Wat gaat er gebeuren met de QE van de ECB eind 2017.

en mag ik mijn eigen amateuristische meningen daarover hebben.

Kan dat nog in deze tijd van persvrijheid.

Vorige keer heb ik wat gedachten opgeschreven over die political correctness die er heerst, in de USA nog veel sterker dan bij ons, naar men zegt, nuchtere Nederlanders, maar die in feite een morele code is waaraan men zich niet kan onttrekken om niet een outsider te worden, of zelfs niet niet meer te worden geaccepteerd.

Gisterochtend las ik dat de persvrijheid wereldwijd onder druk staat.

Gelukkig volgens de onderzoekers (Freeedom House en Free Press Unlimited) staat Nederland op plaats 2 hoewel het zorgelijk is dat Wilders (net als Trump) de media weert en vooral twittert.

Jammer genoeg staat er in het teletekst bericht niet waarom dit zorgelijk zou zijn.

Trump vindt, zoals hij herhaaldelijk zegt,  dat de pers niet neutraal is en tegen hem en Wilders heeft, dacht ik zo, wellicht dezelfde visie.

Een volkomen valide reden is overigens dat de geschreven media alleen hun eigen abonnees bereiken en bovendien hun eigen signatuur hebben die die lezers aan hen bindt en in Nederland dat ook de tv en radio hun eigen signatuur hebben terwijl Twitter (e.d.) voor iedereen open is en iedereen zijn mening kan geven zonder dat die getoetst wordt aan de criteria van de andere media.

Zo worden zelfs bij de verkiezingscampagnes Twitter e.d. geduchte concurrenten voor het uitdelen van pamfletten en het wervend aanspreken van passanten.

En Twitter berichten duren niet zo lang als die eigen partij lovende "zendtijd voor politieke partijen" filmpjes.

Over Fake News gesproken.

Combineer een en twee, de political correctness, naar het oordeel van velen door althans de "serieuze" pers vertolkt, en de vrijheid van Twitter e.d. en betrek daarbij dat "serieuze media" graag zouden kunnen gaan bepalen en waarschuwen voor Fake News.

Maar Fake News is geen objectief gegeven.

De betekenis van "onwaarheid" is allang opgerekt tot wat in de ogen van de beschouwer niet strokend is met zijn opvatting van wat waar is.

Om een eenvoudig voorbeeld te geven, wie voor de een een terrorist is is voor een ander misschien een vrijheidstrijder is wel dezelfde persoon.

Het internet maakt het mogelijk om wat dieper in te gaan op oppervlakkige en wellicht "sturende" media berichten.

Het maakt het mogelijk je een eigen oordeel te vormen. Als je dat wilt en anders doe je het niet.

Dat heeft zijn nadelen en zijn voordelen.

Natuurlijk maken Twitter e.d. het wel eens bont maar vergeet wat dat betreft een deel van de geschreven pers niet.

De techniek evolueert en de maatschappij past zich daarbij aan. Zo is het altijd geweest en zal het altijd blijven.

Maar nu de financiën. Hoe zal het verder gaan of aflopen met de Quantitative Easing van de Europese Centrale Bank. Mijn lekenvisie. Zonder modellen.

Komt er inderdaad eind 2017 een eind aan de Quantitative Easing of gaat er dan "getapered" worden, een langzaam verminderen van de 60 miljard euros per maand bijdrukken voor de opkoop van staatsobligaties e.d. of verandert er niets.

"Nobody knows but everyone knows it will be a great problem", internationaal gezegd.

En naar mijn amateuristische mening een probleem juist veroorzaakt door wat de oplossing had moeten zijn.

Maar in ieder geval zullen de negatieve en lage rentestand om de inflatie tot nabij de 2% te brengen nog lang blijven doorgaan.

Draghi vindt de situatie nog te fragiel om renteverhoging te overwegen hoewel hij optimistisch is over de economische groei in de eurozone.

Bovendien is zijn enige kerntaak prijsstabiliteit, bereikt door de inflatie in de hand te houden en nabij de 2% te brengen en houden.

Hij baseert zich daarbij op de ontwikkelingen in de  inflatie op de lange termijn, op de core inflatie.

Nu is er een verschil tussen de "normale" inflatie en die "core" inflatie die de inflatie op lange termijn is dus zonder snelle dalen en pieken veroorzakende elementen zoals energie en levensmiddelen.

Maar levensmiddelen en energie zijn juist de meest elementaire onderdelen van ons kooppakket en, ik geloof dat ik dat wel kan zeggen, voor dicht tegen de 30% van de bevolking praktisch het enige kooppakket.

Voor de bevolking is inflatie, welke dan ook, prijsverhoging, koopkrachtdaling, waardedaling van het geld.

Maar de ECB is onafhankelijk en aan niemand verantwoording schuldig en volgt zijn eigen weg.

Maar ik, als leek, stel mezelf een andere vraag.

Wat zou er gaan gebeuren als eind 2017 de ECB de QE stopt zoals de bedoeling en planning is of was.

Als ik me daarbij een idee vorm zal dat zijn dat de rentetarieven voor nieuw uit te geven staatsobligaties behoorlijk zullen gaan stijgen.

