Een misschien woest speculerende blik op een ongewisse toekomst.

Davos is weer achter de rug, Brexit onderhandelingen geven weer aan dat globalisering (economisch gelukkig) nog alleen maar bestaat in multi of bilaterale handelsovereenkomsten en er nog altijd voor de eigen economie beschermende invoer rechten zijn.

Want bij een echte handels globalisering zou er geen probleem zijn tussen EU en de UK en de handel op de huidige voet worden voortgezet.

Maar handelsovereenkomsten bevatten ook andere voorwaarden en dat geldt ook voor de single market.

In mijn vorige blog heb ik op mijn leken wijze nagedacht over het belang van menselijke arbeid en de dubbele functie van de mens als leverancier van arbeid en tevens als consument, koper van de eindprodukten.

Machines hebben de arbeid voor de mens vergemakkelijkt en zijn produktiviteit verhoogd en hebben daardoor economische groei mogelijk gemaakt, de koopkracht van de werknemers opgevoerd.

Maar steeds stond de mens daarbij centraal, de machines waren zijn hulpmiddelen.

Bij robots ligt dat anders, zij nemen de taak van de mens geheel of gedeeltelijk over.

De mens hoeft niet meer centraal te staan, de robots zijn binnen hun takenpakket zelfstandig.

Hoe zou dat in de toekomst uitpakken……

De robots nemen alle arbeid over

Ik stel me de extreme situatie voor dat de robots de mens overbodig

maken, zelfdenkend en zelfontwikkelend zijn.

Het meest vergaande scenario dat de AI wetenschappers ons voorhouden.

Een afschrikwekkend science fiction verhaal.

Hoogst onwaarschijnlijk maar als werkhypothese toch wel het overdenken van de gevolgen ervan waard.

In de hiervoor getoonde opstelling is dat het geval.

Vanuit het kapitaal gaat er geen geldstroom meer naar de menselijke arbeid, uitsluitend naar robots en door robots gestuurde machines.

Er zijn twee gevolgen.

De mens heeft geen inkomen meer uit arbeid en is dus van de overheid afhankelijk voor zijn levensonderhoud.

Maar de geldstroom menselijke arbeid naar overheid droogt eveneens op.

Omdat er geen geld meer kan stromen van menselijke arbeid naar consumptie, de verkoop van de eindprodukten, loopt de gehele cyclus in het honderd.

Ook het kapitaal raakt zijn inkomsten kwijt.

Het heeft geen zin te produceren als er geen afnemers zijn.

De mens heeft zijn dubbelfunctie: arbeid en eindprodukt kopen verloren.

Zo wordt het in het schema voorgesteld.

Natuurlijk is dat een uiterst extreme voorstelling van de toekomst maar het geeft het principe aan: robots en machines ontvangen geen loon (naast natuurlijk dat ze geen arbeidstijden hebben, niet ziek worden of staken)

Maar verder nadenkend lijkt het logisch  dat er minder extreme ontwikkelingen zullen zijn die wel niet de financiële gevolgen van een totale robotisering hebben maar wel degelijk de geldstroom naar de overheid uit menselijke arbeid en financiële afhankelijkheid aan de overheid beïnvloeden door grotere inzet van robots.

Neem bijvoorbeeld tussen  50% en 80% robotisering (de percentages door experts geopperd) die zo de balans tussen kapitaal en arbeidsinkomsten totaal verstoren.

Menselijke arbeid levert de overheid geld op via o.a. loonbelasting.

Het eindprodukt levert de overheid geld op via de btw.

Maar robots en machines ontvangen geen loon en leveren de overheid dus geen loonbelasting op.

En, laat ik er eens over nadenken dat indien robots 50% van het nu door menselijke arbeid verrichte werk overnemen, dus de lage schatting, dat inhoudt  dat  voor die 50% andere productieve arbeid gecreëerd moeten worden.

Los gezegd werk dat leidt tot een hogere btw waarde, dus niet werk in sectoren waar geen waardevermeerdering optreedt, hoe belangrijk geen btw verhogend werk ook maatschappelijk moge zijn.

Zoals ik de arbeid/kapitaal verhouding hierboven heb geschetst ging ik uit van een gesloten systeem, een autarkisch geheel waar alles binnen dat systeem plaats vindt.

Maar in een globaal systeem waar handel tussen de deelnemende landen plaatsvindt in een verband van multilaterale of bilaterale handelsovereenkomsten en deelname aan de WTO (World Trade Organisation) met een scheidsrechtersrol, want echte globalisering zonder handelsbelemmeringen bestaat nog niet, is de situatie gecompliceerder.

