Brexit en de EU

In de ogen van een onderdehand ongeruste leek en amateur

In een Frans blad las ik het principe waarom kleine pressiegroepen zo vaak hun zin kunnen doordrukken:

In een restaurant worden verschillende  appetizers, onder andere bakjes met pinda’s, geserveerd, als keuze dus. Er komen klachten van enkele mensen die een allergie voor pinda’s hebben.

Ze behoeven ze niet te eten, er zijn ook andere keuzes.

Maar de restaurateur haalt pinda’s uit het assortiment om van die klachten af te zijn.

Niemand kan meer pinda’s kiezen, niemand klaagt want ook zonder pinda’s valt te leven, de meerderheid legt zich er bij neer

Zo gaat het niet alleen met pinda’s.

Maar het kan grote gevolgen hebben.

Het ziet er zo eenvoudig uit :

Op 23 juni 2016 werd het door Cameron beloofde referendum over de toekomst van het Verenigd Koninkrijk gehouden.

Bij een opkomst van 72,2% van de stemgerechtigden stemde 51,9% voor het uittreden van het VK uit de Europese Unie.

Het Verenigd Koninkrijk ging de Europese Unie verlaten.

Later werd de datum van dat uittreden bekend gemaakt, 29 maart 2019 om 11 uur Britse tijd (dus middernacht voor ons), volgens het Verdrag van Lissabon exact twee jaar na mededeling van het officieel uittredings besluit aan de EU.

Maar het niet zo eenvoudige:

Tijdens die twee jaren zijn er  volgens artikel 50 van het Verdrag van Lissabon onderhandelingen tussen de twee partijen over de voorwaarden voor die uittreding en de verhouding tussen beide partijen na middernacht 23 maart 2019.

De mogelijkheden liggen tussen twee extremen: een volkomen afscheiding  of een zo dicht mogelijk bij elkaar blijven, de extremen van the hard line and the soft line.

Daarbij is er dan ook nog de complicerende grens tussen Ierland en het Britse Noord Ierland.

Bij harde afsplitsing zou daar een douane grens tussen het EU lid Ierland en het Britse Noord Ierland ontstaan, en dat is vrijwel onmogelijk.

Bij dat gehele ingewikkelde afscheidingsproces zijn er in feite geen vier maar vele partijen betrokken.

De EU moet een voor alle lidstaten aanvaardbare positie innemen en dat is gezien de verschillende belangen voor de lidstaten niet gemakkelijk  voor een onderhandelaar.

In het VK zijn er drie partijen:

de remainers die in het geheel geen uittreden van het VK willen,

de hardliners die na afscheiding geen afhankelijkheid van de EU willen en

de softliners die met behoud van een zekere politieke en sociale zelfstandigheid een zo’n hecht mogelijke band met de EU willen behouden.

Dat laatste is verantwoordelijk voor de nu echt losgebarste onenigheid tussen de hardliners en de softliners na het kabinetsberaad afgelopen weekend in het stately home Chequers waarin een softere lijn dan daarvoor werd bepaald.

Die lijn veroorzaakte in tweede instantie, na een nachtje erover slapen, het vertrek van de Britse minister Davis, nota bene de Britse Brexit onderhandelaar, die naast andere voor hem onoverkomelijke bezwaren ook nog van mening was dat de EU het nieuwe voorstel niet zou accepteren.

Later volgde het terugtreden van de hardliner Johnson, de minister van buitenlandse zaken, die in zijn ontslagbrief vermeldde dat op deze wijze het VK een kolonie van de EU zou worden, (ik denk dat hij daarmee wilde zeggen volkomen afhankelijk van de EU maar zonder stemrecht, dus zonder medezeggenschap).

Dat wil ook zeggen dat lid van de EU blijven dan in feite een betere optie zou kunnen zijn omdat dan bij alle nadelen voor het VK het wel stemrecht en invloed binnen de EU zou behouden.

Het afwegen of dan de voordelen van het uittreden en de mate van  blijvende afhankelijkheid opwegen tegen het verlies van het EU stemrecht.

Maar het VK heeft in het referendum gekozen voor uittreding, en in tegenstelling tot wat in Nederland gebeurt, houdt de Britse regering zich aan dit raadgevend referendum zoals door Cameron beloofd.

Maar Mrs May stelt dat wat nu bereikt is met het Chequers accoord een  einde maakt aan de vrijheid van beweging van personen, het Britse recht op eigen handelsovereenkomsten bevestigt  en eigen rechtspraak zonder Europees Hof jurisdictie betekent.

Bovendien de vrijhandelszone voor goederen.

Bij een harde afscheiding zouden over goederen, diensten en personen nieuwe bilaterale overeenkomsten tussen de EU en het VK moeten worden gemaakt of gehandeld worden binnen de afspraken van de WTO, World Trade Organization waarvan zowel de EU als het VK lid zijn.

Normaal gesproken is  free trade of goods onderdeel van een douane unie met alle regulering daarvan, dus afhankelijkheid van die customs union in dit geval zonder zeggenschap over die custom unions regulations.