De banken en andere financiele instellingen die de obligatieleningen verstrekken lopen dan immers zelf alle risico's voor die leningen,  hetgeen bij eurolanden met staatsschulden boven de 90% (en dat zijn de landen die het hardst geld nodig hebben) zeker weerspiegeld zal worden in de rente.

De ECB zal die leningen dan immers niet meer op kunnen kopen en zo het risico overnemen zoals nu bij de QE gebeurt.

Bij het rollover van oude leningen (oude obligatieleningen aflossen en daarvoor weer nieuwe afsluiten) zal dat probleem niet in die mate bestaan, daar is geen nieuw geld voor nodig (als de rente niet stijgt) en kan dus de ECB die rollover leningen weer opkopen. Nieuw voor oud.

Dus taperen, het langzaam afbouwen van de QE zal die pijn moeten verzachten, als dat lukt.

Dus zal, naar mijn mening, de QE na 2017 nog flink lang doorlopen.

Een verhoging van de rentetarieven van de ECB kan al helemaal niet.

Dat zou de rente op obligaties en leningen direct al opjagen.

Maar de eurozone is niet alleenbepalend in de wereldeconomie.

En in de USA loopt de rente wel op.

Dat heeft bijvoorbeeld nu al invloed op de positie van de pensioenfondsen.

En men wil investeren waar de rente en dus het rendement het hoogst is.

Dat zal voor de eurozone en de ECB gezien het feit dat zich daarbij de hoogste staatschulden landen bevinden, met de eurozone als geheel al net onder de 90% nog een extra verzwaring zijn mede omdat er nog steeds begrotingstekorten zijn en dus de schulden in euros nog verder zullen toenemen.

Dan zou een nieuwe QE ronde niet uitgesloten zijn, terwijl de oude dan juist geen oplossing zou zijn geweest. Maar dat is lekenmatig in de kristallen bol kijken.

Ter illustratie voor inflatie en QE hieronder enkele grafieken.

Ik vind ze tekenend voor de huidige situatie.

Hieronder de loonontwikkeling in de Europese Unie vanaf 2006 tot 2014.

De gemiddelde lonen zijn dus omhoog gegaan van zeg 1450 per maand naar bijna 1700.

Maar daartegenover staat dat de inflatie (HCPI) )ook flink is gestegen.

Was in 2006 de Consumenten Prijs Index (prijsvergelijking van vrijwel alle artikelen met een bepaald standaardjaar om een goede vergelijking mogelijk te maken) 85, in 2014 was die gestegen tot bijna 100.

Dat zou niets hebben uitgemaakt voor de koopkracht indien het ene het andere exact volgde.

Maar in feite is de loonontwikkeling bijvoorbeeld in Groot Brittannië (en ik denk ook in de andere EU landen) achtergebleven bij de inflatie en is dus de koopkracht gestadig gedaald.

Ik meen dan pas in 2016 in GB weer de "living wage" werd bereikt. Daarvoor was er veel "in work poverty" door de koopkrachtdalingen.

  

 Hieronder de gevolgen voor de balans van de ECB door het QE geld bijdrukken

 voor de QE begon lag de ECB balans op een laag peil dat begon snel te veranderen met het QE geld bijdrukken en staatsobligaties van de eurolanden van de banken opkopen.

In september 2016 was het bijdrukken al gestegen tot meer dan 1,2 biljoen euro en eind 2017 zal dat nog verder zijn gestegen tot 2,2 biljoen.

In een ideale situatie zou dan al dat bijgedrukte geld weer moeten worden vernietigd tot het lage peil weer bereikt wordt.

De ECB heeft al gezegd dat dat zeker niet zal gebeuren (net zo min als bij de FED).

Maar het is duidelijk dat er een einde moet komen aan de QE omdat men niet tot in het oneindige verder geld kan blijven creëren.

Maar de QE heeft in de landen waar hij werd toegepast toch niet de economische situatie (groei, begroting, werkloosheid en schuld) zo gestimuleerd dat er weer een normale situatie is ontstaan, behalve wellicht in de USA.

Hieronder de daling van de waarde van de euro tegenover de dollar en andere valuta van januari 2014 tot 24 april 2015.

Sindsdien is de euro verder gezakt van 1.08 dollar tot 1.06 dollar maar door Draghi's woorden over de rente nu weer tot 1.089 opgelopen.

Dat toont hoe belangrijk de opmerkingen van de centrale banken zijn voor de waarde van de euro, de wisselkoersen en de beurzen.

4

De eurozone is en blijft een samengaan van het onverenigbare.

Elke oplossing moet daar van uitgaan met zoveel mogelijk de zone als zodanig in stand houden door diverse verbindingen die "the euro fits none", te duur voor de een te goedkoop voor de ander oplossen. Natuurlijk bestaan er zulke oplossingen maar niet de bereidheid ze in te voeren.

Liever doorgaan tot ..............

Schuldendeling, 

loslaten van het Stabiliteit en Groei Pact, Duitsland dwingen meer te investeren. 

De eurozone was en blijft een onzalig concept.