Eigenlijk zien wij daardoor in de huidige tijd al zonder grote robotisering al een zij het geringere verstoring van de balans arbeid/ kapitaal.

Door  verplaatsen van productie naar goedkoper producerende buitenland  ziet men dat de banen die voor die verdwenen productiebanen in de plaats komen vaak minder betaald worden.

We zien dat de balans tussen manufacturing en service zo steeds verder verschuift naar de dienstensector.

We zien dat regios die voorheen bloeiden door de aanwezige industrie nu een kwijnend bestaan hebben.

Dat lijkt een van de oorzaken te zijn van de toenemende kloof tussen rijk en arm in het algemeen en de onvrede hierover in de USA.

Maar in de USA is er een zeer geringe werkloosheid (eigenlijk werkzoekenden waardoor een scheef beeld van de echte werkloosheid wordt gegeven, de drop outs blijven buiten beschouwing).

Maar indien er niet voldoende andere werkgelegenheid geschapen kan worden komen veel werknemers in een werkloosheid situatie terecht waardoor ze voor rekening van de overheid komen, een overheid die juist aanzienlijk minder belastingopbrengst krijgt door het afnemen van die werkgelegenheid.

Een ander gevolg is dat de koopkracht zal afnemen waardoor de verkoop van de eindproducten economie afgeremd wordt en de kapitaalverschaffers daardoor minder rendement op hun kapitaalinbreng krijgen en de overheid minder belasting van de bedrijven.

Als afsluiting van deze nachtmerrie overdenkingen lijkt het mij dat robots niet plaatsgebonden zijn en dus gerobotiseerde productie units gesitueerd zullen worden in gebieden die de laagste electriciteitskosten hebben.

Daardoor zal apart belastingheffen op gerobotiseerde arbeid een groot probleem worden, zeker in een eventuele wereld met globale vrijhandel.

In een wereld met een zeker protectionisme zou import heffing bescherming kunnen bieden.

Zo’n robot/mechanische belasting en/of heffing zou  immers voor de overheid een  compensatie zijn voor de gederfde belastingopbrengst van menselijke arbeid en een arbeidsloos inkomen kunnen verschaffen aan de ex werknemers.

Zo’n belasting zou weer de vraag doen ontstaan of menselijke arbeid in goedkope lonen regios in dat geval misschien voordeliger zou zijn dan robot arbeid.

Ik sluit de ogen.

Davos, het kuuroord van weleer

In Davos zijn deze week de financieel en politiek machtigsten van de wereld bij elkaar.

Zij zijn het die de toekomst voor de wereldbevolking beschouwen en bepalen.

Het gaat goed met de wereldeconomie en het gaat goed met de eurozone economie en het gaat zeer goed met de Nederlandse economie.

Voor de komende jaren zijn de vooruitzichten gunstig, de barre tijden van de Lehman crisis en de recessie zijn voorbij hoewel de wonden nog niet geheel genezen zijn en er nog gaten te dichten vallen.

Terwijl zij, gesteund door een talrijke staf van experts, plenair of in de wandelgangen hun besprekingen voeren peins ik vanuit mijn amateuristische en leken oogpunt wat verder over een paar dingen die al naar buiten kwamen.

Zelfs in Davos beseffen de financieel machtigen der aarde dat de rijken steeds rijker en de anderen steeds armer worden.

In mijn lekenblik overduidelijk: als de rente laag is of negatief geeft dat verlies voor de spaarders en degenen die voor hun pensioen gespaard hebben. De kleine luiden, the man in the street.

Als daartegenover staten en bedrijven tegen uiterst lage rente, 0% rente, negatieve rente geld kunnen lenen (gecreëerd in ons geval met als waarborg de staatsschulden van de eurolanden) en daarmee hun winsten voor de eigenaren kunnen verhogen (want er is geen reële loonsverhoging ondanks de aantrekkende economie) dan geeft dat aan dat er een virtuele geldstroom plaats vindt van spaarders naar kapitaal.

In Griekenland zien we dat het scherpst, de door de eurozone geëiste austerity (want daar is het echte austerity) treft de bevolking en vooral de gepensioneerden  het ergst.

