vendredi 24 août 2018


Het Enige Doel van het Rentebeleid en de QE
2% Inflatie
Waarom?


De Brexit suddert heen en weer, maar de tijd begint te dringen.
Vertragingen maken de uitkomst alleen maar moeilijker en slechter.
Griekenland staat weer op eigen wankele benen, 25% van het GDP kwijt, vol werklozen, zonder geld, oververschuldigd, en onder blijvend toezicht van de Commissie.
Italië wil een fiscale koersverandering, groter tekort om investeringen te plegen en zo de economie op gang te brengen.
Weg met het keurslijf van de EMU en aanpassing aan de nationale noodzaken.
Meer in het voordeel van de USA aangepaste  handelsovereenkomsten, gewijzigde importheffingen, een handelsoorlog, misschien wel een dreigende valutaoorlog.
De inflatie stijgt en de rente stijgt mee.
Er zijn Turkse financiële problemen
Allemaal ongewisse factoren die de prognoses voor onze economische toekomst een andere wending zouden kunnen geven.
Zal het allemaal (in de wandelgangen van) Jackson Hole besproken worden eind deze week.
Draghi zal de Jackson Hole conferentie niet bijwonen, evenmin andere leden van de Executive Board van de ECB.

Kun je je als leek eigenlijk wel een beeld vormen van de ingewikkelde sturingen van de ontwikkelingen in de economie.
Ik probeer het in mijn overpeinzingen voor mezelf door het zo simpel mogelijk te bezien zonder de fijne nuances van uiterst ingewikkelde rekenmodellen met de troost dat daar tenslotte ook alleen maar doorgerekend uitkomt wat er aan gegevens is ingestopt.

In mijn vorige blogs heb ik mijn gedachten neergelegd over de overgrote wereldschuld, maar ook dat daar tegenover even grote vorderingen en dus bezit staan, behalve in het geval van QE.
Die wereldschuld is zo sterk aangewassen in en mede door een periode van ultra lage rente, voor een groot deel vastgesteld door de grote Centrale Banken, met daarnaast de overvloedige geldvloed door de QE.
Maar de inflatie in de eurozone is nu opgelopen tot boven de 2%, boven de ECB norm.
Nu dreigen de hogere rentes met grote gevolgen voor de leners van die nooit eerder zo grote schuld.

Voor de verschillende landen voert die rentepolitiek van de grote CB’s tot grote verschillen ertussen die niet verklaarbaar zijn door risicoverschillen.
Maar is er echt zo veel in vloed op de economische groei geweest?


Om dat te bezien hier een tabel die de 10 jaars rente op obligaties laat zien en ook de groei van het laatste kwartaal (een kwart dus van de jaargroei) en het percentage staatsschuld (2017) ten opzichte van het Bruto Binnenlands Product (GDP)

Ieder kan daaruit zijn eigen conclusies trekken.




Uit deze tabel van vorige maand (sindsdien zijn er weer veranderingen) is te zien dat de rente voor staatsobligatieleningen in de eurozone vergeleken met die buiten de eurozone uitzonderlijk laag is met uitzondering van Griekenland dat niet profiteerde van de ECB bescherming).
Die lage rente is uiteraard van invloed op de begrotingen van de eurolanden waar een begrotingstekort  groter zou zijn geweest door hogere rentelasten als die rente markt conform zou zijn geweest.
Voor het bedrijfsleven betekent het dat de lage rente van leningen de productiekosten heeft gedrukt.
Dat die kostenverlaging gebruikt is voor prijsverlaging, of hogere winst of hoger loon zijn de mogelijkheden.
Bedrijven wier obligaties ook zijn opgekocht door de ECB in het kader van de QE hebben daarnaast meer geprofiteerd dan de bedrijven die hier niet voor in aanmerking kwamen.
Ik zie de verwijten van Trump richting Europa in dat kader.
In de USA is immers de rente op staatsobligaties tot bijna 3% gestegen en natuurlijk ook gestegen voor de leningen voor bedrijven en particulieren.
Ik heb vorige malen me dan ook afgevraagd waar stimulatie eindigt en subsidie begint.
Door het herinvesteren (in nieuwe eurozone staatsobligatieleningen na aflossing van de oude) door de ECB blijft de beïnvloeding van die rente ook na het stoppen van het bijdrukken van euro’s doorgaan.
In tegenstelling tot de USA wordt immers de money glut van 2.5 biljoen euro’s door de ECB voor onbepaalde tijd niet geleidelijk uit de circulatie gehaald maar opnieuw geïnvesteerd.
De rente wordt ook niet door de ECB geleidelijk verhoogd tot zeker half 2019.
De ECB blijft dus de eurozone economie beschermen.
De FED blijft uiteraard de USA economie scherp volgen en kan ook zijn beleid snel wijzigen indien nodig.
Misschien dat bijeenkomst van de wereldbankiers in Jackson Hole wat meer helderheid schept.

