jeudi 28 juin 2018


Migrantencrisis, EU en Nationaal, 

Splijtzwam in Duitsland


Summit van de Raad van Regeringsleiders 28 en29 juni

Zoveel hoofden, zoveel zinnen.

De nieuwe regering van Oostenrijk wenst quota’s en veilige  gebieden in de thuislanden
Duitsland is gespleten:
Merkel wil een EU brede oplossing met als tussenweg bilaterale en unilaterale overeenkomsten met opvanglanden
Seehofer wil een stop aan de Duitse grens; migranten terug naar EU landen waar ze zijn binnengekomen en asiel hebben aangevraagd.
Italië wil afschaffen Dublin Regeling, de huidige migranten verdelen over de EU landen en veilige gebieden in Afrika.
De oostelijke EU lidstaten willen geen migranten opnemen.
Dat alles  moet onder andere bij de bijeenkomst van de Raad van Regeringsleiders vandaag en morgen worden besproken.
Veilige opvanggebieden in of buiten de EU.
Tusk heeft in zijn voorstel voor de Raad van Regeringsleiders vrijwel niets overgenomen uit de informele bijeenkomst over migratie begin deze week van Macron en Merkel (later met een officieel tintje overgoten door de tussenkomst van Juncker).  
Mission Impossible.

Dat er een verband bestaat tussen wat vroegere optimisten de Arabische Lente noemden en de migrantencrisis sinds 2015 valt niet te ontkennen.
Dat de westerse landen bij die Arabische lente zich tegen de dictatuur in die landen hebben gekeerd en democratie hebben gesteund valt evenmin te ontkennen.
Dat dat optimisme heeft plaatsgemaakt voor een zwartgallig realisme is eveneens duidelijk.
Dat demografische prognoses ook niet tot optimisme voeren valt evenmin te ontkennen.
Europa kan enerzijds niet zonder immigranten die deelnemen aan de economie en anderzijds niet ongelimiteerd migranten opnemen.
Europa kan ook niet blind zijn voor de nood van vluchtelingen die vervolging of doodsgevaar in betwiste gebieden ontvluchten.
Europa kan evenmin de stroom van migranten die de armoede in eigen land ontvluchten opvangen.

Theoretisch bestaat er een sluitend systeem om migranten op te vangen, de Dublin Regulation, Europees Recht, dat kort gezegd het eerste land van binnenkomst verantwoordelijk stelt voor de afhandeling van de asielaanvrage en vingerafdrukken afnemen.
Het Europees Hof van Justitie oordeelde nog in 2017 dat EU  landen zelfs het recht hebben migranten te deporteren naar het eerste EU land van binnenkomst.

De bittere praktijk in 2015 was echter dat één miljoen drie honderd duizend migranten de EU landen overstroomden aangetrokken door het gastvrije Duitsland meestal zonder enig vaststellen van identiteit.
Dit jaar, 2018,  zijn er al meer dan  43.000 migranten en vluchtelingen over zee de EU binnengekomen behalve diegenen die de vaak gevaarlijke tocht niet overleefden.
De nieuwe regering van Italië weigert verdere hulpschepen met migranten op te vangen.


Dat de Dublin Regulation niet werkt is duidelijk.
Er heerst chaos.
Er is naast de illegale migrantenstroom een overeenkomst tussen de EU en  UNHCR (United Nations Refugee Agency) dat lidstaten van de EU op vrijwillige basis uit landen van eerste binnenkomst buiten de EU migranten die daar de toegekende vluchtelingenstatus bereikt hebben opnemen.
De  EU wil de 160.000 migranten die in Griekenland buiten deze regeling om zijn binnengekomen volgens een verdeelsleutel verspreiden over de EU landen.
Maar (niet alleeen) de oostelijke landen weigeren dat zodat een EU wijde regeling onmogelijk is.


Niet alleen in EU verband zijn er verschillen van inzicht en aanpak.
In Duitsland wil de minister van Binnenlandse zaken alle migranten die binnenkomen en al in een andere EU staat geregistreerd staan de toegang weigeren maar Merkel wil een EU brede regeling (of in een latere versie bilaterale of multilaterale afspraken) hetgeen een kabinetscrisis zou kunnen veroorzaken.
Merkel en Macron zijn overeengekomen dat Frankrijk Merkel steunt wat de migratie betreft terwijl Merkel toestemt in een Eurozone steunfonds dat Frankrijk wenst.
Zo worden twee totaal verschillende conflict gebieden aan elkaar gekoppeld hetgeen de zaak nog verder compliceert.
Merkels toekomst als Duits kanselier kan er van afhangen.