De uit eurozone belastinggeld via het ESM gefinancierde bailouts beoogden, zo zie ik het,  niet de redding van de Griekse economie (die daarna in feite steeds verder terugliep, zie het Griekse BBP sinds 2012) maar een terugbetaling aan de crediteuren, de banken, die de risicodragende leningen aan Griekenland hadden verstrekt.

De bailouts hebben dus, zo zie ik het als simpele amateur, de eurozone bevolking, de kleine man, laten opdraaien voor het risico van de banken, het kapitaal.

Maar ok, Griekenland  had een dubbele boekhouding en sloot onverantwoorde leningen af, maar dat hadden de EU en de kredietverschaffers toch in de periode van 2000 tot 2009 door moeten krijgen.

En het was hoe dan ook het risico van de geldverschaffers die ook de winsten uit die leningen krijgen maar tenslotte de belastingbetalers het risico lieten dragen en lieten betalen.

Ook lees ik tot mijn verbazing, wat ik al lang als amateur waarneem, dat men in Davos denkt dat er te veel gekeken wordt naar de financiële toestand van de staten (bruto binnenlands product, economische groei/krimp, maar liefst niet staatsschulden) maar te weinig naar die van de bevolking ervan.

Een van de voor mij bizarste aspecten is daarbij de inflatie.

In de ogen van de ECB (en alle andere centrale banken) is deze te laag en geldt als reden voor de voortzetting van het “lage rente beleid” dat al jaren lang geen resultaat oplevert want de verwachting van een 2% inflatie wordt steeds opnieuw opgeschoven en lijkt wel een lokkertje zoals vroeger de peen aan een stok gebonden die bengelde  voor de kop van de ezel die het karretje voorttrok.

Maar voor de consument is de inflatie, ook al is hij beneden de 2% een realiteit en een voortdurende aantasting van de koopkracht, 1,5 à 1,4% per jaar is na zes jaar een verlies aan koopkracht van wel 9% als er geen echte inflatie dekkende looncompensatie is (en die is er voor de pensioenen in Nederland al meer dan tien jaar in het geheel niet).

Loonsverhogingen volgen de echte inflatie niet en dus volgt er wel verlies aan koopkracht.

Daarenboven stijgen allerlei tarieven die niet meetellen voor de inflatie wel, zoals waterschapsbelastingen, reinigingsrechten, lokale belastingen behoorlijk.

Daarbij komt dat  de waarde van het spaargeld in banken en fondsen meedaalt met de inflatie waarbij de uiterst lage rente nog een extra zetje geeft.

En we weten nu dat de prijs van energie (elektriciteit) de komende jaren sterk zal stijgen, zeker als we de CO2 doelen in Parijs vastgelegd ook inderdaad willen bereiken.

En een stijgende energieprijs veroorzaakt een algemene prijsstijging want energie is de motor van onze maatschappij, vroeger menselijke energie door voeding opgewekt, nu steeds meer machines, robots, met mechanisch opgewekte energie en hoe meer automatisering en robotisering,  hoe meer energie (elektriciteit) zal moeten worden opgewekt.

Nu al gaat de aantrekkende economie met een groter energie gebruik en dus energiebehoefte gepaard.

Die robotisering is een voor de leek geheimzinnige ondoorzichtige materie, een werkveld voor gespecialiseerde wetenschappers maar wel degelijk een ontwikkeling die onze toekomst voor een groot deel zal gaan bepalen.   

Van angstaanjagende verhalen over AI, Artificial Intelligence, met robots die de mens in intelligentie zullen overtreffen en in staat zullen zijn zich zelfstandig verder te ontwikkelen en de plaats van de mens in te nemen tot simpeler robots, zeer zelfstandige machines, die volgens sommige experts 50% van de huidige werknemers, volgens andere zelfs 80% overbodig zullen maken.

Van alleen het overnemen van routinematige arbeid tot de meest complexe ontwikkelingen, tussen die twee polen.

Eén ding staat vast: om robots te laten functioneren is zeer veel extra energie, elektriciteit, nodig.

Waarover ik weinig lees is de dubbele functie van de mens in de maatschappij.

De meeste aandacht krijgt de mens als leverancier van de arbeid in productie of dienstverlening.

Maar een andere functie is die van consument.

Zonder consumenten heeft produceren geen zin.

In het hieronder volgende schema schets ik, zoals ik die als leek zie,  de gang van zaken in de productie/consumptie keten met daarbij de geldstromen.

 De oorsprong van alles zijn de grondstoffen. Zonder grondstoffen geen bestaansmogelijkheid.