We moeten wel beseffen dat al die rente en QE maatregelen zijn genomen om de inflatie op die 2% te brengen en zo de meest gunstige voorwaarden voor economische groei te verschaffen.
Alle andere gevolgen ervan zijn slechts neveneffecten.
Maar is die 2% inflatie wel zo gunstig voor de economie als wordt voorgesteld?
Want inflatie heeft commercieel twee gevolgen:
De export wordt goedkoper
De import wordt duurder.
Men moet alle grondstoffen en (half)fabrikaten importeren die het land zelf niet bezit.
Men exporteert alle grondstoffen en (half)fabrikaten die andere landen niet bezitten.

Dat wil overigens niet zeggen dat landen die alle grondstoffen zelf bezitten per definitie een betere economie moeten hebben dan landen die vrijwel alle grondstoffen moeten importeren.
Want een land moet ook de infrastructuur en de expertise hebben om de grondstoffen efficiënt om te zetten in eindproducten.

Maar landen die veel moeten importeren aan grondstoffen en (half)fabrikaten zien daardoor de voordelen van goedkopere export al snel verdwijnen door die duurdere import van grondstoffen.
Landen die veel grondstoffen bezitten en die exporteren profiteren meer van die goedkopere export.
Een tweede gevolg van inflatie is zichtbaar in de lonen die niet of later en vaak dan niet geheel met die inflatie meestijgen.
Zij maken de export mede goedkoper.

De theorie achter die 2% inflatie is een simpele.
Als de prijzen stijgen door die 2% inflatie wordt door de vrees voor verdere prijsstijgingen de kooplust aangewakkerd waardoor meer verkocht wordt en zo de economie groeit.
Want onze economie is gebaseerd op groei.

Anderzijds daalt door die inflatie juist de koopkracht van de munt en is er dus minder voor die duurdere aankopen beschikbaar komt tenzij men zijn spaargeld uitgeeft, hetgeen zijn beperkingen en gevaren heeft.
Want spaargeld is ook de buffer voor onverwachte kosten.
Het psychologische aspect wordt dus afgeremd door de lagere koopkracht.

Om het geheel wat complexer te maken, lonen zijn vaak geïndexeerd, zo niet dan zullen de vakbonden actie voeren om de verloren koopkracht deels te “repareren” door loonsverhogingen.
Zo gaat het oorspronkelijke doel van de 2% inflatie verloren.

Bovendien is de inflatie cumulatief want elk jaar moet die 2% inflatie bereikt worden, als de wortel voor de kop van de ezel die de kar trekt.
Het geheel is duidelijk een groei model, door die 2% blijft de koopstimulus aanwezig, zo redeneert men.

Hieronder een tabelletje die het effect van de inflatie laten zien zoals ik denk dat hij is.
Het verminderen van de koopkracht door inflatie:
Loon = minimum loon afgerond
Inflatie = door ECB gewenste jaarlijkse inflatie

  
Dan schiet mij ook nog dat andere nare bijverschijnsel van die lage rente om de inflatie op te vijzelen te binnen.
Door de lage, of soms nul rente erdoor, op spaargeld en de inflatie die toch altijd om en nabij de 1,5% lag is de waarde van het spaargeld en de opbrengst ervan sinds het invoeren van het lage rentebeleid van de ECB sterk teruggelopen.

Neemt men daarbij ook nog in gedachte dat loonsverhogingen om stijgende prijzen door inflatie te compenseren altijd zo’n jaar later volgen en vaak niet hoog genoeg zijn om het koopkrachtverlies door die inflatie te compenseren.
Ook is er een soms onverklaarbaar verschil in het percentage van de salarisverhogingen voor laten we voorzichtig zeggen management en de werkvloer.
Dat houdt in dat de ongelijkheid in inkomsten tussen de werkenden en van spaargeld (ook pensioen) afhankelijken en de management toeneemt.

Wat is dan toch het nut van dat rentewapen.
Want gaat het de landen in de 10 jaars yield tabel met hogere rentetarieven dan minder  dan de landen in de eurozone.
Ook de andere  EU landen gaat het zeker niet minder dan die in de lage rente eurozone en de staatsschulden zijn binnen de eurozone op een uitzondering na veel hoger, zoals blijkt uit tabel een.