Natuurlijk ben ik een amateur, geen beroeps politicus. Bovendien stam ik uit de tijd dat wij ons ontworstelden uit de dwang ons te conformeren aan wat de toenmalige bezetter van ons eiste. Een andere gedachtegang dan die van hen was gevaarlijk  voor je bestaan.

Dat is uiteraard van blijvende invloed op je eigen gedachtenleven. En vanuit die invloed denk ik wel eens hebben wij ons daar inderdaad aan ontworsteld.

Zo heb ik me altijd verwonderd over die eigenlijk vreemdsooortige uitspraak "politically correct".

Ten eerste, wat is correct.

Wat correct is  verandert met de tijden.

Wat in vroeger tijden als correct werd beschouwd doet nu vaak belachelijk aan.

Maar dan ook nog politiek correct.

Betekent dat dat men zich moet aanpassen aan wat een politieke partij

eist om als correct lid van die partij door het leven te kunnen gaan.

In dat geval zou er zelfs een scala van politieke correctheden zijn, afhankelijk van de verschillende partijen.

Maar er is, voor zover ik kan overzien, maar één politieke correctheid.

Zo, misschien zie ik het verkeerd, wordt politiek correct tot een soort objectieve norm verheven onafhankelijk van de politieke partij die men aanhangt.

Een norm waarvan niet mag worden afgeweken, geen politieke maar een morele norm.

En als je daarvan afwijkt ben je vaak strafbaar.

Maar waarom dan die toevoeging "politiek".

Dat heeft alleen zin als die norm vorm gegeven is door een politieke beweging, een politieke partij.

Waarom nu die opmerking over dat politiek correcte.

Het loopt vreemd in de politieke arena.

Ik heb wel mijn gedachten erover  maar schrijf daar liefst zo min mogelijk over.

In de USA regeert een president die noch door de elite van zijn eigen republikeinse partij, noch door de democraten, gewild was.

Hij werd gekozen door de bevolking die zich niet meer vertegenwoordigd voelde door beide elites.

Hij heeft dan ook andere opvattingen over wat politiek correct is.

Maar dat wordt door de oude elite niet geapprecieerd.

Die zijn duidelijk van mening dat hun politiek correct niet politiek is maar moreel correct en dat een andere politieke meerderheid daar niet van mag afwijken.

Het gevolg is een administratie die zoveel mogelijk op de oude voet doorgaat en een president die zich steeds verder  daaraan zou moeten aanpassen. Een wisselpunt tussen oude en nieuwe orde.

Een evolutie, niet revolutie.

In Frankrijk bleek bij de eerste verkiezingsronde dat zowel de kandidaten van de regerende socialisten als die van de de oppositie het moesten aflegggen tegen een niet partij gebonden kandidaat en ook tegen de leidster van het Front National.

Dat betekent naar alle waarschijnlijkheid (maar de de politiek schijnt de laatste tijd niet aan waarschijnlijkheid onderworpen te zijn) dat socialisten en republikeinen in de tweede ronde over enkele weken niet voor hun eigen politieke overtuiging zullen stemmen maar tegen de Front National kandidaat.

Tegen een andere politieke koers, niet voor die van hun eigen partij.

Waarschijnlijk zal dat dan leiden tot een partijloze president, een unicum in de Franse politiek.

Hij zal echter niet alleen te maken krijgen met alle politieke partijen die dan weer hun onderlinge rivaliteit tonen en zeker met het FN maar bovendien met de machtige Franse vakbonden die niets van hun macht willen afstaan en tenslotte La Rue, want de Fransen en hun militants tonen graag hun politieke invloed bij betogingen.

Maar bovenal gaan de verkiezingen over de Europese Unie en de globalisering met de partijloze Macron als voorvechter voor de EU en het FN Le Pen voor een nationalistisch protectionistisch Frankrijk.

En dat is eigenlijk waarom ik dit schrijf. De reden is dat het best wel zou kunnen dat door de uitslagen van de al deze verkiezingen het tegenovergestelde bereikt zou worden waarvoor de, laten we het maar noemen, populisten voor ijveren.

In plaats van minder macht naar Brussel juist een grotere integratie doordat Pro EU partijen de verkiezingen hebben gewonnen ondanks een ongetwijfeld kleinere meerderheid.

In plaats van een andere politieke correctheid een versterking van de huidige.

Maar weg van de politiek en naar de financiën.

Vorige keer heb ik geschreven over de financiële situatie van de eurozone.

Het gaat volgens de officiele kanalen goed met de eurozone.

Maar als we het vergelijken met de groeiprognose voor de wereldeconomie komen we er toch niet best af. 

Het IMF voorspelt immers voor de wereld een groei van zo’n 3,4%.

Voor de eurozone is dat een stuk minder.

In de winterforecast komt de Commissie tot een veronderstelde groei van 1,7%.

En er zijn daarbij grote verschillen tussen de groei van de diverse lidstaten.

Duitland (en ook Nederland) op alle aspecten van de economie vergelijken met Italië is vrijwel onmogelijk.

Calculeer daarbij de extra hulp, zij het indirect, van de ECB, en de waardevermindering van de euro ten opzichte van de dollar van 20%.

