Een lekenblik op de toekomst van

speciaal de eurolanden

  

Als ik de financieel-economische ontwikkeling  van de eurolanden sinds de invoering van de euro bekijkt zijn er vijf opvallende verschijnselen.

De eerste is dat om het aantal van negen, zoals in de verdragen vereist, te behalen, landen die niet aan de toelatingsvoorwaarden voldeden toch de euro mochten  invoeren.

De tweede is dat de grote meerderheid van de huidige eurolanden nu niet de euro zouden hebben kunnen invoeren omdat ze  vrijwel geen van alle nu nog aan de toelatingsvoorwaarden voldoen.

De derde is dat sinds de invoering  van de euro er een financiëel/economische kloof tussen de zuidelijke eurolanden inclusief Frankrijk en de noordelijke eurolanden is ontstaan die steeds grotere vormen aanneemt.

De vierde is dat de Europese Centrale Bank haar mandaat zo ver heeft opgerekt dat ze de zuidelijke eurolanden voor een bankroet behoedt door rentepolitiek en staatsobligatie opkoop.

De vijfde is dat de Commissie die erop moet toezien dat de lidstaten zich aan de EU wetgeving houden  gefaald heeft de primaire en secondaire wetgeving op het gebied van de euro te handhaven.

Naarmate deze economische en financiële kloof tussen zuidelijke eurolanden  inclusief Frankrijk en de noordelijke eurolanden groter wordt neemt de controverse over de te voeren monetaire en fiscale politiek toe.

In de gehele Europese Unie zijn er grenzen gesteld aan de fiscale vrijheid die de lidstaten genieten.

Er is een begrotingstekort toegestaan van maximaal 0,5% van het Gross Domestic Product, het GDP dat als toetssteen geldt.

Voorts is een maximale staatsschuld toegestaan van 60% van dat GDP.

Maar, en daar schuilt het eerste addertje onder het gras, die 0,5% wordt niet gecontroleerd en pas als er bij de eurolanden een begrotingstkort is van meer dan 3% van het GDP grijpt de Commissie in en zouden er correctie maatregelen genomen moeten worden.

Er is dus een marge van een cumulatief tekort van 2,5% dat elk jaar zonder controle wordt  toegestaan.

Dat leidt er toe dat de staatsschulden explosief stijgen.

In de praktijk wordt niet ingegrepen bij te hoge staatsschuld percentages.

Eurolanden kunnen dus jaar na jaar 3% budget deficit hebben zonder correctie.

In de praktijk wordt echter ook bij overschrijding van die 3% niet adequaat in gegegrepen.

Noch Frankrijk, noch Spanje, noch Portugal zijn dit jaar gesanctioneerd ondanks hun overgroot tekort.

Wel zijn er per euroland afspraken gemaakt om in een periode van twintig jaar de schuld terug te brengen naar die 60% te beginnen in 2012. Dat heeft ertoe geleid dat in Juli dit jaar het tekort uitkwam op 1,6%. Maar ook aan deze afspraken wordt geregeld getornd.

De noordelijke landen wensen de  politiek van lage begrotingstekorten door verlaging van overheidsuitgaven en ingrijpende hervormingen op arbeidsgebied en bureaucratie waardoor economische groei ontstaat.

De zuidelijke landen dringen aan op een politiek van grotere fiscale flexibiliteit met een hoger begrotingstekort om investeringen in de infrastructuur te kunnen plegen met de veronderstelling dat bijvoorbeeld 1% hoger begrotingstekort dan meer procenten extra groei oplevert. Zo groeit de economie uit de schulden.

Als er dan geld geleend kan worden tegen soms zelfs een negatieve rente dan klinkt dat inderdaad heel aanlokkelijk.

Die rente kan inderdaad vaak tegen uiterst lage of zelfs negatieve rentetarieven geleend worden.

In de Eurozone (en in vrijwel in alle grote economieën) is het niet de echte economie die bepalend is voor de kapitaal markt.

De centrale banken hebben daar een bepalende invloed op door hun monetaire politiek.