Maar zoals altijd zijn dit slechts de overpeinzingen van een belangstellende leek die het dus volkomen verkeerd zou kunnen inschatten.

vendredi 17 août 2018


Quantitative Easing  en Quantitative Tightening
Nul/Negatieve Rente
Niet Bedoelde Neven Effecten

Ook al is het vakantietijd en dus komkommertijd, als je veel verschillende media raadpleegt, en daarbij bedoel ik niet alleen de wat men “sociale media” pleegt te noemen, dan valt het mij op hoe gespannen, om niet te zeggen agressief, veel media tegenover elkaar staan en hun politieke kleur uitdragen en een fake news wapen op hun eigen manier hanteren.
Soms lijkt het me wel of er twee of meer verschillende werelden bestaan waartussen de tolerantie ver te zoeken is.
Het geeft mij het onaangename gevoel dat andere opvattingen over allerlei zaken niet alleen verwerpelijk maar ook verboden zouden moeten zijn in de opvatting van sommigen.
In plaats van de rechter beslissen bij sommige sociale media geprogrammeerde robots tussen wel en niet toelaatbaar en programmering houdt het scheppen van bepaalde niet altijd objectieve voorwaarden in.
Dat kan een maatschappelijk gevaarlijke ontwikkeling zijn, vrees ik.

In mijn vorige blog heb ik over schulden en vorderingen gepeinsd, over schuldenaars en schuldeisers en het evenwicht ertussen, de rentebepaling door de centrale bank en de gevolgen van structureel onevenwichtige handelsbalansen en de rente beïnvloeding door de Centrale Banken.
Belangrijk want de inkomsten van een staat worden opgebracht door binnenlandse consumptie en opbrengsten van export minus de kosten van import.

Die rente beheersing door de Centrale Bank heeft tot doel, zo lees ik alom, de inflatie, de jaarlijkse waardevermindering van de munt, op 2% te houden of te brengen.
Want die 2% inflatie wordt geacht de beste voorwaarden voor economische bloei te verschaffen en zo de stabiliteit van de munt te waarborgen en dat laatste is de belangrijkste taak van de Centrale Bank.
Dat van die 2% wordt tegenwoordig overigens door een aantal economen in twijfel getroffen, sommige willen die grens optrekken naar 4%, weer andere zien het nut van de maatregelen ertoe niet in.

Een neveneffect van dat rentewapen is echter dat daardoor ook de concurrentiepositie van de munt ten opzichte van die van andere valuta, met name de dollar, beïnvloed wordt.
Want daalt de rente dan dalen ook de totale productiekosten en de prijs van de export. Gunstig.
Stijgt de rente dan nemen de productiekosten juist toe en wordt de prijs van export hoger. Ongunstig.
Zo is de rentestand van invloed op de waarde van de munt ten opzichte van de dollar, de wisselkoers, want de dollar is de munt waarin de meeste grensoverschrijdende transacties worden afgewikkeld en dus de beste toetssteen.
Tot zover de rente.

Om investeringen mogelijk te maken of om een begrotingstekort te dekken lenen staten geld door obligatieleningen uit te schrijven.
Voornamelijk banken kopen de obligaties van een land.
Het land krijgt het geld en de bank als onderpand de obligatie die na zeg tien jaar terugbetaald zal worden met het nominale bedrag plus elk jaar rente want de obligatie wordt verkocht met een rentebedrag per jaar, de yield.
Alles volgens het boekje…….

Maar nu komt er een recessie, de economie loopt terug en erger moet voorkomen worden.
Met alleen renteverlagingen redden de Centrale Banken het niet meer, de economie dreigt in te storten.
Zelfs een negatieve rente haalt niet genoeg uit.

Twee wegen: de recessie proberen uit te zingen en wachten tot de economie weer aan gaat trekken, want goede tijden en slechte tijden volgen elkaar ook in de economie op.

Of de onorthodoxe ingreep van de Quantitative Easing.
De Centrale Bank koopt de door de banken gekochte staatsobligaties op zijn beurt van die banken op en creëert om die aankoop te kunnen financieren nieuw geld.
Want de Centrale Banken zijn de enige instellingen die zelf geld mogen creëren, in oude terminologie de geldpersen kunnen laten draaien.
De CB heeft nu de obligaties in bezit als onderpand voor dat nieuw uit het niets bijgedrukte geld.
Niets aan de hand dus, zou je zeggen, schuld, obligatie, tegenover een vordering van de CB op de staat die de obligatie heeft uitgegeven.
Als de obligatielening matureert, afloopt, betaalt de staat de CB het nominale bedrag plus de rente.
Evenwicht dus.