Dan is die 1,7% toch maar schamel.

Bovendien blijft er een begrotingstekort bestaan, al zal dan dan volgens de prognoses tot ondeer de 2% dalen.

Maar elk begrotingstekort vergroot de schulden in euros.

De eurozone staat dan ook zeer hoog in de lijst van wereldlanden met de hoogste schulden, zo om en nabij plaats 17.

Griekenland is nummer 2 na Japan als eerste.

Italië, Portugal, België, Spanje en Frankrijk behoren vervolgens  tot de top 15 wereldlanden met de hoogste staatsschulden.

Met zulke hoge bestaande schulden is het wel heel moeilijk tegen redelijke tarieven nog meer schuld aan te gaan zoals de zuidelijke eurolanden willen.

Wat zou er gebeurd zijn zonder Draghi’s “whatever it takes”.

Er is ook de roep om schulddeling.

Hieronder de gevolgen ervan als de totale euroschuld naar rato van GDP wordt verdeeld over de eurolanden.

Tabellen zijn niet aantrekkelijk maar vaak als ze op getallen zijn gebaseerd toch belangrijk om de woorden te ondersteunen.

Ondanks het feit dat getallen ook behoorlijk masseerbaar zijn en prognoses, zo heb  ik de indruk, vaak wat te optimistisch blijken te zijn (denk maar aan het prognostisch slinkende begrotingsoverschot in Nederland)

De eerste twee kolommen geven de meest recente gegevens over de grootte van het BBP per euroland.

De eerste is in dollars omdat dat de meest recente tellingen zijn.

De tweede kolom toont ze omgerekend naar euros teegen de koers van 1.06.

De derde kolom toont de staatsschuld percentages van elk euroland afzonderlijk aan.

En dan de twee belangrijkste.

Kolom vier geeft de staatsschuld van elk euroland aan in euros volgens de huidige schuldpercentages van elk land.

Kolom vijf tenslotte geeft de staatsschuld van elk euroland aan na een schulddeling, waarbij bij elk land het voor de eurozone als totaal gelden schuldpercentage van 89,50% wordt berekend.

De conclusie is dan, lijkt mij, dat iedere eurolidstaat dan een schuldpercentage van 89,50% te dragen krijgt.

Een prachtig voorbeeld van nivellering.

Maar tezelfdertijd laat het zien dat er zelfs dan vrijwel geen ruimte om nieuwe schulden aan te gaan.

Bovendien laat het het onderliggend probleem intact.

De schulden van de zwakke landen zulllen immers weer gaan groeien want zij moeten verdere schulden aangaan om geld vrij te maken voor innovatie en hervormingen.

Ook dat zou nivellerend kunnen gebeuren door deze nieuwe schulden ook weer te verdelen over alle  eurolanden.

De sterke landen behoeven geen nieuwe schulden aan te gaan want dat behoeven ze nu ook niet maar zouden dan gedwongen worden de nieuwe schulden van de zwakke landen op zich te nemen.

Of zij dat lang zouden kunnen volhouden zonder de eigen economie te ondermijnen is maar de vraag.

Tensllotte is het dan ook nog zo dat de jonge kleine later bij de eurogroep ingetreden lidstaten mee moeten betalen aan de schulden van de oude leden.

Schuldendeling lijkt als woord een mooie oplossing maar is dat helaas niet.

En ook al zou er een andere verdeelsleutel worden gebruikt dan verandert dat niets.

Want schuldendeling lost ook het onderliggend probleem niet op: de te grote economische verschillen en mogelijkheden van de eurolanden.

Volgende keer de ontwikkeling van die schuldenberg en target twee perikelen en is er een oplossing.

Praatjes vullen geen gaatjes

en doorgaan met wat al zestien jaar fout gaat is zinloos

Pasen is voor mij nog altijd het feest van de wederopstanding van Christus na zijn kruisiging op Goede Vrijdag.

Op de een of andere vreemde manier doet dat mijn gedachten uitgaan naar de eurozone waar ook een soort wedergeboorte van de euro zou moeten plaatsvinden na een periode van austerity.

De Zuidelijke landen verwijten de noordelijke dat deze door een politiek van austerity hen de kans hebben ontnomen tot economische bloei te komen en dat er nu een tijd moet komen van loslaten van de 3% boetegrens en de 60% maximale staatsschuld.

Er moet geld vrijkomen voor nieuwe investeringen en innovatie. Een lossere fiscale en monetaire politiek.

Want hun schulden zijn gestegen tot normaal economisch onhoudbare hoogte en met uitzondering van Spanje is er nauwelijks economische groei (behalve misschien in de uit de rekenmodellen voortkomende prognoses) en zijn er constante begrotingstekorten.

Allereerst de vraag waardoor komt een land in de problemen en is de staatsschuld niet meer op te brengen?

Simpel gezegd doordat het stelselmatig meer geld uitgeeft dan er binnenkomt.

Gemakkelijk gezegd maar in de huidige eurozone niet gemakkelijk opgelost.

Vroeger was de standaard oplossing de devaluatie.

De wisselkoers van de munt werd verlaagd,  crediteuren bleven daardoor met de strop zitten en het land ging verder op een lager pitje, armer dan voorheen en hopelijk wijzer.