Door het manipuleren van rente en geldhoeveelheid kan men wel zeggen dat zij de kapitaalmarkt beheren.

In de eurozone speelt dat een nog belangrijker rol dan bij centrale banken die slechts één land bedienen.

In de eurozone bedient de ECB negentien verschillende landen met verschillende financiële behoeftes.

De monetaire politiek is dus niet optimaal voor elk van de eurolanden.

De ECB koopt bij de eurobanken staatsobligaties van de eurolanden op. Daardoor drukken zij de rente voor die obligaties.

Bovendien, door Draghi's toezegging de euro kost wat kost te redden, is het risico voor geldverschaffers klein.

Er is geen sprake meer van risico bepalende rente voor de staatsobligaties.

Bovendien mag de ECB geen obligaties kopen met een renteniveau onder 0,4% hetgeen voor veel van de obligaties van de sterkere eurolanden geldt.

De zwakke eurolanden worden zo extra gesteund en kunnen leningen afsluiten met een veel lagere rente dan normaal gesproken bij hun risico factor zou horen en veel hogere schulden maken dan zij bij een normale rentontwikkeling  zouden kunnen doen.

De betaalbaarheid van de rente is immers veel gunstiger dan zij als zelfstandige staat zouden kunnen verkrijgen.

Aan dat goedkope geld kleven echter ook nadelen. Al is de rente laag, de schuld zal toch moeten worden afbetaald.

En de schuld in de eurozone ligt boven de 90%, bij sommige eurolanden zzelfs ver boven de 100% (zie de tabellen in vorige blogs).

Voor die landen is nog meer schuld maken uitgesloten.

Dan is zelfs bij lage rente het risico te hoog.

Want de schulden blijven toenemen in euros zolang er een begrotingstekort is.

Ze blijven ook percentage gewijs oplopen zolang de groei lager is dan het begrotingstekort.

Mocht de ECB stoppen met het drukken van extra geld en zouden de rentetarieven daardoor stijgen dan zouden vele eurolanden in de problemen komen.

Mochten de rentetarieven gaan stijgen dan is het vervangen van een aflopende lening door een nieuwe een gevaar voor de betaalbaarheid.

Het is dus pure noodzaak dat de schuldenlast tot een redelijk percentage wordt teruggebracht, niet de 60% die de EU hanteert maar onder de 90% die algemeen als een soort bovengrens wordt gezien.

Een ander gevolg van de indirecte hulp die de zwakke landen zo ontvangen is dat de oorzaak van hun achterstand niet wordt aangepakt zolang die hulp maar blijft doorgaan.

Want deze landen lopen structureel achter.
Juist bij hen zijn hervormingen van de bureaucratie die het bedrijfsleven verstikt, van de arbeids wetgeving en investeringen in infrastructuur en innovatie noodzakelijk.

Maar deze de cultuur doorbrekende en onaangename ingrepen zijn niet nodig zolang de economie kunstmatig door de indirecte steun in stand wordt gehouden.

Wat betekent dit alles voor de controverse tussen austerity en flexibiliteit.

Uit de losse pols kun je zgeen dat voor de eurolanden met een schuld boven de 90% flexibiliteit uitgesloten is door de reeds te hoge staatsschuld.

Dat zijn echter juist de landen voor wie het nodig is en er ook naar streven.

Voor de sterkere eurolanden met een schuld beneden 90% is flexibiliteit wel mogelijk maar niet noodzakelijk en deze kunnen met de austerity beter uit de voeten.

Samengevat zijn er drie opties.

-Zo doorgaan zoals nu, hetgeen een uitzichtloze situatie van groeiende schuld en lage groei door uitblijven van investeringen.

-De austerity verder doorzetten door verdere bezuinigingen op overheidsuitgaven en het begrotingstekort op 0% brengen.

-extra kapitaal aantrekken voor investeringen in de infrastructuur met de veronderstelling dat de extra investeringen een veel grotere groei dan het bedrag van die investeringen opleveren zodat de schuld percentagegewijs zakt.