In Duitsland staan dus Merkel en Seehofer recht tegenover elkaar.
Dat zou kunnen uitlopen op een snel einde aan de zo moeilijk tot stand gekomen GROKO tussen CSU, CDU, en SPD, indien Merkel, als kanselier, Seehofer, als minister, zou ontslaan.
Zo zou de migratiecrisis zelfs binnen een EU land voor een regeringscrisis kunnen zorgen.
Het Regeringsleiders Overleg (European Council) vandaag en morgen, 28 en 29 juni zou klaarheid moeten brengen.
En de soep wordt meestal heter opgediend dan geconsumeerd.
Maar dat een voor iedereen aanvaardbare oplossing of zelfs compromis wordt gevonden zal een wonder eisen.




dimanche 24 juin 2018


Wanneer valt de definitieve beslissing: 

de EU Bond van Zelfstandige Staten 
of 
Centraal Bestuurde Federatie.



Dit keer niet over getallen en feiten maar mijn gedachten over de kern van het probleem EU, mijn persoonlijke overdenkingen.
Ik kan me Europa niet indenken zonder de Europese Unie.
Maar dan een Europese Unie die voor de burgers bestaat en niet een EU die een wereldmacht wil zijn.

Deze zondag, 24 juni, is er een bijeenkomst van een aantal  EU leiders op uitnodiging van Duitsland en Frankrijk, overgenomen door de  Europese Commissie, de heer Juncker, om een Frans Duits plan over migratie en de hervorming van de eurozone te bespreken, beide heikele onderwerpen.
Oorspronkelijk was het, zo vermoed ik, de bedoeling dat er een aantal regeringsleiders door Duitsland en Frankrijk waren uitgenodigd om hun akkoord met het plan aan te geven.
Een plan dat, als ik zo hier en daar lees, ook nationale belangen dient.
Naar ik lees heeft o.a. Nederland als woordvoerder van twaalf EU landen geprotesteerd tegen het overleggen van een plan waarna dat nu als discussiestuk wordt bestempeld en er geen beslissingen zullen worden genomen.
Een snelle aanpassing aan de reacties van de EU lidstaten.
Als ik het zo lees lopen de opvattingen over de omgang met het migrantenvraagstuk onder de EU landen wijd uiteen.
Eind juni is er een bijeenkomst van de Raad van Regeringsleiders waar het migratie plan van de voorzitter van de Raad, Tusk, wordt besproken.
Op zich is het al vreemd dat er dus twee concept plannen circuleren, het plan voor de Regeringsleiders bijeenkomst en een ander  door een tweetal regeringsleiders, gesteund door de Commissie.
Als toeschouwer krijg ik de indruk dat dit een aspect is van de twee opvattingen over de toekomst van de Europese Unie en de eurozone.
Dan wil ik niet oordelen over die twee concept plannen maar over de achtergrond.

De Europese Unie als verbond van zelfstandige staten die bepaalde taken gezamenlijk uitvoeren.
De Europese Unie als Centraal Bestuurde Federale staat.
De Raad van Regeringsleiders, het hoogste orgaan in de EU, die het beleid bepalen, die voor het Verbond van Zelfstandige Staten zijn.
De Europese Commissie, het uitvoerende en controlerende orgaan van de EU met meer dan 30000 medewerkers die het centraal bestuurde Federale Europa nastreven en, zoals Juncker bij zijn benoeming aankondigde, een politieke commissie zou zijn.
Zolang over de toekomstige ontwikkeling  van de EU geen definitieve beslissing is genomen blijft de EU op die twee visies hinken.

