkomst van diverse polls.

Bovendien zou  bij een meerderheid voor afscheiding  het argument gelden dat de uitslag genegeerd moest worden omdat er geen juridische basis voor dat referendum was.

Voor de buitenwereld zou dat begrijpelijker zijn geweest dan deze niet-oplossing.

Want de helft van de kiesgerechtigden heeft ondanks het geweld kunnen stemmen en 90% daarvan heeft voor onafhanklijkheid gestemd onder wie kennelijk velen die anders “neen” zouden hebben gestemd.

Dat daarbij sterk geimproviseerd moest worden doet aan de uitslag niets af.

Dat alles had voorkomen moeten worden.

Ook de rol van de EU is niet consequent.

De EU houdt zich  afzijdig omdat het een binnenlandse aangelegenheid is  en staat achter Rajoy, veroordeelt het geweld niet en weigert op het verzoek van Catalonië om overleg in te gaan en deelt mede dat een zelfstandig Catalonië geen lid van de EU meer zou zijn.

Maar tegenover oostelijke lidstaten hanteert de EU juist de EU Rule of Law en bemoeit zich op die grond daarvan intensief met de binnenlandse wetgevingen.

En de vrijheid van meningsuiting is toch een van de grondrechten van de EU.

Het gaat hier om de confrontatie van de Spaanse rule of law (zij het een grondwet uit 1813) en het EU recht op vrije meningsuiting.

Het Europeese parlement zou door tegenstand van de hoofdgroeperingen erin geen debat willen wijden aan het conflict maar zal dat bij nader inzien toch doen, maar onder voorbehoud.

Een toespraak van Timmermans en kort spreken van de leiders van de politieke groeperingen, zo lees ik.

Geen open debat dus zoals van een parlement verwacht zou moeten worden.

Zo kunnen hekelige punten (het politiegeweld) grotendeels vermeden worden.

Catalonië verzoekt om overleg door de EU.

De EU weigert.

Ook de Spaanse regering wil geen overleg en wil ook geen mediatie door een derde partij.

De Spaanse koning legt de schuld vierkant bij Catalonië.

Catalonië wil dus overleg maar dat wordt genegeerd, Catalonië wil mediatie maar de EU wil (nog) niet.

Catalonië moet buigen voor Madrid maar wil en kan dat niet.

Zo wordt op een harde confrontatie afgestuurd door de EU en Madrid.

Madrid rekent er, zo vermoed ik, op dat de Catalaanse regering toe zal geven.

Stel voor dat zoiets was gebeurd toen Schotland een referendum  voor onafhankelijkheid wilde.

Madrid kan, als de Catalanen niet toegeven,  het bestuur over het nu semi onafhankelijke Catalonië overnemen.

Dat zou de facto inhouden een afzetten van het Catalaanse parlement en de Catalaanse regering en het overnemen van de macht door Madrid.

De Spaanse wetgeving staat dat toe.

Door de Catalanen zou dat gezien worden als een bezetting van hun land.

Dat zou een onhoudbare toestand opleveren, een in de EU ongekende en onmogelijke situatie.

De enige zinnige oplossing is nieuw overleg tussen Catalonië en Madrid  waartoe Catalonië dus bereid is.

Het is de taak van de EU om ervoor te zorgen dat zo’n overleg tot stand komt via een neutrale mediator.

Want al is het een binnenlands conflict, het gaat om EU normen en waarden waar de vrijheid van meningsuiting deel uit maakt.

En het is ook een EU belang dat de rust in een van de grootste lidstaten wordt hersteld.

Er moet door een mediator worden ingegrepen voor er onherroeplijke stappen zijn gezet zoals het uitroepen van de Catalaanse Republiek.

Want als dat zou gebeuren zijn de gevolgen, ook voor de EU, niet te overzien.