En voor Ierland-Britain grens is dat extra moeilijk want dat is buitengrens voor de EU maar een open grens voor Ierland-Britain.

En met alle douaneformaliteiten die tijdrovend zijn.

Dus onder welke randvoorwaarden, there is the rub

De hardliners are not pleased en Labour ziet de onenigheid onder de Tories met genoegen aan

Nog heeft de Prime Minister May het vertrouwen van de meerderheid van de Tories, de conservatieve partij,  in het Parlement behouden maar haar positie is duidelijk wankeler geworden.

De tijd gaat dringen, want voor maart volgend jaar moet alles geregeld zijn en ook met May’s nieuwe softere voorstel is het goed mogelijk dat de EU nog nadere concessies wil, hoewel  het gerucht de ronde doet dat May er al overeenstemming met Merkel over had bereikt nog voor de Chequers bijeenkomst.

We moeten bij dit alles ook niet uit het oog verliezen dat beide partijen, zowel het VK als de EU economisch veel hebben te verliezen bij een harde scheiding, de vrijhandelszone, het vrije verkeer van goederen.

Bij een softe scheiding zouden de verliezen kleiner zijn maar is er geen Britse volledige onafhankelijkheid.

Aan de andere kant zou het VK dan zelfstandig handels overeenkomsten met andere landen kunnen sluiten hetgeen nu voorbehouden is aan de EU en het VK dat dus niet zelfstandig kan doen.

Een zeer belangrijk punt, let op wat Trump heeft gezegd.

De komende maanden zullen uitkomst brengen met ook een rol voor het Britse parlement en de EU nationale parlementen.

Een ongewisse toekomst niet alleen voor het VK maar ook voor flink wat EU landen.

Maar ook dit zijn maar de gedachten van een amateur die de 98 pagina’s van May’s voorstel, noch de overige Brexit bibliotheek met duizenden bladzijden bedrukt met voorstellen en voorwaarden heeft bestudeerd, maar alleen de allergrootste lijnen kan zien.

Wat levert zo’n EU top op.

Vorige keer heb ik mijn gedachten over de toen komende EU top laten gaan met de twee meest prangende problemen, de illegale migranten en de hervorming van de eurozone,

Nu is de  summit enkele dagen achter de rug en heeft iedereen het besprokenen kunnen overdenken.

Wie denkt dat de top veel positiefs hierover heeft opgeleverd is wel een geharde optimist want in feite zijn de problemen wel gesteld maar geen oplossingen die algemeen aanvaardbaar waren gevonden.

Voornemens genoeg zoals opvangcentra buiten de EU of in de EU, maar daarover zijn er nu al verschillende interpretaties en het is de vraag of Afrikaanse landen opvangcentra willen huisvesten, want terugsturen naar het land van oorsprong bij afwijzing van de asielaanvraag lukt ook niet vanuit de EU.

De landen van oorsprong profiteren bovendien vaak van het geld dat migranten er naar terugsturen.

Er hoe kun je nu Griekenland en Italië noemen waar de illegale migranten worden opgevangen en blijven hangen?

Nu Italië de migrantenboten weert en Spanje zich welwillend opstelt verlegt de route van de redders zich naar dat land.

Ook land van eerste opvang.

Hoe kan men een grenzeloze Europese Unie koppelen aan een regeling waarin illegale migranten terugverwezen worden naar het EU land van eerste binnenkomst en registratie als in 2015 vele buitengrenzen zonder goede controle wijd werden opengezet en sindsdien minstens anderhalf miljoen illegale migranten vrijwel ongecontroleerd de EU zijn binnengetrokken?

Men kan natuurlijk op papier allerlei maatregelen afkondigen maar in de praktijk is eenmaal binnen de EU  vrijwel zeker permanent binnen.

Want uitzetten gebeurt maar sporadisch.

Bovendien zijn er in de EU aantrekkelijke landen voor binnnenkomers en onaantrekkelijke.

Want de verschillen tussen de EU landen zijn groot, heel groot, niet alleen op economisch maar ook op cultureel gebied al praten we graag over Europeanen.

Dus wil elk land zo’n beetje zijn eigen wijze van migranten aanpak zoals ik in het vorige blog vermeld heb.

En deze aanpak, zoals nu uit de nieuwe Duitse blijkt, heeft altijd repercussies voor andere landen die dan hun eigen maatregelen weer nemen.

Logisch, want migranten in het ene land geweigerd gaan naar een ander land in dat grenzeloze Europa.

Wat de eurozone betreft is het glashelder.

Het bestaan van de  eurolanden is gebaseerd op artikel 20 in The Functioning of the EU waarin de “enhanced cooperation” van minimaal 9 EU lidstaten wordt geregeld die een voorsprong nemen op de lidstaten die nog niet zover gevorderd zijn.

De eurozone is dus een voorhoede, geen blijvend geïsoleerd bestanddeel van de EU, zoals hij nu zo nu en dan wordt gezien.

De gehele Raad van Ministers “the Council” neemt dan ook deel aan de beraadslagingen ervan, hoewel ze geen besluiten nemen.