In 2015 was het nog mogelijk dat Mw Merkel miljarden migranten in Duitsland welkom kon heten zonder overleg met de EU partners over een zaak die alle EU landen betrof en zoals we nu in 2018 zien enorme problemen heeft geschapen.
In het verleden was het nog mogelijk dat de as Duitsland Frankrijk plannen voor de gehele EU maakte die vervolgens door de overige EU lidstaten zonder veel problemen werden aanvaard.
In Nederland heeft eens een politicus verklaard: tekenen bij het kruisje.
De EU kon nog omschreven worden als uit één mond spreken.
Misschien overdrijf ik een beetje maar dat is mijn persoonlijke indruk als leek.
Maar de tijden zijn veranderd.
De EU is uitgebreid van de oorspronkelijke zes oprichtende landen tot achtentwintig lidstaten en het einde is nog niet in zicht met kandidaatsleden en pre-kandidaatsleden.
Er zijn grote verschillen van inzicht tussen de nieuwe oostelijke lidstaten en  lidstaten van de oude kern.
Er zijn grote economische verschillen en verschillen van inzicht over hervormingen in de eurozone tussen ruw gezegd de noordeljke en de zuidelijke eurostaten.
Er zijn grote verschillen in welvaart en welzijn van de bevolkingen van de lidstaten.
Er zijn verschillen van inzicht over de toekomst van de EU en over de verdeling van de zeggenschap tussen de Raad van Regeringsleiders, die unanieme beslissingen moet nemen, en de Europese Commissie die met meerderheid van stemmen beslist maar volgens de verdragen geen beleidsbeslissende functie heeft.
Er zijn grote verschillen in economische ontwikkeling tussen de lidstaten waardoor gezamenlijke regelingen anders uitwerken dan bedoeld.
Er zijn culturele verschillen tussen lidstaten die zich uiten in verschillende normen en waarden waardoor de Rule of Law van de oorspronkelijke lidstaten af kan wijken van de interpretatie ervan in nieuwere lidstaten.
Binnen vele lidstaten hebben zich belangrijke politieke ontwikkelingen voorgedaan die aantonen dat de kiezers zich kritischer opstellen tegenover de koers die de EU voert en wel voorstander zijn van een Europese Unie maar niet zoals deze zich in hun visie ontwikkelt.
Tenslotte zijn de wereldomstandigheden sinds 2000 en zelfs sinds het Verdrag van Lissabon sterk veranderd.
Geen land of verbonden landen kunnen zich aan de gevolgen daarvan onttrekken.
Des te belangrijker dat er duidelijkheid komt over de structuur van de EU, niet details zoals nu, maar grondslagen.
Hoe vreemd het ook moge klinken, ik ben er van overtuigd dat als dat duidelijk is, het eenvoudiger wordt de zaken die volgens de verdragen door de EU gezamenlijk moeten worden uitgevoerd dat ook daadwerkelijk te doen zonder de achterliggende gedachte dat dat kan leiden tot verdere machtsoverdracht, zoals nu.

Maar, natuurlijk, het zijn de ovedenkingen van een amateur.







mardi 19 juin 2018


Papier is geduldig en de praktijk weerbarstig.
Waar bleef het appeltje voor de dorst


Environmentalisten houden  ons geregeld voor:
denk aan de wereld die wij aan onze kinderen en kleinkinderen nalaten.
In de wereldeconomie horen we deze waarschuwing, want dat is het, niet of nauwelijks.
Maar wel laten wij onze kinderen en kleinkinderen een immense wereldschuld achter: eind 2017 bedroeg de wereldschuld:
68 biljoen dollar bij bedrijven,
63 biljoen bij de staten
58 biljoen bij financiële instellingen en tenslotte nog eens
44 biljoen bij particulieren.

Totaal 233.000.000.000.000 dollar schuld die wij ons nageslacht nalaten.
En jaar na jaar neemt deze schuld toe.

Eens zal dat verrekend moeten worden.
Hieronder een grafiek van de stijging van de wereldschulden sinds 1997.




De G7 in Canada vol goede voornemens maar weinig concreets en zonder de USA en overige zes grote economieën dichter bij elkaar te brengen heeft me over die mondiale schuldenberg en vooral het euro aandeel erin aan het denken gezet met de invalshoek van een simpele leek.
En die schuldenberg is slechts één knelpunt naast die andere gevoelige punten van overleg in de Europese Unie.

In de eurozone bestaat die schuld uit 86,7 van het GDP, het totale inkomen van de eurozone.
Vergeleken met de 190 landen op de ranglijst van wereld staatschulden komt de eurozone er niet al te goed af: plaats 26.
Acht eurolanden behoren tot de 20 hoogste schulden landen op die lijst.
Zolang er nog begrotingstekorten zijn blijven de staatsschulden in geld oplopen.
Wel kan, als de groei van het GDP groter is dan het begrotingstekort,  het schuldpercentage lager worden waardoor de schuld betaalbaar blijft.
Maar die betaalbaarheid hangt sterk af van het te betalen rentetarief dat nu uiterst laag is.

Maar de kogel is door de kerk.
Na maanden van uitstel is er dan nu eindelijk “the forward guidance” van de ECB.
De QE houdt eind dit jaar op, tenzij…….

Aan de 0% en -0,40% rentetarieven wordt voorlopig niet getornd.
Daarop moeten we wachten tot minstens halverwege 2019, met de bekende slag om de arm.