Voor het verwerken van deze grondstoffen tot eindproducten voor de afnemer zijn vier zaken nodig: kapitaal, werkruimte, arbeid en electriciteit.

Het kapitaal verschaft de geldstroom naar grondstoffen aanschaf  menselijke arbeid, mechanische arbeid (robots), elektriciteit en werkruimte.

De arbeid verandert de (melange) van grondstoffen tot  half fabrikaten  en tot eindproducten die aan de afnemer, de consument, geleverd worden.

Van grondstofmelange tot eindproduct kan deze weg vele malen gevolgd worden via halffabrikaten voor productie en dienstverlening.

Er zijn ook geldstromen van de menselijke arbeid naar de afnemers, de consumenten die het  eindproduct kopen en van de menselijke arbeid naar de overheid (belastingen en heffingen)

Eveneens zijn er geldstromen van de afnemers naar het kapitaal (winst)

Tenslotte zijn er geldstromen van het kapitaal naar de overheid (vennootschap belasting etc.)

Deze cyclus, vele malen herhaald, houdt de economie op gang.

Er ontstaat zo een soort natuurlijke verhouding tussen kapitaal en arbeidsbeloning  omdat de één de ander in stand houdt.

Onderlinge afhankelijkheid.

In een volgend blog denk ik na over de consequenties van een verstoring van deze cycli.

EU en eurozone Quo Vadis.

Het populisme zou overwonnen zijn, zo was de algemene gedachte in Brussel na de verkiezingen in Nederland en in Frankrijk.

Maar de Nederlandse regering heeft maar een uiterst krappe meerderheid doordat de tweede grootste partij, de PVV, wordt uitgesloten van de politieke besluitvorming.

In Duitsland zien we een soortgelijke ontwikkeling.

Merkel en Schultz moeten slagen in hun onderhandelingen, zo niet dat is het hoogst waarschijnlijk voor beiden het eind van hun politieke carrière tenzij er, hetgeen niemand wil, een minderheidsregering komt.

Maar ik lees dat de meerderheid van de Duitsers noch de GROKO noch een minderheidsregering ziet zitten.

Maar wat dan wel?

De oorzaak is de winst van de “populistische” AfD

Zo hebben PVV en AfD zij het  indirect een grote politieke impact.

Voeg daarbij de nieuwe Oostenrijkse regering, jong en met de rechtse partij ook in de regering, Polen en het Oostblok.

Het “populisme” heeft geen meerderheid maar wel invloed.

Maar de EU en eurozone moeten hervormd worden vinden Brussel en een aantal lidstaten, naar federalisme of nationalisme.

De inflatie wil maar niet tot de gewenste 2% groeien in de eurozone, de lonen stijgen niet of nauwelijks in reële termen, dat wil zeggen loonsverhogingen komen niet of nauwelijjks boven de geringe inflatie die er is uit.

En er is niet één soort inflatie maar meer.

In echte koopkracht gaat men dus niet vooruit.

Toch zijn dat de doelen die bereikt dienen te worden om de economie echt gezond te maken, zo is de opvatting van de ECB.

Maar noch Draghi, noch Yellen weten waarom die inflatie en die lonen niet willen stijgen terwijl wel de economie opbloeit, de recessie voorbij is en de vooruitzichten voor de komende jaren (bij gelijkblijvende bijkomende omstandigheden) zo gunstig zijn.

Het IMF ziet ook de toekomst voor de wereldeconomie redelijk zonnig in maar ziet wel de overgrote wereldschulden als een vertragende en wellicht bedreigende factor voor die economie.

Maar die 2% inflatie en inflatie overstijgende loongroei zijn geen wetmatigheden maar axioma’s, algemeen door de vigerende economische stroming aangenomen.

Er is dan ook geen eenstemmigheid over de doorgaande , nu 30 miljard euro per maand bijdrukken en opkopen van staats en bedrijfsobligaties door de ECB.

De economie heeft die steun niet meer nodig en de zo’n 2,3 biljoen bijgedrukte euros blijven door de ECB gebruikt worden om aflopende obligaties te vervangen door aankoop van nieuwe, rollover of aanvullende staats of bedrijfs leningen.

Zo blijft de ECB de grootste schuldeiser van de eurozonelidstaten en heeft naar mijn schatting eind dit jaar ongeveer 20% van de eurozone staatsschuld in handen en houdt die tot er wordt overgegaan tot uit de circulatie halen van die bijgedrukte 2,3 biljoen en het normaliseren van de ECB balans.