De eurozone blijft dus onder het gezag van de EU en regelingen mogen niet ingaan tegen de EU wetgeving.

Het is duidelijk dat de eurozone niet aan de verwachtingen heeft voldaan en er is evenmin zicht op een verbetering onder de huidige regelgeving.

Welk voorstel er ook wordt gedaan, op welke wijze het ook wordt verpakt, het komt er altijd op neer dat het economisch sterkere noorden meebetaalt aan het economisch zwakkere zuiden.

Daar komt bij dat ze meestal niet verenigbaar zijn met de EU wetgeving in het Verdrag van Lissabon en het Stabiliteits en Groei Pact.

De noordelijke landen houden het principe van de zuinigheid en vlijt aan, vastgelegd in de 3% en 60% regeling in de EU Verdragen, terwijl de zuidelijker landen het principe aanhangen van hoger tekort en dus meer schulden om te investeren en daardoor de economie te stimuleren en zo de tekorten en schulden in te lopen.

Het zijn twee benaderingen die elkaar niet verdragen.

Historisch gezien heeft dat verschil in economie in de moderne tijd altijd bestaan.

Toen, met hun eigen munt, kon door wisselkoersaanpassing en eventueel devaluatie de zaak worden rechtgezet en een nieuw begin gemaakt.

Met de gezamenlijke munt is die uitweg afgesneden en de zogenaamde “interne devaluatie’ bestond  voornamelijk in het verhogen van de lasten voor de bevolking om zo cosmetisch het maximaal 3% tekort te proberen te halen en was geen oplossing voor de economie.

Toch wordt nog steeds aangenomen dat deze landen eens hun achterstand zullen inlopen.

Helaas is daarvan gedurende de tijd van de gezamenlijke euro munt niets van gebleken, ondanks alle indirecte steun van de ECB.

Maar gelijktrekken van sociale en belastingwetgeving als voorwaarde voor geld transfers wordt niet gesteld (of misschien wel voorzichtig op papier) en is ook onmogelijk door de grote verschillen.

Het noorden wil het eerst op orde krijgen van de economische en financiële toestand van de zuidelijke landen zien.

De verschillen zijn te groot om te overbruggen.

Als ik de Brexit voortgang bekijk dan denk ik het algemene probleem van de EU te zien.

De belangen lijken te ver uiteen te lopen.

Bij geen van beide partijen is er intern een brede overeenstemming.

Binnen de EU de hardliners die Groot Brittannië willen treffen voor dit verraad, zeker ook als waarschuwing aan andere EU landen, en verder de landen die belangrijke economische betrekkingen met het VK hebben, door een harde houding deze belangen in gevaar zien  en toegeeflijker zijn.

In het VK, dat een goede uitgangspositie had, een groeiende onenigheid tussen politieke partijen en politici die zich profileren of zich naar voren willen schuiven.
Daardoor is er geen consistent en houdbaar afscheidingsbeleid.
Het verschil tussen volkomen afscheiding en zo dicht mogelijk tegen de EU aan heeft nu zelfs geleid tot het aftreden van de Britse hoofdonderhandelaar Davis die er geen gat meer in zag.

Ik krijg zo, hopelijk verkeerd, de indruk dat het oorspronkelijk enthousiasme en plan verzand is in politiek en persoonlijke positie kiezen.

Soms denk zelfs ik dat het beter zou zijn de hele Brexit maar te vergeten.

Temeer daar nu binnen de EU meer begrip bestaat voor zaken als ongebreidelde EU intramigratie en arbeidsvoorwaarden.

En op het uitgangsgebied van de oorspronkelijke Europese Economische Gemeenschap, de vrije handelsovereenkomst tussen de deelnemende landen, is de Brexit hoe dan ook een grote economische stap terug voor beide partijen.

Maar wat voor alles zou moeten worden besloten is of de EU is bedoeld als centraal bestuurd federaal Europa of als verbond van zelfstandige nationale staten die bepaalde onderwerpen centraal aanpakken in plaats van nationaal.

In het tweede geval vervolgens duidelijk vastleggen welke onderwerpen niet op nationaal niveau geregeld kunnen worden maar op centraal EU niveau.

Voorts dat alle andere op nationaal niveau geregeld worden en niet onder centraal EU (Brussels) gezag kunnen vallen.

Niet meer de opportunistische uitleg van de verdragen van “dat kan beter op centraal dan nationaal niveau geregeld worden” en zo via de achterdeur toch een centraal Brussels gezag, een pseudo federatie laten ontstaan.

Pas wanneer die verdeling van taken vastligt is zijn de competenties duidelijk en kan er gericht aan de EU gewerkt worden.

Dan wordt samenwerking niet meer de zeggenschap uit handen geven en is niet automatisch EU breed.

Maar zoals altijd zijn dit de overpeinzingen van een leek, een amateur, die de zaken zo simpel mogelijk, misschien te simpel,  beziet.

En bovenal van mening is dat een goed functionerende Europese Unie van groot belang is voor elk van de leden ervan.