Maar hoe zit het dan met het geld dat de Centrale Bank  aan de bank heeft betaald voor die obligaties?
Dat is niet langer gedekt door de obligaties want die obligaties zijn nu in handen van de Centrale Bank.
De bank heeft dus van de Centrale Bank een niet door een onderpand gedekte geldsom in handen gekregen om te investeren.
De bank behoeft dat geld nooit terug te betalen aan de Centrale Bank want hij heeft immers de obligaties aan die CB verkocht.
Er wordt dus in feite ongedekt nieuw geld in omloop gebracht, althans zo zie ik het met mijn lekenblik, en de balans van de Centrale Bank zwelt aan met dat uitgegeven ongedekte bedrag.
Daardoor is bijvoorbeeld de balans van de ECB eind dit jaar met meer dan 2,2 biljoen euro gezwollen, door dat nieuw gecreëerd geld.
In feite aan de banken betaald ongedekt geld.
Dat is hoe ik op mijn amateuristische wijze Quantitative Easing zie.

Het idee achter deze QE is dat de banken dat (ongedekte) geld dat zij zo in handen hebben zullen gaan uitlenen aan het bedrijfsleven en wel tegen een uiterst lage rente.
Want de Centrale Banken hebben de rente immers al verlaagd of zelfs negatief gemaakt.
Negatieve rente betekent dat niet de uitlener maar de lener rente ontvangt op het door hem geleende geld.
Voor het bedrijfsleven wordt daardoor investeren met dat goedkope (of zelfs extra geld opleverende) geld voordelig en zo wordt de economie gestimuleerd en weer in het rechte spoor gebracht.
Om die banken er extra toe te brengen dat geld uit te lenen berekenen de centrale banken vervolgens een renteboete aan banken die hun geld willen stallen bij de centrale banken.

Lage (of negatieve) rente plus biljoenen aan nieuw bijgedrukt geld en dus een “money glut” werken samen om lenen heel goedkoop en gemakkelijk en aantrekkelijk te maken.
Niet alleen om te investeren maar bijvoorbeeld ook voor ondernemingen om uitgegeven aandelen terug te kopen.
De banken moeten dat geld wel uitlenen om geen verlies te maken en de winstmarge is maar klein door die uiterst lage rente.
De banken moeten dus wel de instellingen vinden die willen investeren, leningen willen afnemen.
En bedrijven investeren over het algemeen alleen als zij er vertrouwen in hebben dat daardoor hun omzet en winst zullen toenemen.
Dat is afhankelijk van de binnenlandse koopkracht en de exportmogelijkheden en dus in recessietijden niet zo interessant.
Banken werken echter globaal en zo wordt veel van dat bijgedrukte geld door banken uitgeleend aan Emerging Economies (vroeger ontwikkelingslanden) die zo van de lage rente en enorme geldhoeveelheid profiteren om in hun groeiende economie te investeren.
Eigenlijk loopt dat alles, zo denk ik, op rolletjes tot de recessie voorbij is en de economie weer opbloeit.
Dan is die stimulans niet meer nodig, de economie kan op eigen kracht verder.
Dat is de periode waarin we nu verkeren.
En verandert het gemakkelijk in gevaarlijk.
Want de balansen van de ECB, FED en BOJ zijn wel gezwollen tot meer dan 14 biljoen dollar.
Heel veel van dat geld is uitgeleend tegen een uiterst lage rente en niet alleen in eigen land maar wereldwijd.
En ik vraag me als leek wel eens af waar stimulatie eindigt en subsidie begint.

De FED heeft vorig jaar al het QE programma beëindigd, drukt geen extra geld meer af en is bezig in kleine stapjes het extra gedrukte geld uit de circulatie te halen en te vernietigen.
De FED is dus bezig met “tightenen”, het langzaam herstellen van de toestand van voor de Lehman crash.

De ECB voert een tot nu toe nog niet vaststaande politiek.
Aan het eind van 2018 wordt het bijdrukken van euro’s gestaakt, de tot dan toe bijgedrukte euro’s worden gebruikt om bij aflossing van oude obligatieleningen er nieuwe mee te financieren, dus blijft in de circulatie en de lage rente blijft voor onbepaalde tijd laag.
Een eigenlijk halfslachtig einde van de QE.

De BOJ (bank of Japan) kan gezien de economische ontwikkelingen in Japan niet stoppen en gaat  op de oude voet door met QE zij het dat de rente op obligatieleningen een heel klein beetje hoger dan 0 kan zijn.

De aanpak van de terugkeer naar normale economische toestanden verloopt dus wat chaotisch.
Globaal is echter het gevolg dat geld schaarser is geworden en nog schaarser zal worden en dat de rentetarieven daardoor met zekerheid zullen stijgen.
Want ook bij geld bepaalt de verhouding vraag/aanbod en risico de prijs, in dit geval de rente.
En gezien de enorme hoogte van de wereldschuld heeft elke rentestijging een enorme impact.
Van gemakkelijk nu naar gevaarlijk.