Dit jaar is wel het laatste van de Quantitative Easing, dat wil zeggen van het bijdrukken van geld om daar eurozone staats obligaties mee op te kopen, als er tenminste niets tussen komt.
Een kogel dus met een flinke slag om de arm.

Tot september wordt nog 30 miljard per maand bijgedrukt, daarna tot het einde van het jaar 15 miljard euro per maand.
Daarna wordt er dus geen geld mee bijgedrukt om nieuwe obligaties op te kopen.

Maar….. de 2.550 miljard sinds 2015 bijgedrukte euro’s worden niet uit de circulatie gehaald.
Zij gaan worden gebruikt om opnieuw te “investeren”.
Dat wil zeggen dat het geld van vervallen obligatieleningen, dat dus aan de ECB wordt uitbetaald, wordt gebruikt om de ervoor in de plaats komende  nieuwe obligatieleningen op te kopen.
Want de eurolanden krijgen nog steeds grotere schulden en moeten dus bij het aflossen van oude leningen meteen weer nieuwe leningen daarvoor afsluiten die dan weer door de ECB indirect zouden worden opgekocht.
Een soort van oversluiten dus, een nieuwe lening in plaats van de oude, een rollover.
Dat blijft de rente voor die leningen laag houden.
Alleen echt nieuwe leningen worden na eind 2018 niet meer opgekocht.
Er vindt dus geen “tightening” plaats zoals in de USA waar het geld van vervallen leningen uit de circulatie wordt gehaald..

Het is dus geen teruggaan naar de situatie die er voor de Lehman crisis was, iets meer dan 25% van de totale staatsschuld van de eurozone blijft in het bezit van de ECB, de grootste crediteur van de eurozone.

Dus te zeggen dat de QE afgelopen is,  is voorbijgaan aan de gevolgen.

Al lang voor de QE begon had de ECB trouwens al ingegrepen door renteverlagingen en laagrentige leningen.
Hier gaat het echter alleen om de QE met 0 en negatieve rente.
In 2015 is de QE begonnen.
Van 2015 tot 2018 is het eurozone GDP constante prijzen toegenomen met ongeveer 3,4 % en is  het GDP PPP (koopkracht) vrijwel onveranderd gebleven.
De werkloosheid is teruggelopen van 11 naar 8,5%.
De jeugdwerkloosheid is teruggelopen van 22 naar 16%
De schuld in euro’s is met 2,3% gestegen tot 9685,501 miljard euro.
De balans van de ECB is door het bijdrukken van geld sinds 2015 met meer dan 2.5 biljoen euro gestegen tot 4561,577 miljard euro.

Hieronder de balans van de ECB sinds het begin van de eurozone in 1999 tot 2018.
De twee periodes van extra geld bijdrukken en stimulering zijn goed als toppen te zien evenals de afbouw na 2013.



Dit is de toestand van nu.

Er wordt druk gediscussieerd over de toekomst van de eurozone.
Er is geld nodig voor investeringen in innovatie.
Er is gezien de excessieve schuldensituatie van een aantal eurolanden geen geld.
Er zijn structurele hervormingen nodig.
De economieën en financiën van de eurolanden lopen te ver uit elkaar.

Er wordt gesproken over risicodeling bij banken en door de eurolanden.
En, zij het heel voorzichtig, over schulddeling in de eurozone.
Hieronder een staatje van de gevolgen van een complete schulddeling in de eurozone in miljarden euro’s.
Niet als reële mogelijkheid maar om het uiterste te laten zien.





Zo staan we er dus voor.
Eind deze maand is er weer een Europese Unie top.
Niet alleen over geld, het ESM als “EU IMF”, een investeringsfondsje, schuldverlichting en misschien nog meer in de eurozone, maar vooral over migratie.

Zo gaat het in de EU en eurozone, never a quiet day.





vendredi 8 juin 2018


Ligt Italië dwars 
of is het een symptoom?


Eerst even een korte vergelijking.
Argentinië heeft zich tot de IMF gewend en heeft een lening (bailout) van 50 miljard dollar  (onder voorwaarden) toegezegd gekregen om de uiterst trieste toestand van de peso te verbeteren.
Die lening zal later dus moeten worden terugbetaald


De ECB print maandelijks 30 miljard euro (= 43.2 miljard dollar) bij om  staatsobligaties (schulden) van eurolanden (en bedrijven) op de kopen en zal dat tot een totaal bedrag van meer dan 2500 miljard euro hebben gedaan als dat bijdrukken eind september a.s. zou stoppen.
Die extra 2500 miljard blijven gebruikt worden om bij het aflossen van aflopende obligaties ervoor in de plaats komende nieuwe obligaties op te kopen.