Zo kent Griekenland in haar lange geschiedenis van ver voor de tweede wereldoorlog al een aantal devaluaties.

Frankrijk heeft zeventien devaluaties gekend in de twintigste eeuw.

Ik ken oude Fransen die nog steeds rekenen in miljoenen oude francs voor hun patronomie.

Er is dus niets nieuws onder de zon in euroland.

Behalve dan dat devaluaties niet meer mogelijk zijn met die door negentien verschillende landen gebruikte euro.

In de verdragen van Maastricht en later werd pragmatiek aan idealisme opgeofferd.

In wat ik alleen maar als een vlaag van volslagen economische blindheid kan zien (maar, sorry, ik ben een leek, geen politicus of econoom) dachten de politici alle EU landen zonder problemen de euro te kunnen laten gebruiken door wat simpele voorwaarden te stellen die we nu alle kennen en waar ze zich alleen maar behoefden te houden om de euro een succesnummer te maken.

In deze voorwaarden kan men onmogelijk austerity lezen.

0.5% begrotings tekorten waren toegestaan en pas als de tekorten de 3% overschreden zou ingegrepen worden.

Een staatsschuld van 60% was toegestaan en dat is begrijpelijk.

Investeringen waar toekomstige generaties van zouden profiteren zijn een dwingende noodzaak in een maatschappij voor nieuwe technische ontwikkelingen.

Zulke schulden verdienen zichzelf in de toekomst terug als zij op een gezonde bsasis worden aangegaan.

Maar consumptieve schulden daarentegen die geen toekomstig rendement zullen opleveren zijn in realiteit toekomstige generaties opzadelen met huidig overspending.

Maar er werd ten onrechte op andere dan economische gronden aangenomen dat aan deze voorwaarden door alle deelnemende landen inderdaad voldaan zou kunnen worden.

In feite werd aangenomen dat alle EU landen hetzelfde economische potentieel hadden en dat interne aanpassingen in die landen dat potentieel zouden realiseren.

In de eerste plaats was er de fout een marge van 3% begrotingstekort te tolereren voor de EU correctief zou ingrijpen.

Want tien jaar 3% begrotingstekort te kunnen hebben levert na tien jaar al een verhoging van de staatsschuld van 30% op (eigenlijk meer).

En aangezien een bestaande staatsschuld van 60% voor toelating voldoende was zou dat na tien jaar een staatssschuld van 90% kunnen opleveren.

En een bestaand begrotingstekort van 3% werd eveneens toelaatbaar geacht.

Kortom, het begin van de euro hield al de kiem van mislukking in zich.

Maar zelfs deze oversoepele voorwaarden, die echt niet het predikaat “austerity” verdienen werden al snel stelselmatig aan de laars gelapt.

De grondvesters van de euro, Duitsland en Frankrijk,  hielden om te beginnen zich al na drie jaar niet aan dat 3% maximum tekort en kwamen er ongestraft vanaf.

Dat was het hek van de dam en niemand bekommerde zich om de oplopende staatschulden.

En tot op de dag van vandaag is er behalve afkeurende rapporten en modelmatig opgestelde plannen waardoor over twinig jaar (vanaf 2012 gerekend) theoretisch alle eurolanden weer aan 3% en 60% schuld zouden voldoen niets veranderd.

En de ECB doet “whatever it takes” om de euro te redden en maakt daardoor de zaak alleen maar erger want geen land is zo echt gedwongen de tering naar de nering te zetten met al die opgekochte staatsschuld en 0 % renteleningen.

Dat heeft geleid tot de huidige stand van zaken in de eurozone zoals ik in vorige blogs in tabellen en overzichten heb laten zien.

Alleen de angst slaat nu toe dat de ECB ooit  zal moeten ophouden met het bijdrukken van nu 60 Miljard euro per maand en dat de rente in de rest van de wereld aan het stijgen slaat en dus de rentelasten op de hoger dan 90% schulden onbetaalbaar zal worden en er geen nieuwe schulden kunnen worden aangegaan.

Austerity is in de ban gedaan. Austerity heeft de zuidelijke eurolanden de kans ontnomen om tot economische bloei te komen door de stringente bealingen van het Stabilisatie en Groei Pact (gebaseerd op de EU verdragen).

Maar in feite is er nooit austerity geweest, alleen een structureel ontduiken van de door alle eurolanden vrijwillig overeengekomen regels voor die eurozone die onvermijdelijk heeft geleid tot structureel te grote begrotingstekorten en objectief beschouwd onhoudbare staatsschulden.

De oorzaak daarvan zie ik met mijn lekenblik niet voornamelijk  in een onwil te hervormen en een rekenen op blijvende steun van de ECB, die uiteraard wel, zeker door Draghi’s “whatever it takes” een belangrijke rol heeft gespeeld en de crisis in feite verergerd heeft.

De werkelijke oorzaak schuilt in het verschil in economisch potentieel tussen de eurolanden (en alle EU landen) waardoor ze op geen enkele mogelijke wijze tot een Optimal Currency Area kunnen worden gesmeed.