Maar wanneer?

Toch kan de ECB naar mijn amateurs mening niet anders handelen.

Want door die blijvende opkopingen gekoppeld aan de door de ECB nog lang blijvende uiterst lage en negatieve rentestand blijven de rentelasten van de eurolanden overgrote staatsschulden houdbaar.

En renteverhogingen die  verhogingen van de yield op de staatsschulden als gevolg zouden hebben zouden veel eurolanden in grote problemen brengen.

Dat bij ander beleid die schulden nooit zo hoog hadden kunnen oplopen omdat hoge rentes hoogst waarschijnlijk afschrikwekkend zouden hebben gewerkt is oude historie.

Dat die schulden er zijn en bij hoge rente onhoudbaar zouden worden is het huidige probleem.

En we moeten niet vergeten dat ook de bedrijfs en particuliere schulden onmatig hoog zijn.

We hebben al te lang op schuldvorming geleefd.

En, als het 3% zonder sanctie toegestane begrotingstekort door de eurolanden als norm blijft aangehouden is het gevolg ervan dat de schulden in euros elk jaar met 3% van het GDP stijgen.

Pas bij een begrotingsoverschot gaan de schulden in euros afnemen.

Economische groei gepaard met een begrotingstekort is varen tegen de stroom in en als die stroom groter is dan je snelheid vaar je achteruit in plaats van vooruit.

Vandaar dat ik het vanuit mijn amateuristische visie verstandig vind dat Duitsland en Nederland nu de economie opbloeit niet snel extra geld gaan uitgeven maar een begrotingsoverschot willen bereiken om de staatsschuld binnen de eurozone norm van 60% te brengen of te houden.

Een gezonde financiële politiek, maar de voorgestelde schulden en tekorten deling in de eurozone die bij een fiscale unie ervan met eurobegroting en euro minister van financiën zou ontstaan zou hier echter snel een einde aan maken.

De verdragen met hun eigen financiële verantwoordelijkheid van de EU staten zelf en het verbod directe financiële hulp te bieden tegenover het alles in de algemene pot, zonder politieke invloed op de besteding of via bijvoorbeeld het ESM.

Het zuiden tegenover het noorden.

In een vorig blog gingen mijn overpeinzingen over science, tolerantie en de diversiteit in de bevolking.

Zekerheid tegenover waarschijnlijkheid en consensus of zelfs meerderheid.

De nieuwe wetgeving in Duitsland over de vrijheid van meningsuiting in de sociale media waarbij de sociale media zelf zwaar beboet kunnen worden als zij uitingen toelaten die in Duitsland bij de wet verboden zijn lijkt mij om twee redenen verwerpelijk.

De eerste is dat het Duitse gerecht zich dient uit te spreken over al dan niet schuldig zijn aan een overtreding van de Duitse wetten en eventueel dient te bestraffen.

Man kan de beslissing of iets al dan niet strijdig is met de Duitse wetgeving niet overlaten aan de sociale media die globaal werken.

Als de Duitse opsporings en rechterlijke macht daar niet toe in staat zijn moet daar een oplossing voor worden gevonden, maar niet daarbuiten.

Dat is een veeg teken van zwakte.

De tweede is dat aan de sociale media, als hen die taak wordt toebedeeld, een macht wordt toegekend die zeer gevaarlijk zou kunnen zijn.

Nu al lees is hier en daar verwijten dat er een zekere censuur zou kunnen worden uitgeoefend en zo  een bepaalde politiek bevorderd.

Bovendien is zo de  bewijslast omgekeerd geworden: in plaats dat het gerecht bepaalt of iemand schuldig is aan een wetsovertreding  moet de degene die door uitsluiting van toegang door de sociale media wordt getroffen bewijzen dat hij niet schuldig  is.

Het is wel een taak van die media aangifte te doen bij de opsporingsdiensten van verdachte bijdragen en na te gaan of de identiteit die opgegeven wordt inderdaad de juiste is.

Wat wel, zo denk ik in mijn onschuld, een essentiële  taak van de sociale media is, is het voorkomen dat internetters zich achter anonimiteit kunnen verschuilen zoals vroeger de schrijvers van anonieme gifbrieven.

Want die zijn van alle tijden.

Maar zoals steeds zijn dit alleen maar mijn persoonlijke amateuristische overdenkingen.

Geen wetenschappelijk betoog.