In vorige blogs heb ik op mijn amateuristische wijze de situatie van de euro in de eurolanden overdacht zoals ik die zag.
Na Griekenland is het nu Italië dat zich tegen de gang van zaken in de eurozone en de grondslagen ervan keert.
Misschien niet uit principe maar net als Griekenland gedwongen door de financiële noodzaak en wellicht ook om niet in dezelfde situatie als Griekenland te komen..
Ligt Italië dwars of heeft Italië gelijk.
Is het Italië’s eigen schuld of ligt de oorzaak in de euro?

De voorgeschiedenis van de euro is lang.
Na lang overwegen en onderhandelen sinds het einde van de tweede wereldoorlog heeft de euro op 1 januari 1999 in theorie het levenslicht gezien maar in de praktijk zijn in 2002 voor het eerst de euro’s als betaalmiddel gebruikt.
Het aantal deelnemende Europese Unie landen aan de euro was oorspronkelijk 11 maar is sindsdien uitgedijd tot 19.
Volgens het Verdrag van Maastricht (1994) is de euro de enige munt van de Europese Unie en is deze EU een Economische en Monetaire Unie.
Zodra een EU lidstaat aan de gestelde eisen voldoet moet hij verplicht de euro invoeren, behalve Denemarken (en Groot Brittannië maar dat is niet meer relevant).
Dus pas als alle EU lidstaten de EU hebben ingevoerd is de Europese Unie volwassen geworden.
Niet uitgegroeid want de EU heeft een ingewortelde uitbreidings lust.

Om te beginnen valt het niet te negeren dat vanaf het begin af aan al een aantal deelnemende landen niet aan de voorwaarden voor invoeren van de euro voldeden.
Geen goed teken, maar optimisme deed aannemen dat de eurolanden zouden gaan convergeren, naar elkaar toe zouden groeien.
Bovendien zijn er minimaal negen lidstaten nodig om “enhanced cooperation”, zoals de eurozone officieel is, mogelijk te maken.
Die voorwaarden voor deelnemen aan de euro waren streng: niet meer dan 3% begrotingstekort en 60% staatsschuld als voornaamste en een vooruitzicht van stabiliteit.
Overschrijden van die 3% en 60% zou leiden tot ingrijpen door de Europese Unie (nu voor het gemak door vrijwel iedereen Brussel genoemd) en zo zou de stabiliteit gewaarborgd blijven.
De officiële norm voor de begroting is echter in feite volgens het verdrag een overschrijding van 0.5%.
De 3% is de maximale overschrijding van die 0.5% limiet zonder ingrijpen door de EU.
In werkelijkheid is die 0.5% een illusie gebleken en is zelfs overschrijding van die 3% deficit steeds onbestraft gebleven.
De 3% ging bovendien worden beschouwd als de norm in plaats van als grens voor ingrijpen door de EU.
Geen wonder dus dat die 60% staatsschuld limiet daardoor eveneens overschreden werd en nu over de gehele eurozone net onder de 90% ligt.
Daarbij komt ook dat het de lidstaten niet toegestaan was elkaar direct financieel te ondersteunen en dat ook de ECB, de Europese Centrale Bank geen directe steun aan een lidstaat mocht verschaffen.
Door het oprichten van het ESM, een niet EU instelling waaraan alle eurolanden verplicht deelnemen volgens een verdeelsleutel op hun nationale inkomen kan dat verbod omzeild worden.
Dat ESM verleent financiële steun aan eurolanden (en door een aanvulling ook aan euro banken) in liquiditeits problemen tegen strenge voorwaarden gemonitord (en gestuurd) door de Eurozone, IMF, ESM en ECB.
Zie als voorbeeld Griekenland dat sinds 2010 (eerst door voorgangers van het ESM) via drie opeenvolgende leningen (bailouts) op de been wordt gehouden.

Er zijn ook EU lidstaten die wel aan de voorwaarden voor de verplichte invoering van de euro voldoen maar toch de eigen munt behouden.

Het lijkt me dus wel dat men kan zeggen dat de eurolanden zich niet hebben gehouden aan de voorwaarden voor de euro in de verdragen vastgelegd.