Nu komt uit het zuiden de roep om de grenzen van 3% boete tekort en de 60% staatsschuld grens los te laten en nieuw geld in de economie te pompen voor nieuwe investeringen en innovaties.

Wat de pogingen om het onverenigbare toch samen te brengen door een te laat ingezette austerity zijn misqlukt..

Alleen al te laat om de simpele reden dat de overheidsschulden zo hoog zijn opgelopen dat er op geen enkele verantwoordelijke manier geld kan worden vrijgmaakt.

Want was is austerity?

Austerity is defined as a set of economic policies a government undertakes to control public sector debt, zo zegt investiopedia

 Er zijn drie richtingen in de austerity.

Het verkrijgen van hogere inkomsten dus belastingverhoging en soms daarbij hogere overheidsuitgaven. Zo wordt groei gegenereerd en volgen hogere belasting inkomsten.

Een andere techniek is belasting verhoging maar daarnaast niet essenitele overheidsuitgaven schrappen.

De derde is juist lagere belastingen en lagere overheidsuitgaven.

Maar altijd als de zaak uit de hand is gelopen, maar niet te ver.

En dat is in de eurozone het geval, niet alleen bij Griekenland.

En Griekenland is het duidelijkste voorbeeld dat je van een volkswagen niet kan verlangen dat het de prestaties van een porsche evenaart en dat alle pogingen dat toch te doen alleen de armoede onder de bevolking vergroot.

Want men vergeet maar al te gemakkelijk dat het de gewone bevolking is, niet de rijken,  die altijd de geld middelen moeten opbrengen om dat onmogelijke doel te bereiken.

En men vergeet ook dat er een punt bereikt wordt  that breaks the donkey’s back.

De Elite noemt dat proces Populisme, een verwerpelijke reactie van de gewone man op het elitair beleid.

Alleen een grondige herstructurering van de euro met een duaal muntstelsel dat ook de potentieel minder gezegende landen de mogelijkheid biedt te concurreren op de euro binnenmarkt en de internationale markt kan een oplossing bieden.

En de ECB zal daarbij een belangrijke rol moeten spelen, niet als bijdrukker van geld maar als beheerder van de onbeheersbare schulden.

Maar zoals altijd moet ik nu ook weer toegeven dat dit alleen maar de overpeinzingen zijn van een ongeschoold amateur.

Je kunt de put in plaats van te dempen natuurlijk ook verder uitdiepen

Ik begin dit blog een beetje meesmuilend en badinerend maar dan komt de ernst.

Dus ga ik even terug naar 1947 toen het door Duitsland leeggeroofde, berooide Nederland na de tweede wereldoorlog keihard werkte om er weer boven op te komen.

In datzelfde jaar kwam Buck Owen met zijn beroemd geworden song

“Cigarettes and whusky and wild wild women”

Met als laatste couplet:

“Write on the cross at the head of my grave
For women and whiskey here lies a poor slave
Take warnin' poor stranger, take warnin' dear friend
In wide clear letters this tale of my end”

Nu, 68 jaar later, terwijl Nederland zich geheel hersteld heeft van die tijd van armoede zegt onze minister Dijsselbloem in een interview met FAZ “I cannot spend all my money on drink and women and then ask for help” en dat wordt hem erg kwalijk genomen en, brengt zelfs zijn positie als onofficieel voorzitter van de eurogroep in gevaar.

Goed, dat laatste zou gezien het verlies van zijn partij toch het einde van zijn voorzitterschap zijn geweest, want het is de Council van Ministers waar de eurogroep ministers  een onderdeel van zijn.

Ik heb er geen flauw idee van of Dijsselbloem deze beroemde song in gedachten had toe hij dat interview weggaf.

Ik geloof het ook niet.

Misschien had hij beter kunnen zeggen “you can’t eat your cake and have it”, wat echt Engels klinkt, of  “je kunt je geld maar een maal uitgeven ” of zelfs “zuinigheid en vlijt bouwt huizen als kastelen”.

Maar nu in alle ernst.

Hij heeft gelijk.

Alleen gaat het niet op voor alleen de zuidelijke landen maar voor heel veel eurolanden.

En, als je persé de eurozone als één geheel wilt zien gaat het op voor de gehele eurozone.

Want als je de kille cijfers beziet, van de eurozone als geheel, of euroland voor euroland dan zie je geringe groei, structurele begrotingstekorten, steeds verder oplopende staatsschulden in baar geld en niet alleen een grote werkloosheid maar een schrikbarende jeugdwerkeloosheid.

Dat geheel in stand gehouden door de “whatever it takes” van de ECB met eind 2017 2.2  (Europese) biljoen bijgedrukte euros  om staatsschuld op te kopen en ultralage of negatieve rentetarieven.

Natuurlijk vergezeld van positieve prognoses maar dat zijn we al gewend, na het zuur het zoet. Helaas blijft dat zoet steeds ver weg.

En dat alles na 16 jaren euro die ons welvaart, naar elkaar toegroeien en vrede zouden brengen.

Het gaat de EU niet eurolanden beter dan de eurolanden ondanks al die ECB steun.

Voor mij geen raadsel.