Hoe is het mogelijk

Catalonië heeft een president in ballingschap, Carles Puigdemont,  die in België min of meer politiek asiel geniet en opnieuw door het Catalaanse parlement  als president is herkozen.

Dit in een Europese Unie Lidstaat.

De yield op two year Griekse bonds, staatsobligaties,  (1.487%)  is lager dan de yield op USA two year bonds (1.96%).

Dat betekent dus globaal dat het risiso van de USA bonds groter zou zijn dan dat van de Griekse.

Kan men een schoner voorbeeld bedenken van de invloed van Centrale Banken en Bail Outs op de economie of liever gezegd kapitaalmarkt.

In de USA zijn er, zij het graduele en kleinstappige renteverhogingen. 
In de EU blijft de ECB de rente op nul of negatief houden tot de koppig lage inflatie tot 2% is gestegen (maar nu weer teruggezakt van 1,5 naar 1,4%), of en wanneer weet niemand.

De ECB gaat nog door met 30 miljard euro per maand bijdrukken en staats en ondernemingsobligaties daarmee opkopen.

De FED is daar al lang mee opgehouden.

De ECB houdt zijn balans hoog.

De FED verlaagt zijn balans.

Het monetaire en fiscale beleid in de USA is anders dan in de EU.

In de USA kan bijvoorbeeld een staat (of stad) failliet gaan, in de EU niet.

Je kunt denken over Trump zoals je wilt maar de EU pers heeft niet veel op met Trump.

Vooral  in de Duitse pers is hij het mikpunt van negativisme.

In de USA zelf is dat anders.

Een deel van de media zowel pers als tv en radio is fel tegenstander van Trump en dat gaat er dan soms op zijn Amerikaans aan toe, heftig en op de man.

Een ander deel is fel pro Trump en neemt het even fel voor hem op.

Beide zijden nemen elkaar ook stevig op de korrel, soms redelijk van toon maar vaker op een manier die je te denken geeft.

Trump zelf gebruikt Twitter als middel om buiten alle andere media om zijn standpunten duidelijk te maken en zijn tegenstanders op de korrel te nemen.

Zo bereikt hij rechtstreeks bijna 46 miljoen volgers.

Ook dat kan er heftig aan toe gaan.

Maar hoe men ook over Trump denkt, dat alles neemt niet weg dat de USA wel veranderd is onder Trump en er op economisch gebied en politiek gebied behoorlijk wat is bereikt met zijn “America First” beleidslijn.

Zijn belastinghervormingen zijn de eerste ingrijpende in 27 jaar.

Sindsdien was de omvang van de belasting gids meer dan twee maal zo groot geworden.

Een herziening en aanpassing aan de veranderingen in de maatschappij en economie sinds Reagan was dus wel noodzakelijk.

Door de verlaging  van de vennootschapsbelasting  van 35%  naar 21 % is het vestigingsklimaat  voor ondernemingen in de USA sterk verbeterd.

Het is duidelijk de bedoeling van Trump ondernemingen terug naar de USA te brengen, in lijn met zijn America First politiek.

De verlaging van de inkomstenbelasting verhoogt de koopkracht  en zal zo de economie stimuleren is het plan.

In tegenstelling tot de ECB vernietigt de FED de tijdens de QE bijgedrukte dollars bij het aflossen van opgekochte obligaties en brengt zo langzaam de balans van de FED omlaag naar “normale” hoogte. Zo wordt de “money glut” vervangen door een “tightening” van de geldmarkt, de enorme overvloed aan liquiditeit wordt zo afgebouwd.

Bovendien is de FED van plan de rente  (nu 1,5%) verder te verhogen in langzame , kleine stapjes, tot 2,1% in 2018 en 2,7% in 2019, hetgeen investeren in de USA aantrekkelijker maakt.

In 2018 verwacht de FED een stijging van de inflatie tot 1,9%, het normaal geachte percentage.

Er wordt een productieverhoging in 2018 verwacht van 2,8%, een GDP groei van plus minus 2,5%.

De werkloosheid zal verder dalen in 2018 tot 3,9%.

Vergelijk deze gegevens met die van de EU waar de economie ook opbloeit, zij het, net als in de USA, in de ene lidstaat meer dan in de andere.

Maar uiteraard zijn het slechts prognoses.

Hoe zal de kapitaalmarkt en ook de echte economie op deze veranderingen reageren.

Alles samengevat betekent het dat de USA door deze belastinghervormingen een geduchte concurrent in de internationale  economie wordt met een flinke aantrekkingskracht voor bedrijven mede door de lage energiekosten.