Door de belastingverlagingen in de USA neemt de staatsschuld daar flink toe en moeten dus meer obligatieleningen worden uitgegeven waarvoor veel geld nodig is.
Maar de FED drukt niet meer bij maar haalt juist geld uit de circulatie en koopt geen USA obligaties meer in.
Financiële instellingen zullen de nieuwe obligatieleningen moeten kopen.
Minder geld in omloop, meer vraag naar geld dus neemt de rente toe en wordt voor de emerging economies en zwakkere economieën duurder en vaak onhoudbaar.

In de wisselkoersen valt dat goed waar te nemen.
Het rentewapen slaat terug.

Want daalt de rente dan dalen ook de totale productiekosten en de prijs van de export. Gunstig.
Stijgt de rente dan nemen de productiekosten juist toe en wordt de prijs van export hoger. Ongunstig.

In de USA stijgt de rente (door de oplopende tekorten en tightening) en dus de dollarkoers, ongunstig voor een land met een structureel negatieve handelsbalans.
Dat is de reden waarom de USA handelsverdragen wil heronderhandelen en zo men dat niet wil protectionistische heffingen oplegt of dreigt op te leggen.
Overigens nog ongunstiger voor de zwakkere landen die leningen in dollars hebben afgesloten en nu die lage rente snel zien stijgen.

Quantitative Tightening is zo nog onvoorspelbaarder dan de Quantitative Easing was zo lijkt me.

En de wisselkoersen en dus de onderlinge concurrentie verhoudingen worden mede beïnvloed door de rentepolitiek van de Centrale Banken, zo ook het bijdrukken van geld, ook al zijn dat onbedoelde neveneffecten.
Daar letten de overheden goed op en reageren.

En ondanks het einde van de QE en een positieve wereldeconomie gaat de schuldfinanciering nog steeds door en blijft de totale wereldschuld stijgen.

Maar, zo als altijd en immer zijn dit slechts de overpeinzingen van een leek, een amateur die de plank ook volkomen mis kan slaan.



.






.


























mercredi 8 août 2018


Schuld en Vordering en 
de Complicaties voor de Staat.

En alles staat met elkaar in verband
  
Het is vakantietijd en dat roept tegenwoordig morele vragen van normen en waarden op.
Mogen wij de wereld verder in gevaar brengen door met auto of vliegtuig op vakantie te gaan naar verre oorden en zo de uitstoot van CO2 vergroten, waardoor we de aarde nog sneller laten opwarmen en het  voortbestaan van onze wereld nog verder in gevaar brengen, zoals de milieuactivisten ons voorhouden.
Of troosten we ons met de gedachte dat bij milieuconferenties duizenden deelnemers toch ook met het vliegtuig naar het conferentieoord vliegen en het vermaledijde CO2 op de koop toe nemen.
Waarom wij dan niet.
Schuld en boete, maar deze overpeinzingen gaan over schuld en vordering.

Wij praten zo gemakkelijk over schulden en, hoe vreemd het ook klinkt, hoe astronomischer de bedragen hoe minder belangrijk zij lijken.
Zij zijn verontpersoonlijkt om een nieuw woord te maken, abstract geworden.
Maar als iemand een huurschuld heeft of hypotheek achterstand dan is het anders, dan weegt zo’n kleine schuld zwaar, het is een persoonlijk concreet probleem geworden.
Als dus de overheids wereldschuld nu zo ongeveer 73.149.000.000.000 (biljoen) dollar bedraagt en de totale wereldschuld van overheid, bedrijven en particulieren tezamen 249.000.000.000.000 dollar (249 biljoen, in het engels trillion, dollars) dan zegt ons dat niets.
Maar als wij bij onze bank een schuld hebben van 10.000 euro’s dan maken wij ons zorgen.

Wat wij ook niet overdenken is dat tegenover elke schuld ook een vordering staat.
Als iemand geld leent dan staat daartegenover dat iemand anders dat geld verschaft, uitleent.
Tussen lenen en uitlenen is er dus een evenwicht, tussen schuld en uitgeleend geld.
Er is een evenwicht tussen schuld en vordering.
Schuld is niet eeuwig, er komt een moment dat de schuld moet worden terugbetaald, dan verdwijnen schuld en vordering en zo blijft het evenwicht in stand.
Lenen, dus een schuld maken, is voor beide partijen een risico
Als de schuld niet terugbetaald kan worden, is de uitlener zijn uitgeleend geld kwijt, het evenwicht is verstoord, hij blijft met een oninbare vordering zitten.
De uitlener eist daarom een percentage rente over het uitgeleende bedrag dat hij in overeenstemming vindt  met het ingeschatte risico dat hij zijn geld kwijt zou zijn.
De schuldenaar loopt ook een risico; kan hij de rente niet betalen of bij aflopen van de lening niet de hoofdsom dan kan hij failliet gaan of moet een nieuwe lening afsluiten tegen een hogere rente.

