De centrale banken 

en de effectenbeurzen:

Dansers op hetzelfde koord 

met de inflatie als stok voor het evenwicht?

Het gaat economisch goed met Nederland.

Dat wil niet zeggen dat het dan ook goed moet gaan met de bevolking van Nederland heb ik al zo vaak overdacht.

Want, zoals ik de laatste tientallen jaren zie,  komt de welvaart die dat oplevert steeds meer ten goede aan de hoogste inkomens.

Zelfs met een modaal inkomen, zo lees ik, moet men behoedzaam leven.

De pensioenen, afhankelijk van de rentetarieven, zijn in de meeste gevallen al tien jaar of meer niet geïndexeerd en zijn dus steeds in koopkracht verlaagd met de inflatie van die jaren.

Ook de lonen  zijn niet voldoende reëel gestegen om die inflatie bij te houden.

En de ECB hanteert een andere inflatie soort dan die welke de normale koopkracht bepaalt.

Dan kan men een goede economische groei hebben en een staatsschuld die voldoet aan de eurozone norm en een sluitende begroting maar dat garandeert geen goed belegde boterham en een zorgenvrij bestaan voor de gemiddelde (rotwoord eigenlijk) inwoner.

Draghi heeft medegedeeld dat de ECB in deze tijd van teruglopende wereld economie en misschien zelfs dreigende  recessie zo nodig weer alles uit de kast kan halen: OMT, Bijdrukken van euro’s en Opkoopprogramma, Negatieve rente, Leningen aan banken als dat nodig is om de inflatie naar zeg 1.9% te brengen hetgeen in al die euro jaren nog niet gelukt is en volgens de markten ook niet binnen afzienbare tijd zal gebeuren.

De effectenbeurzen reageren onmiddellijk met een stijging van de koersen en de geldwisselkoersen passen zich aan (tot ergernis van Trump die er een beïnvloeding van in ziet).

De FED houdt zich daarentegen (tegen de verwachting van velen en ook Trump) op de vlakte maar de algemene verwachting is toch ook in de USA renteverlagingen in de komende tijd die nu al door de effectenbeurzen zijn ingecalculeerd gezien het koersverloop.

Nu is het verschil tussen ECB en FED  dat de ECB rente nu al 0 is en de FED rente  + 2.5%, dus tussen zakken naar negatieve rente of zakken beneden 2.5%.

Daarnaast het percentage staatsschuld t.o.v. het GDP  dat de ECB heeft opgekocht en dat wat de FED heeft opgekocht (en deels weer uit de circulatie heeft gehaald).

De FED heeft duidelijk meer ruimte.

Goed, ik ben een oude cynicus.
Maar cynicus niet van geboorte maar door ervaring.

Vooral sinds de niet oorspronkelijk Europese maar uit de VS overgewaaide door geldzucht gedreven bankencrisis met derivaten in 2008 worden wij gehoed door de ECB, de Europese Centrale Bank.

Die banken moesten namelijk door de staten overeind gehouden worden met  gemeenschapsgeld om niet failliet te gaan en zo de nationale economieën te ontwrichten.

De inkomsten van de staten schoten hiervoor echter tekort, de staatsinkomsten bestaan immers uit belastingen en andere heffingen en die waren niet voldoende voor een dergelijk grote aanslag erop.

Dus moesten de staten extra schulden aangaan, geld lenen op de kapitaalmarkt via de banken.

Vanaf 2008 liepen de schulden van de eurozone lidstaten op van 65 tot boven de 90% zoals blijkt uit onderstaande grafiek.

Nu, tien jaren na die Lehman crisis is nog steeds het schuldenpeil van voor die crisis niet teruggekeerd.

De inkomsten van de staten worden in een begroting vastgelegd.

Na 2007 stijgen de (toch al bestaande) begrotingstekorten snel tot boven de  min 6% om daarna langzaam weer af te nemen, maar (behalve in enkele eurozone staten) blijven de tekorten groeien.

Zie onderstaande grafiek.

 Na 2008 nemen de begrotingstekorten dus enorm toe  om pas in 2015 tot 2% terug te lopen tot 0.5% in 2018.

Nog steeds een tekort dus en dus meer lenen.

Hoe meer je leent, hoe hoger de rente echter wordt door het toenemende risico en dat zou voor de landen onbetaalbaar kunnen worden.