Die concurrentie zal ook op de EU zijn invloed hebben.

Trump wil zo het handelsbalans tekort terugdringen en produktie terughalen naar de USA.

Een belangrijke factor daarbij is dat de USA energie onafhankelijk is en zelfs fossiele brandstoffen (kolen, olie, gas) exporteur wil worden.

Hier nu iets totaal anders maar toch wel met een link naar het voorafgaande.

Ik lees veel uit diverse bronnen en standpunten en krijg soms kriebels over wat ik lees.

Wij weten dat de aarde om de zon draait en niet de zon om de aarde.

Wij weten ook dat de aarde min of meer een bol is en niet plat.

Wij zeggen wel dat de zon opkomt en ondergaat maar weten dat dat schijn is en dat de aarde om zijn eigen as draait.

Wij weten dat het magnetisch noorden niet het ware noorden is en dat de aardas langzaam verdraait.

Maar wij zien vanuit ons standpunt de aarde als plat en we zien dat de zon in het oosten aan de horizon verschijnt en zich  vervolgens in een boog naar het westen verplaatst en dan in het westen ondergaat.

Wij voelen niet dat de aarde om zijn as draait .

Wij weten deze dingen dus niet door onze eigen persoonlijke waarneming, integendeel, ondanks onze eigen waarneming.

Wij weten ze omdat de wetenschap ons dat onderwijst.

Maar hoe weten we dat de wetenschap ons juist onderwijst.

Wij moeten daarvoor op de wetenschap kunnen vertrouwen.

In feite is het meeste van wat wij “weten” gebaseerd op ons geloof in de betrouwbaarheid  van de wetenschap en de wetenschappers, zo overdenk ik.

Vandaar dat echte wetenschap volgens Popper aan twee voorwaarden zou moeten voldoen: reproduceerbaarheid en falsificatie.

In mijn vorig blog heb ik daar over nagedacht.

Die twee houden in dat wetenschap openbaar moet zijn om reproduceerbaar te zijn en om getoetst te kunnen worden op juistheid, falsificatie dus.

Anders verwatert wetenschap tot een mening, iets aannemen zonder onomstotelijk bewijs of zelfs tot geloof.

En echt geloof is absoluut, je kunt iets niet half geloven.

Bij een geloof heb je afvalligen, geen andersdenkenden,  maar ontkenners , geen twijfelaars.

Wetenschap daarentegen bestaat bij de gratie van de twijfel en eist onomstotelijk bewijs van juistheid.

Zo niet dan is het geen wetenschap maar een waarschijnlijkheid, mogelijkheid

Wetenschap is bovendien niet statisch maar evolueert naarmate onze mogelijkheden tot onderzoek groter worden.

Daarom moet wetenschap openbaar zijn en geen groepsdenken worden.

Daarom moet er niet alleen aandacht zijn voor de voorstanders van een hypothese maar ook voor diegenen die de hypothese bestrijden.

Soms krijg ik wel de indruk dat de praktijk anders is.

Maar dit alles zijn slechts de overdenkingen van een leek.

De eerste overpeinzingen in 2018

van een oudgediende

De ouderdom komt met gebreken maar ook met meer tijd om eens anders na te denken over wat voor ontwikkelingen er plaats vinden maar zonder die dwingende gedachte dat je daar ook aktief bij betrokken zult worden.

Zo’n après nous le déluge gevoel zoals uitgesproken door Louis 15 of Madame de Pompadour nadat de slag verloren was.

Het zijn ontwikkelingen die elkaar beïnvloeden en zo een grote invloed hebben op de samenleving.

Maar natuurlijk zijn het mijn gevoelens erover, geenszins de absolute waarheid.

In mijn simpele optiek zoals het mij ooit is onderricht is wetenschap niet een duidelijk begrip.

Voor mij zijn er so wie so twee soorten wetenschap.

De een is die waarin 2+2=4 altijd opgaat en de andere waarin dat niet het geval is.

Vroeger spraken we dan ook over de exacte wetenschappen en de geesteswetenschappen.

In het Engels Science en Scholarship, en er waren scientists en scholars.

Tussen die twee is er een essentieel verschil.

Maar vaak lopen de twee door elkaar heen en weet je niet of het de een of de andere is.

Terwijl de ene gedwongen afhangt van calculeren met vaste waarden is de andere afhankelijk van denken.