De vraag is waarom geld wordt geleend.
Dat kan bijvoorbeeld zijn om een tijdelijke teruggang in inkomsten te overbruggen.
Het kan ook een investering zijn, zoals het afsluiten van een hypotheek om een huis te kopen.
Dat blijft binnen de mogelijkheden van de inkomsten en er wordt bezit opgebouwd.
Het kan ook om een hogere levensstandaard aan te houden dan je inkomen mogelijk maakt in de veronderstelling dat dat later gecompenseerd gaat worden.
Dat consumptief  krediet is riskant.

Wat voor particulieren geldt gaat ook op voor ondernemingen en voor de staat.
Als een onderneming failliet gaat staat het personeel op straat hetgeen in feite ook geldt als een particulier failliet gaat hoewel voor hen er een sociaal vangnet is.

Maar wat als een staat failliet gaat, zulke grote schulden heeft dat hij niet meer de rente op zijn schulden kan betalen, laat staan de aflossing ervan.
Een staat kan niet zijn onderdanen ontslaan en op straat zetten.
Een staat kan dus niet failliet gaan zoals een onderneming of particulier.
Kan een staat de rente op zijn schulden niet meer betalen dan devalueert de staat zijn munt, en de schuldeisers van de staat zijn het grootste deel van hun geld kwijt, de bevolking vervalt tot een lagere levensstandaard, behalve diegenen die hun geld in andere valuta hebben ondergebracht.
Dit proces gaat veelal gepaard met een hyperinflatie, een snelle grote waardedaling van de munt.
De staat gaat vervolgens verder maar op een lager niveau.
Zo is het simpel gezegd naar mijn amateuristisch denken.

Een staat wordt gefinancierd door de bevolking ervan via belastingen en heffingen en door de opbrengst  van aanwezige grondstoffen en fabrikaten.
De staat heeft dat geld nodig voor de lopende kosten maar heeft ook fondsen nodig voor investeringen die in de toekomst geld zullen opbrengen, denk aan onderwijs, wegen en communicatie.
Doordat deze investeringen voor de toekomst zijn is het economisch verantwoord dat de staat daarvoor geld leent, schulden maakt,  die immers in de toekomst door die investeringen terugverdiend zullen worden.
Maar de staat kan ook geld lenen om lopende kosten te dekken en dat is riskant want hiertegenover staat geen toekomstig rendement, het is consumptief krediet. Overspending.

Dat laatste is gezien het grote toenemen en de daardoor ontstane enorme omvang van de wereldschulden het geval.
De wereld wordt schuld gefinancierd.

Maar tegenover al die schulden staan ook vorderingen en bezit, kapitaal.
Want men kan alleen geld uitlenen als men dat zelf bezit.
Met uitzondering van (Centrale) Banken.

Schulden gaan gepaard met rente betaling.
Die rente wordt door de particulieren, de ondernemingen en de bevolking van de staten opgebracht, verdiend en aan de uitleners betaald.
Dat houdt in dat de kapitaalverschaffers, de uitleners steeds vermogender worden met aftrek van de faillissementen.
Banken, spaarbanken en investeringsbanken, spelen hierbij een centrale rol.

Centrale Banken van de staten proberen dat lenen en uitlenen in bedwang te houden door hun rentetarieven aan te passen.
Wordt er teveel geleend dan verhogen ze hun rentetarieven waardoor lenen duurder wordt en dus afneemt, wordt er te weinig geleend dan verlagen ze de rentetarieven waardoor lenen goedkoper wordt.
Zo stimuleren ze de investeringen met geleend geld door particulieren, bedrijfsleven en staat of remmen het af.
Zo beïnvloeden ze dus de economie.

Maar soms schiet dat in bedwang houden van de economie door rentemanipulaties tekort en zijn zwaardere middelen nodig met grotere bijkomende gevolgen en risico’s.

Export leidt tot vorderingen op een importerend land.
Zijn import en export gelijk dat is er het gewenste evenwicht.
Is de export echter structureel hoger dan de import dan lopen de vorderingen en voor de importerende landen de schulden sterk op.
Het evenwicht is verstoord en dat kan op de duur gevolgen hebben voor de globale economie.
Wij zien dat nu met de USA die al sinds onheugelijke tijden een negatieve handelsbalans heeft en dus steeds meer schuld aan het buitenland opbouwt en nu door nieuwe afgedwongen handelsovereenkomsten de balans positief wil maken, hetgeen de situatie voor andere partijen daardoor sterk beïnvloedt.
We zien het ook bij Duitsland waar het IMF herhaaldelijk wijst op het in hun ogen structureel overgrote handelsbalans overschot van Duitsland.
Want daartegenover staan dan landen met een daardoor negatieve handelsbalans.
Het evenwicht kan daardoor in ongunstige zin worden verstoord.