Dat de Lehman crisis in 2008 een negatieve invloed op de financiële ontwikkeling van de eurozone heeft gehad is duidelijk hoewel die crisis in feite de banken raakte die echter door de lidstaten en dus de belastingbetalers ondersteund werden

Italië gelooft dat de eurozone zoals hij nu functioneert juist disfunctioneert.
De steun van de ECB verleend door de QE (obligatie opkoop) en lage rente politiek, officieel om de inflatie op 2% te brengen worden  beide  internationaal als steun gezien.
Dat blijkt ook uit de belofte van Draghi in 2012 “whatever it takes”  om de euro te beschermen.
Door deze QE en lage rente worden “sterke” euro economieën bevoordeeld en groeien dus sterker.
Zo worden de verschillen tussen “zwak” en “sterk” juist steeds groter in plaats van kleiner, de in de verdragen genoemde “convergentie”.

Bovendien is Italië (en daarin staat het niet alleen) van mening dat de voorwaarden van de Verdragen en het Stabiliteits en Groei Pact (3%,60%) de economische beleidsmogelijkheden van de eurolanden zelf beknotten en zo een voor elk individueel land optimale economische politiek belemmeren.
Daardoor hebben met name de zuidelijke landen niet voldoende kunnen groeien.

Een ander gegeven is dat in eerste instantie  belastingmaatregelen en maatregelen in de sociale sector worden gebruikt door de lidstaten om toch zoveel mogelijk aan de 3% norm te kunnen voldoen.
Dat betekent dat vooral de bevolkingen van de zwakke staten onder de bezuinigingen door belastingverhogingen  en heffingen verzwaringen lijden.

Daarbij komt nog dat juist door de lage rente en door het opkoopregime en overvloed aan extra geld bij de banken schulden aangaan door staat, bedrijven en particulieren door leningen tegen uiterst lage rente af te sluiten erg aantrekkelijk werd en dus een hoge schuldopbouw is ontstaan die zonder steunregime wellicht niet te financieren valt. .
Dat houdt dus in dat bij oplopen van de rente en inkrimpen van de geldvoorraad hoge risico’s ontstaan.

Dat is nu reeds globaal te zien bij de emerging economies (ontwikkelingslanden) nu de FED van de USA niet alleen het bijdrukken van dollars en opkopen van obligaties heeft gestaakt en de rente met kleine stapjes verhoogt maar bovendien het extra bijgedrukte geld bij aflossing van opgekochte obligaties uit de markt haalt.
Ook moet de USA door de belastingverlagingen zelf meer leningen uitschrijven.
Dollars worden daardoor schaars en vloeien terug naar de USA, de rente loopt op  waardoor deze Emerging Economies in financierings problemen (te duur en te weinig) komen en zich al tot de FED gewend hebben om de zaak af te remmen.

QE en rentepolitiek worden nationaal opgezet maar de uitwerking is globaal.

Italië wil een flexibelere opstelling en wil daartoe de verdragen heroverwegen.
Zuinigheid en vlijt tegenover meer lenen om te investeren en zo de groei sneller te vergroten om zo dan weer de schulden te kunnen verminderen.

De vraag zou kunnen zijn of dat met de huidige schuldenhoogte  nog te realiseren valt.
Ongetwijfeld zullen de rekenmodellen van de verschillende instituten dit alles grondig kunnen doorrekenen.
De tijd zal het leren.

Voorlopig zijn er nog geen concrete maatregelen genomen die onaanvaardbaar zijn voor de eurozone.
Zo draaien Italië en voornamelijk Duitsland om elkaar heen. Italië met zijn regeerprogramma en Duitsland met zijn austerity.
Brussel kijkt nog toe.


Maar dit zijn slechts de overpeinzingen van een leek, een volslagen amateur die om zich heen kijkt en het zo simplistisch mogelijk overpeinst.










samedi 2 juin 2018


Wiens brood men eet wiens woord men spreekt?
Alle neuzen dezelfde kant op?
Don’t rock the boat?
Toe the line?
En dagdromen van een pro-EUer.

In mijn vorig blog liet ik mijn gedachten gaan over de grotere implicaties van de Italiaanse regeringsimpasse.

Zoals uit de statistieken in vorige blogs blijkt gaat het slecht met Italië, zeker vergeleken met de noordelijke eurolanden.
Italië is daarom in verzet gekomen tegen de eigen establishment die deze toestand heeft laten voortduren en tegen de euro regelgeving, het Stabiliteit en Groei Pact, de austerity, die Italië de kans heeft ontnomen, zo vinden de Italianen, zich economisch optimaal te ontwikkelen
De op Duitsland geënte austerity die tot de huidige situatie van lage groei en overgrote staatsschuld heeft geleid, zo menen de Italianen.