Dus moesten er manieren worden gevonden om die rente op de sterk oplopende schulden zo laag mogelijk te houden.

Een van die manieren is een sterke groei van de economie te trachten te bereiken zodat ook de overheids financiën toenemen en de tekorten kleiner worden of zelfs weggewerkt.

Hieronder de groei in een grafiek afgebeeld.

Ook de economische groei heeft de vroegere omvang niet bereikt.

Na een grote krimp in 2009, krimp in 2012 (weet men nog,  “whatever it takes”) en 2013 en daarna een toename van de groei die weer afnam in 2018 en voor 2019 niet veel goeds belooft.

Het is uit bovenstaande duidelijk dat in de eurozone de totale toestand van de economie niet het peil van voor de Lehmann crisis van 2008 heeft bereikt en dat vooral de sinds die tijd sterk opgelopen staatsschulden van menige lidstaat een beperking is op de innovatieruimte.

Bovendien zijn de prognoses voor de komende jaren niet gunstig te noemen, de groei van de wereldeconomie stagneert, de economische cyclus is volgens sommige economen over zijn hoogtepunt heen, handelsconflicten over niet in evenwicht zijnde handelsbalansen dreigen, zouden zelfs tot currency conflicten kunnen escaleren.

Vandaar de uitspraken van Draghi met als doel een kalmerende invloed op de markten.

De rol van de ECB is bij dit alles een ingrijpende geweest.

Leningen via de banken voor het grote bedrijfsleven tegen een vrijwel nul procent rente tarief

Het tot negatief verlagen van de rente die banken moeten betalen voor het stallen van geld bij de ECB.

Het tot 0% verlagen van de rente

Het bijdrukken van 2.55 biljoen euros voor het opkopen van staats en grote-ondernemings obligaties  van de banken met het doel de rente op de overgrote leningen laag te houden.

Sinds 1999 (oprichting van de ECB) is de balans gegroeid van zo’n 700 miljard euros tot meer dan 4.5 biljoen euro’s zoals uit de balans hieronder te lezen valt.

Dit alles om de economie in de eurozone te stimuleren.

  

 Nog steeds worden  daartoe aflopende obligaties opgekocht, de 2.55 biljoen daarvoor bijgedrukte euro’s worden daar voor gebruikt en niet uit de circulatie gehaald.

De 0% rente tarieven blijven gehandhaafd tot de core inflatie is gestegen tot zeg 1,9% hetgeen nog onbepaald lang kan duren.

Want het bereiken van die haast 2% inflatie is het teken dat de economie stabiel is en ingrijpen door de ECB niet meer nodig is.

Dat is de toestand van dit moment.

Ondanks de stimulering (of steun) van de ECB nog steeds een fragile economie in de eurozone.

Maar, de ECB kan geld bijdrukken, kan de rentestand beïnvloeden, kan obligaties opkopen, lage rente leningen aan banken verschaffen.

Wat de ECB niet mag is een directe invloed uitoefenen op de fiscale politiek van de euro lidstaten, het heffen van belastingen e.d. en het uitgeven van geld.

De enige regels hiervoor waar de eurolanden zich aan zouden dienen te houden zijn die gesteld in het Verdrag van Lissabon en het uitgebreide Groei en Stabiliteits Pact.

Een begrotingstekort van 0,5% op de duur te bereiken en tot die tijd per land verschillend tijdpad om dat te verwezenlijken (geen 3% tekort dus) en een staatsschuld van maximaal 60%.

Voor alle eurolidstaten diezelfde algemene regels ondanks de onderlinge verschillen.

Hoe de verschillende eurolanden ervoor staan vind ik in mijn vorige blogs.

En dat toont dat de eurostaten zeer aanzienlijk verschillen in regelgeving en capaciteit.

Maar pas bij een overschrijding van meer dan 3% begrotingstekort kan de Europese Commissie ingrijpen en boetes opleggen.

Dat is nog nimmer (ondanks alle tekortschietingen) gebeurd maar dreigt nu te gebeuren voor Italië.

Waarom?

Volgend blog mijn verdere gedachten hierover.

En natuurlijk, zoals altijd zijn dit uitsluitend de individuele overpeinzingen van een niet-vakman, een geïnteresseerde oude gepensioneerde.