Trade Agreements, handelsovereenkomsten, zijn in die import/export concurrentie in feite niet globaliserend maar protectionistisch: alleen de deelnemende partijen profiteren, alle andere worden uitgesloten of hebben zwaardere voorwaarden  opgelegd gekregen.
Meestal zijn er ook andere voorwaarden aan verbonden zoals die waaraan Noorwegen en Canada aan de EU moeten voldoen om in de EU Free Trade te kunnen participeren.
Kijk naar de EU Free Trade Zone en de Brexit, hoe het die andere voorwaarden zijn die het twistpunt vormen, niet de Free Trade zelf die voor beide partijen voordelig is en waarvan het einde voor beide partijen nadelig is.

Volgende keer meer over de gevolgen van het rentewapen samen met het onorthodoxe zwaardere geschut: de Quantitative Easing en wat cijfers uit het Europees Vorderingen Verrekening Systeem, Target 2.

En zoals steeds zijn dit alleen mijn overpeinzingen, niet die van een expert maar van een amateur.

mercredi 1 août 2018



Bossen en Brexit

Al is het vakantietijd en trekt zuid naar noord en noord naar zuid of beide naar verre oorden, het politieke leven en de natuurkrachten houden niet stil.
Daarom deze twee onderwerpen die ver van elkaar lijken te staan en dat is ook zo.
Maar de vele bosbranden die in deze hete droge zomer grote verwoestingen aanrichten doen ons de onmisbare functie van de bossen in de natuur beseffen en de Brexit doet ons beseffen dat een besluit om uit de Europese Unie te treden ook grote economische en menselijke verwoestingen zou kunnen veroorzaken voor zowel de EU en het VK en dat in tegenstelling tot deze natuurrampen bij de Brexit met goede wil van beide kanten dat voorkomen zou kunnen worden.  

Er zijn van die dingen waarvan ik vrees dat ze plaats vinden zonder dat wij er als simpele zielen enige invloed op hebben.
Heel veel vroeger werd mij geleerd dat bossen de longen van de aarde zijn.
Zij zetten kooldioxide (CO2) die zij nodig hebben voor hun bestaan om in zuurstof die wij nodig hebben voor ons bestaan.
Maar dat is lang niet alles wat zij doen, zo leerden ze mij .
Zij houden de regen vast en geven het vocht langzaam weer af.
Zij absorberen de hitte van de zon en geven ook die weer langzaam af.
Zo zijn zij een distributiesysteem voor de natuur en een rem op extremen.
Maar de mens eist steeds meer ruimte voor zich op en daardoor is nog slechts dertig procent over van de oorspronkelijke bossen en elk jaar verdwijnen door ontbossing volgens de Geographic Society bossen met een gezamenlijke omvang van half Engeland.
Zo doorgaand zouden de regenwouden over honderd jaar geheel verdwenen zijn zegt de GS.
Maar de uitbreidende wereldbevolking eist meer en meer levensruimte op.

De invloed van die regenwouden op ons klimaat zal met die wouden samen verdwijnen.
Dat is het overdenken waard.

Maar ook de Brexit is het overdenken waard.
Gaat de Brexit over de economie, zo denk ik op mijn amateuristische manier.
Zo oppervlakkig gezien zou men dat kunnen zeggen want zowel in het VK als in de EU maken de partijen daar het hoofdthema van.
Diagrammen laten zien welke EU landen het meeste zouden lijden door een volkomen afsplitsen van het VK en hoeveel het VK er economisch door zal achteruit gaan.
Voor beide zijden betekent het volgens de prognoses, zeker de eerste jaren na de splitsing, een behoorlijke economische klap, voor het ene EU lid erger dan voor een ander en naar men aanneemt voor het VK het zwaarst.
Maar prognoses komen meer niet uit dan wel.

Maar in feite worden die economische gevolgen van een afsplitsing gebruikt als hefboom.
Voor de EU is het VK een belangrijke handelspartner en omgekeerd.
En door de VK economie te dwingen zich zoveel mogelijk te binden aan de EU economie wordt het VK  ook aan de EU regelgeving, wetgeving van de EU gebonden,
Want de EU vrijhandelszone met de douane unie, de customs union, is onderworpen aan de wetgeving, de macht,  van de EU.
Juist wat het VK niet wenst.