Di Maio en Salvini zijn, na hun meer dan 50% meerderheid na de verkiezingen, een concept regeringsprogramma overeengekomen dat in een 35 pagina groot stuk is neergelegd.
In dat programma worden (onder veel meer zoals het terugsturen van 500.000 migranten) de functies investeringsbank en spaarbank uit elkaar gehaald, komt er een flat taks systeem van 15% en 20%, een minimum inkomen voor behoeftigen, en wil men investeringen niet langer mee laten tellen voor het begrotingstekort en wil men de groei stimuleren door meer investeringen waardoor de schuld zal dalen.
De verdragen staan ter discusssie.
Dat zijn grof geschat de voornaamste punten die niet passen in de economische politiek van de eurozone.

Het principe lijkt op dat van Trump: door lagere belastingen en meer investeringen in infrastructuur de economie stimuleren, zodat de werkloosheid vermindert en de belastinginkomsten door de groeiende economie zo toenemen dat de staatschuld percentagegewijs daalt en dus houdbaarder wordt.
En ook de USA heeft een staatsschuld van meer dan 100%.

Het beoogde doel is dus sterkere economische groei en daardoor afnemende staatsschuld.

Hun regeringsformatie werd doorkruist door de (niet gekozen ceremoniële) President Materella die de beoogde Minister van Economische (=ook financiele) Zaken, de anti Euro econoom Savona niet wilde accepteren, waarop Conti, de beoogde Premier zijn opdracht aan Materella teruggaf.
Materella benoemde vervolgens snel de oud IMF man Cotarelli om een zakenkabinet te formeren.
Een kabinet dat geen parlementaire goedkeuring zou krijgen.

Patstelling, enige oplossing nieuwe verkiezingen die de anti establishment partijen hoogstwaarschijnlijk slechts sterker zouden maken.
De laatste ontwikkeling was dat Di Maio (5sterren) en Salvini (League) overleg pleegden of de laatstgenoemde akkoord kan gaan met de benoeming van een andere Minister van Economische Zaken.
Dat zou de formatie en regeercoalitie kunnen redden.
Cotarelli heeft zijn  opdracht weer even snel teruggegeven en nu heeft  Conti weer een regering gevormd die intussen door de President is aanvaard, tenzij er weer andere ontwikkelingen komen in deze Italiaanse operette.

De beslissing van de President  de benoeming van Savona tot Minister van Economische Zaken te blokkeren heeft veel beroering gewekt.
Matarella, een president met ceremoniële taken, niet door de kiezers gekozen, trotseert de wil van de kiezers, om welke redenen dan ook.
De niet aanvaardbare Savona, een anti euro econoom.
In het regeerakkoord stond bovendien niet dat de coalitie de euro wilde afschaffen.
In feite wil de meerderheid van de Italianen (meer dan 60%) de euro behouden.
Wel dat de huidige regelgeving herzien moest worden en dat de verdragen heroverwogen.
Italië staat hierin niet alleen.
Het compromis nu is dat Tria (evenzeer euroscepticus) minister van Economische Zaken wordt en Savona minister voor EU zaken.
Meer cosmetisch dan ingrijpend.

Dat de anti euro econoom Savona nu niet langer kandidaat minister van economische zaken is en dat Conti dus verder gaat met zijn aanbieding van de regering aan de president lost het onderliggende probleem niet op.
Dat het akkoord heroverwegingen van de verdragen en de regelgeving van de eurozone bevat spoort met de algemene wens de eurozone verder te ontwikkelen.
De uitvoering van dat regeerakkoord zou echter het Italiaanse begrotingstekort behoorlijk doen oplopen, snelle berekeningen tonen aan dat het om bedragen van om en nabij  100 miljard euro zou gaan.
Dat is niet te realiseren binnen de huidige eurozone regelgeving en dat is het probleem.

Maar de opmerkingen van de Duitse EU financiën commissaris Oettinger geven de EU en eurozone implicaties aan van deze Italiaanse impasse.
Hoe hij het ook heeft verwoord, de uitleg van zijn woorden is dat de financiële markten de Italianen wel ertoe zouden brengen geen populistische regering te kiezen of woorden van een soortgelijke strekking.
Het is immers zo dat alleen door de obligatie opkoop politiek en lage rente politiek van de ECB de rente op staatsobligaties van de eurolanden zo laag is en derhalve haalbaar.
Valt deze bescherming weg dan worden rentelasten snel onhoudbaar bij oversluiten of aangaan van nieuwe leningen.
Natuurlijk is op zijn opmerking scherpe kritiek gevolgd maar ook goedkeuring.
Natuurlijk is de uitleg dat zijn woorden verkeerd zijn geïnterpreteerd.
Maar is het inderdaad zo dat de financiële markten de mogelijkheden bij de verkiezingen bepalen.
In dat geval is er eigenlijk geen sprake meer van democratie.
Dat roept natuurlijk onmiddellijk de Griekse toestanden in 2015, bij de derde bailout, op.
Ook toen hebben de financiële krachten de Grieken ertoe gedwongen de financiële hulp van het ESM  te accepteren en daarbij de door de eurozone bepaalde voorwaarden aanvaard die de Griekse regering in feite buitenspel zetten.
Nu, acht jaar na de eerste Griekse bailout, zou dat hulpprogramma kunnen worden beëindigd, maar onder strenge blijvende eurozone voorwaarden.