Het heeft iets te maken met afstemmen op elkaar van monetaire en fiscale politiek hetgeen in de eurozone met de steeds grotere verschillen tussen ruw gezegd noord en zuid onmogelijk is.

De ECB politiek met lage of negatieve rentetarieven en het voor totaal 2,2 biljoen euros opkopen van eurolanden staatschulden heeft zelf ook een janus kop.

Want de ene zijde is financieel voordelig voor de staten die zo een veel te lage rente op hun schulden kunnen  betalen en deze schulden voor een flink deel zien opgekocht door de ECB.

Daardoor kunnen de steeds oplopende schulden houdbaar blijven hetgeen bij een vrije markt onmogelijk zou zijn geweest.

De andere zijde is echter dat de gewone man, de kleine spaarders en al diegenen die van de rente van hun geld leven, zoals vele gepensioneerden, hier financieel voor opdraaien.

Zij ontvangen nauwelijks rente en moeten in sommige gevallen nog rente toe betalen om hun geld op de bank te zetten.

Het is het gevolg van de ECB politiek die gericht is op het overeind houden van de zwakke landen, die van het “whatever it takes” uit 2012.

Maar de sterke landen hebben die lage rente niet nodig en profiteren ervan door begrotingsoverschotten te kunnen produceren en hun staatsschuld te verminderen.

Maar ook in die landen moeten de spaarders en pensioenfondsen  het ontgelden.

De sterke staten bloeien  maar de bevolking merkt het niet.

Wel neemt de werkloosheid af, maar de lonen niet of te weinig toe.

Het resultaat van de politiek om de zwakke eurolanden te steunen heeft de omgekeerde uitwerking.

De verschillen tussen sterke en zwakke landen nemen erdoor toe.

Kijk naar de groei, begrotingstekorten, staatsschulden, werkloosheid, minimum loon per euroland.

Daardoor loopt ook de onvrede op.

Waar loopt het op uit?

Een fiscale unie is zowel economisch als politiek onhaalbaar, de verschillen zijn onoverbrugbaar.

Geldstromen van sterk naar zwak (en in feite vinden die al plaats) verzwakken de noodzaak van hervormingen en lossen de structurele problemen niet op en verzwakken de sterke landen.

QE is bedoeld als een stimulans injectie en kan niet onbeperkt doorgaan.

Het Target 2 systeem, nu gebruikt  als kredietverschaffer en dat dus de schuldenberg van de zwakke landen nog onzichtbaar verhoogt, moet toch weer zijn eigenlijke taak als clearing house opvatten.

Het systeem van 3% begrotingstekort zonder ingrijpen moet worden afgeschaft en de oorspronkelijke 0.5 tekort als maximum  strak aangehouden.

Want door die 3% neemt de staatsschuld in euros elk jaar 3% toe.

Want een eventuele groei zit al in de staatsschuld opgenomen.

Bij een groei van 2% van het GDP en een begrotingstekort van 3% van het GDP bij nacalculatie telt dat 3% extra tekort ook over die 2% groei.

Als dat een structureel  tekort is  groei je dus steeds dus armer.

Vergelijk het met een salarisverhoging van 300 euro maar daarnaast een groter uitgavenpatroon van 500 euro en dat jaar na jaar.

Snel ben je failliet.

De eurozone heeft van het begin af aan ruim boven haar stand geleefd en dat blijft niet vol te houden. Leg de woorden van Dijsselbloem zo uit.

Dat heeft ertoe geleid dat we door die zestien jaar van schuldfinanciering en dus oplopen van de schulden van 170%  in het ene tot 50 %  in het andere land van het GDP, het totale verdienpatroon in de eurolanden, een kantelmoment hebben bereikt, ondanks alle sussende woorden van onze elite.

Meer schuld kan niet.

Alleen de sterke landen kunnen zich redden, hun schulden zijn laag maar de andere niet.

Er moet een oplossing komen om niet  in het moeras van een onstuitbare inflatie te verzuipen.

Maar welke?

De Janus Kop van de Euro

Redelijk redenerend eist de euro om een echte Optimal Currency Area te zijn een opgeven van de nationale politieke zeggenschap van de negentien eurolanden om zo een fiscale unie mogelijk te maken (die overigens geen oplossing zou bieden voor het structurele verschil tussen sterke en zwakke eurolanden).

Van het begin van de oprichting van de EEC al  zijn de eurolanden hiertoe noch bereid noch toe in staat geweest.

Gezien de  sterk groeiende nationalistische stromingen en verwijdering tussen burger en EU is dit gebrek aan bereidheid alleen maar toegenomen.

En een fiscale unie zonder gelijkgestemde wetgevingen is als een auto met vier wielen van verschillende afmetingen.

Toch  horen we met de regelmaat van een klok

dat het met de eurozone steeds beter gaat.

De recessie is voorbij, een groei tijdperk gloort (zij het fragiel), zo lees ik.

Maar gaat het inderdaad steeds beter met de eurozone.

Uit de getallen en tabellen komt een ander beeld naar voren en ook in de internationale pers lees ik een ander verhaal.

Daar wordt de eurozone gezien als de steunpilaar die de EU overeind houdt maar intern te zwak is en verdeeld om dat te doen.