Het doel van de Brexit is juist het zich losmaken van die macht van de EU, het VK weer een politiek onafhankelijke staat te maken.

Maar door in plaats van een clean break de economische bindingen, de vrijhandelszone, maar zonder de customs union, dus zonder de aan de vrijhandel gekoppelde EU wetgeving, na te streven gaat het VK een mijnenveld in.
Het punt is, volgens mijn simpele geest, dat de EU zijn machtsgreep op het VK niet wil laten schieten, zelfs gedeeltelijk, en dat het VK zich daar met alle mogelijkheden tegen verzet.
Belangrijke punten daarbij zijn het vrije verkeer van personen, dat het VK afwijst, en het verbod voor het VK zelfstandig handelsovereenkomsten te sluiten met zelfs hun oude dominions.
Alleen de EU mag handelsoverenkomsten sluiten die doordat allerlei andere elementen behalve handel erin worden opgenomen, toch nog door de parlementen van alle lidstaten goedgekeurd moeten worden hetgeen ertoe leidt dat het tientallen jaren duurt voor zo’n handelsovereenkomst kan worden afgesloten of toch maar niet.

Bij de Brexit speelt de grens tussen Ierland en Noord Ierland een sleutelrol.
Een grens die nu volkomen open is, vrij verkeer naar beide zijden, onderdeel van de EU customs union.
Door de EU wordt deze grens als een breekijzer gebruikt om het VK binnen de wetgeving van de customs union te houden en May probeert uit alle macht een tussenvorm te vinden, die helaas noch voor de EU noch voor de Brexiteers aanvaardbaar is.

Bij afsplitsing van het VK echter wordt het een echte grens tussen de EU en het VK, tussen customs union en niet customs union.
Ierland blijft lid van de EU en Noord Ierland als deel van het VK niet.
Maar tussen Noord Ierland en Ierland kan geen grens bestaan, zowel voor Ierland als voor Noord Ierland is dat onaanvaardbaar.
Dat blijkt een van de belangrijkste struikelblokken te zijn voor zowel een hard als een soft Brexit.
Maar het allerbelangrijkste is de machtspolitiek van de betrokken partijen die een snelle “clean break” onmogelijk maken.
In het VK de remainers, die in de EU willen blijven, de brexiteers verdeeld in de harde afsplitsers en softe afsplitsers en dat alles zelfs dwars door de partijlijnen Tories en Labour, door het Parlement en zelfs binnen de Regering waarbij de hang naar politieke persoonlijke macht een flinke rol speelt.
Soms voor mijn gevoel groter dan de zaak zelf.
Binnen de EU zijn er natuurlijk de economische belangen van de diverse lidstaten die ook uit elkaar lopen en de mogelijkheid dat andere lidstaten het voorbeeld van het VK zouden kunnen volgen.

Voor maart 2019 moet er klaarheid zijn anders volgt een ongeregelde afscheiding.
Na zo’n totale breuk zou het handelsverkeer tussen de EU en het VK volgens de bepalingen van het WTO, de World Trade Organisation moeten plaatsvinden.
In dat geval is het verschil tussen dan en nu douanegrens en handel en invoerrechten in lijn met het WTO dus een douane grens tussen Ierland en het Britse Noord Ierland.
Een rode lijn voor de EU en een rode lijn voor het VK.
There’s the rub.
Onaanvaardbaar voor zowel Ierland als het VK.
Mrs May probeert een soort halve customs union te creëren tussen noord en zuid.
Dat is dus half of heel onderworpen zijn aan de EU wetgeving.
Net wat de Brexit oorspronkelijk juist niet wil.

Maar de handel zou niet stopgezet worden maar wel bureaucratischer en dus duurder worden.
Mijn voorzichtige amateuristische gedachte hierbij is dat met de huidige informatievoorziening de nodige administratie snel en soepel zou kunnen verlopen en de customs grens tussen noord en zuid zo meer fictief dan werkelijkheid zou zijn.
Zie hoe nu in de Rotterdamse haven de administratieve afhandeling van de containers plaatsvindt die jaarlijks met een tiental miljoen stuks binnenkomen en de verdeling  ervan over de eindbestemmingen en de regeling van de invoerrechten
Neen, het is, zo denk ik, de macht die de bottleneck is.

Zo moeilijk het is om in deze long hot summer de bosbranden te bedwingen zo moeilijk is het een machtsoverdracht zoals in de Brexit in goede banen te leiden.
In het ene geval de natuur, in het andere de politiek.

Maar zoals altijd en immer zijn dit de overpeinzingen van een oude amateur, een leek, die dit alles  met bezorgdheid overdenkt .