Dat Juncker (hoewel volgens zijn woordvoerder zijn woorden uit hun verband zijn gerukt) vervolgens gezegd heeft dat om de arme Italiaanse regio’s te steunen de Italianen harder moesten werken en minder corrupt zijn is hem evenmin door de Italianen in dank afgenomen.

Maar de realiteit is echter zo dat alle eurolanden met een excessieve schuld (doordat van het begin af aan de 6% en 60% regels zijn genegeerd waardoor de staatsschulden cumulatief opliepen en zelfs bij een toegestaan 3% jaarlijks het tekort in tien jaar tijd wel met 30% gestegen zou zijn) alleen daardoor al aan de euro vastzitten.
Zij zouden de ware markt rente niet meer kunnen opbrengen.

Hoe dat moet worden opgelost als de  ECB echt geen obligaties meer opkoopt, ook niet bij oversluiten, zal voor de gehele eurozone een groot probleem zijn.

Italië, op hun beurt, wijst naar Duitsland dat al jaren een groter overschot op de handelsbalans heeft dan de 6% die volgens de verdragen in de EU zijn toegestaan en waartegen nooit is opgetreden.

Door de verkiezingen in Italië is een euro probleem (of onvolkomenheid) weer eens duidelijk naar voren gekomen, de excessieve schulden (voor alle eurolanden tezamen net onder de 90%) en de groeiende kloof tussen een steeds welvarender wordende noorden en een daarbij verder achterblijvend zuiden.
Een zuiden dat de uitgaven beperkende regelgeving als oorzaak ziet waarvan het noorden geprofiteerd heeft, het noorden dat van mening is dat het zuiden niet voldoende hervormingen heeft doorgevoerd en daardoor achtergebleven is.

Is er een oplossing mogelijk die alle eurolanden op eigen kracht op gelijk economisch (en gelijke welvaart en welzijn voor de bevolking) niveau brengt.
Of kan alleen een Vlaam-Walloons, Italië Noord-Zuid geldtransfer systeem een schijngelijkheid brengen.
Maar dat laatste is alleen mogelijk bij een gemeenschappelijke wetgeving, een politieke unie dus.
Zo niet, dan worden er peren naar appelen geworpen.

Zo speelt Italië, misschien ongewild,  een belangrijke rol in de veelheid van visies en vage voorstellen over de toekomst van de eurozone.

Maar alle bovenstaande zijn slechts de overpeinzingen van een leek en amateur en voorstander van een Europese Unie die steunt op de wil van de bevolking.

Die wel eens denkt dat invoering van de euro in één klap in de gehele EU als enige overkoepelende munt waarin alle grensoverschrijdende (naar binnen en buiten de EU) transacties worden afgehandeld met daarnaast in elke lidstaat een eigen betaalmiddel voor uitsluitend binnenlands gebruik met een wisselkoers ten opzichte van die overkoepelende euro elk land de optimale monetaire en financiële mogelijkheden zou kunnen bieden zich te ontplooien.
De euro zou dan niet meer te duur zijn voor het ene land en te goedkoop voor het andere.
Diversificatie.
De verhoudingen tussen de EU landen zouden zich op natuurlijke wijze ontwikkelen.
In Italië zou je dan meer Italiamunt voor een euro krijgen en in Duitsland minder Duitsmunt voor een euro.
Invoer uit Duitsland naar Italië zou daardoor in euros duurder zijn dan export uit Italië naar Duitsland.
Italië zou concurrerender zijn.
Wellicht zouden dan de landen economisch dichter naar elkaar toegroeien en de koersverschillen kleiner en kleiner worden.
En de EU als handelsblok in de wereldeconomie met de euro als munt zou machtiger zijn dan nu.
En je zou geen EU meer hebben met daarbinnen nog eens een aparte eurozone.
Het zou weer meer op de EU van voor 1999 lijken.
Maar dat zijn hoogstwaarschijnlijk onzinnige dagdromen van een oudgediende.