Objectief tegenover subjectief, zo’n beetje.

Wat ik altijd een beetje vermakelijk heb gevonden is dat de geesteswetenschappen, de denk wetenschap,  gaarne gebruik maken van de exacte wetenschappen om een soort objectieve waarheid te suggereren die er niet is.

De beroemde rekenmodellen spelen, zo denk ik,  in die suggestie een grote rol.

Hoewel de berekeningen exact zijn hoeft dat absoluut niet het geval zijn met de ingebrachte gegevens.

Je krijgt ook vaak als gevolg dat waar een correlatie bestaat er een oorzaak gevolg verhouding wordt aangenomen.

In veel gevallen, zo vrees ik wel eens, lijkt het er op dat iets als exacte wetenschap wordt gepresenteerd zonder duidelijk te maken dat het geen “exacte” wetenschap is maar meer het karakter heeft van een overtuiging of soms zelfs geloof dan van een Popperiaanse theorie.

Popper stelde als eis aan een theorie dat die onderworpen moet worden aan falsificatie, met andere woorden dat men moet zoeken naar gevallen waarin de theorie niet opgaat en niet alleen naar gevallen waarin dat wel het geval is.

Als een theorie te falsificeren valt, met andere woorden niet altijd waar blijkt te zijn, kan de theorie de prullenmand in.

Dan kun je alleen spreken van een waarschijnlijkheid, niet van een zekerheid.

Tegenwoordig wordt wel eens voorgesteld, is dat meerderheid van stemmen aangeeft dat de theorie opgaat, of zoals men dan zegt “science” is maar in werkelijkheid is dat alleen een besluit  nemen en te handelen  alsof hij niet te falsificeren valt.

Dat wil niet zeggen dat dat meerderheids besluiten fout is, want het meeste maatschappelijk handelen is het gevolg van besluiten door een meerderheid genomen maar dan heeft het niet het aura van onfeilbaarheid.

Je kunt het er niet mee eens zijn.

Daar komt een volgend menselijke trek naar voren. Is het toegestaan het er niet mee eens zijn.

Ik krijg wel eens de indruk dat er bevolkingsgroepen zijn die van mening zijn dat dat in zo’n geval een afwijkende mening niet getolereerd kan worden en bestraft zou moeten worden.

Tolerantie zou dan beperkt worden tot alleen binnen de grenzen van in die bepaalde visie passende varianten.

Ik zie dat, en ik geloof dat dat inderdaad zo is, bij het verschijnsel “political correctness” waar alles wat daarbuiten valt gecorrigeerd zou moeten worden.

Wetten worden zelfs daartoe aangepast.

De vrijheid van meningsuiting zou zo tenslotte kunnen worden beperkt tot één politieke lijn.

Tenslotte lijkt mij de maatschappij te verdelen in drie hoofdgroepen.

Er zijn de pressiegroepen, die hun specifieke doelen uitdragen, de politiek ermee proberen te beïnvloeden en deze algemeen in de maatschappij proberen in te voeren en dat op, laat ik zeggen, energieke wijze doen.

Dan is er de groep die algemeen wordt aangeduid als “the silent majority”, de zwijgende meerderheid die eens per vier jaar hun stem uitbrengt en vervolgens de door hen gekozenen hun gang laten gaan.

Tenslotte is er nog de groep die alle geloof in of aansluiting aan de maatschappij  heeft verloren en zelfs niet meer  hun stem uitbrengt.

Deze drie ontwikkelingen, de science die geen echte science is in de Popperiaanse definitie, de tolerantie die geen echte tolerantie is en de groepen die door hun samenstelling een niet proportionele invloed op het functioneren van de maatschappij uitoefenen lijken mij te voeren tot een vorm van democratie die niet de meest ideale is.

Een voorbeeld is dat wij zelfs geen referendum mogen houden over het recht van referendum, volksraadpleging.

En op mijn amateuristische lekenwijze vraag ik me af waartoe deze ontwikkelingen verder zullen leiden, maar in het volle besef dat het inderdaad slechts mijn persoonlijke visie is, geen scientific one.

En tenslotte: de big bang, de oorsprong van het universum, vrijwel algemeen geaccepteerd, wordt nu in een nieuwe wetenschappelijke setting in twijfel getrokken.

Naarmate nieuwe feiten aan het licht komen evolueert ook de wetenschap.

Niets lijkt permanent..

“is” zou vaak vervangen moeten worden door “zou kunnen zijn”.