Daar is men ook van mening dat de grote landen in feite de zwakke eurolanden verder verzwakken en dat een fiscale unie waar sterk zwak steunt een oplossing zou moeten zijn maar dat nationale belangen dat onmogelijk maken.

Maar wat mij keer op keer opvalt is dat men zwijgt over de enorme schuldenlast die op de zwakke eurolanden drukt en die een koerswijziging met extra investeringen om te innoveren juist onhaalbaar maakt.

En afgezien van het feit dat geldstromen van sterk naar zwak van die zwakke landen geen sterke landen maakt maar afhankelijke landen (kijk naar de Italiaanse en Belgische regio) gaat men steeds voorbij aan het feit dat er bij de negentien eurolanden negentien verschillende arbeids, sociale en belastingwetgevingen zijn  die onderling onverenigbaar zijn en bovendien achtien verschillende talen en tenslotte wijd uiteenlopende economische potenties.

En een fiscale unie zonder gemeenschappelijke belasting, arbeid en sociale wetgeving en een commune taal is een onmogelijkheid zoals ik hierboven gesteld heb.

Dat is de ingebouwde Januskop van de euro (en de EU).

Waar men  eveneens aan voorbij gaat is de  reddende rol van de ECB in de eurozone ("whatever it takes") die met als enige officiële doel de core inflatie nabij de 2% te brengen als secondary benefits door de lage en zelfs negatieve rente de hoge schuldenlast, bij menig euroland boven de 90%, houdbaar  "sustainable" maakt.

 Bovendien houdt de ECB daardoor de koers van de euro laag  mede door het bijdrukken van in totaal 2,2 biljoen euro tot eind 2017 zodat de concurrentiepositie van de eurolanden kunstmatig gunstig beïnvloed wordt.

Zo sterk dat Trump Duitsland als zondebok kiest en verwijt zo een currency war te voeren.

Duitlands verweer dat de ECB de schuldige is tekent de situatie.

Want de koers van de euro die voor Duitsland internationaal te laag is en dus Trumps toorn opwekt is voor andere eurolanden nog te hoog om te kunnen concurreren.

Maar Duitsland kan hem niet veranderen.

Bovendien vergaat het de "EU niet eurolanden" beter dan de "eurolanden" ondanks het gemis van steun door de ECB voor die niet euro landen.

Dus is die fragiele groei voor een groot deel het gevolg van de financiële steun aan de eurolanden door de ECB met renteloze leningen (of een zak geld toe), het opkopen van staatsobligaties tot een bedrag van meer dan 2 billioen vers gedrukte euros tot eind 2017 (of nog veel meer als de ECB na 2017 zich gedwongen voelt door te gaan) en een zo laag houden van de rente dat de eurolanden zich hun exorbitant hoge schulden kunnen veroorloven omdat de rente erover van negatief tot uiterst laag bedraagt.

Niet de rente die de eurolanden zonder de beschermende paraplu van de ECB zouden moeten en kunnen betalen.

Zo ontstaat de situatie dat de ECB niet kan stoppen met deze biljoenen euro steun zonder de zwakke eurolanden in een insolvabele toestand te brengen.

Men geeft toe dat eventueel stoppen uiterst voorzichtig zou moeten  plaats vinden. Een understatement.

Want kan het hoe dan ook?

Een ander punt dat niet wordt aangeroerd (overigens evenmin in de de USA waar zich hetzelfde afspeelt), is wat er gebeurt er als de obligatieleningen die de ECB  voor 2,2 miljard bijgedrukte euros opgekocht heeft aflopen?

Dan moeten de betrokken landen de obligaties immers aflossen, de ECB betalen en nieuwe leningen afsluiten, want de schuld blijft bestaan..

Om de normale situatie te herstellen zou de ECB dan die gelden uit de circulatie moeten onttrekken en vernietigen om zo de geldvoorraad op het oude peil te brengen en de balans van de ECB te verlagen naar het peil van voor de opkoop periode.

Kan men zich voorstellen wat er dan met de eurolanden zou gebeuren als er dan nieuwe (en hogere) leningen tegen marktconforme rentetarieven zouden moeten worden afgesloten bij de al bestaande schulden van boven 90% van het GDP.

Kijk naar Griekenland in de crisisperiode van 2015 en wat er met de rentetarieven gebeurde toen uittreden uit de euro dreigde.

Dat kan de ECB zich niet verorloven en zal dus de rente voor onbepaalde tijd laag moeten houden en het bijgedrukte geld moeten blijven gebruiken voor de opkoop van de nieuwe overgesloten leningen die bovendien nog groter zullen zijn gezien het feit dat de begrotingstekorten zullen aanhouden en dus de leenbedragen zullen blijven stijgen en de staatsschulden dus in euro zullen doorgaan met oplopen.

Theoretisch zouden ze percentage gewijs kunnen teruglopen tot een houdbaar percentage indien althans de economische groei zeer sterk zou toenemen.

Maar de groei blijft volgens de wereldprognoses op een beperkt niveau.

En er zijn economen die denken dat de periode van snelle groei definitef achter ons ligt.