Maar, dit zijn de inzichten van een leek.

Maar economen verschillen ook sterk van mening over deze zaken. Dat is een kleine troost.

In mijn volgend blog verder over austerity en flexibiliteit met wat voorbeelden van de resultaten ervan.

De EU en lidstaat Polen liggen op ramkoers. Maar er staat veel meer op het spel.

Vandaag geen blog over de Italiaanse bankencrisis waar de ene na de andere onwerkbare stopgap wordt bedacht om 360 miljard oninbare schulden te maskeren.

Waar het gaat om het lot van massa's kleine spaarders  die, misschien zonder het te beseffen, aandeelhouders of obligatie houders van de banken zijn en dus hun geld zouden kunnen kwijtraken bij een verlies.

Ook niet over de uitslag van de stresstest vandaag, mosterd na de maaltijd.

Ook niet dat Portugal en Spanje niet gesanctioneerd worden voor het overtreden van het S&G Pact met alle verscherpingen en sixpacks daarvan.

Dat S&G Pact dat eigenlijk beter omgedoopt zou kunnen worden in Simuleer en Graai Pact.

Dat Frankrijk en Italië zeker niet zouden worden aangepakt stond allang vast.

Maar Brussel vond dat het zo goed was.

Of liever gezegd dat sancties voor die vier landen niet zouden passen in het sprookje van de euro.

Ook niet dat het IMF zich langzaam maar zeker van de monetaire easing en lage rente afkeert en de nadruk gaat leggen op fiscale flexibiliteit, structurele hervormingen op de noden van de landen in kwestie gericht.

Een merkwaardige ontwikkeling in het licht van de Japanse en Eurozone stug doorgaande waardepapieren opkoop en rente politiek.

Duitsland zal ervan gruwen.

Ook niet over de vernietigende kritiek van het IOE (Independent Evaluation Office van het IMF) op de  handelswijze van het IMF bij de bail out van eurozone landen waarbij werd afgeweken van het vastliggende IMF concept: hulp plus devaluatie plus hervormingen en de volslagen verkeerde inschatting van de gevolgen van de bezuinigigen. Ook op de  inmenging van de politiek in de economie daarbij.

Zoals ik al vaak schreef: Griekenland opgeofferd om de euro en de noord Europese banken te redden.

Maar vandaag nu eens iets wat zo'n onbelangrijke en onnozele kwestie lijkt te zijn. De Poolse kwestie.

Maar schijn kan bedrieglijk zijn.

De Poolse kwestie van de benoeming van rechters voor het Constitutionele Hof van Polen en het aanscherpen niet van de bevoegdheden van dat hof maar van de procedures brengt de Poolse rechtstaat in gevaar, zo luidt de aanklacht door de Commissie.

Het wordt dus zo hoog gespeeld dat de EU er Polen zelfs van beschuldigt geen rechtstaat meer te zijn in de EU interpretatie van dat begrip.

En wat is die interpretatie eigenlijk.

En wat zijn de consequenties voor de gehele EU.

Want natuurlijk schuilt er meer achter.

Polen moet in het gareel en die benoemingskwestie is een geschikt middel om dat te bereiken zo denkt de Commissie, vermoed ik.

Maar het heeft ook andere verdergaande implicaties.

Daarom denk ik op mijn amateuristische manier erover na.

De onderliggende situatie is dat de pro EU Civic Platform partij (CP) bij de verkiezingen in 2015 is weggestemd door de Law and Justice Partij (LJ) die nationalistisch en EU kritisch is.

Uiteraard een uitslag waar de EU niet verheugd over was en is.

Toen de prognoses duidelijk maakten dat de CP de verkiezingen zou gaan verliezen benoemde de uitgaande CP regering (die naar traditie dus eigenlijk alleen nog lopende zaken zou moeten afwikkelen) nog snel vijf nieuwe rechters voor het Constitutioneel Hof waaronder twee ter vervanging van rechters wier benoemingsperiode na de verkiezingen nog niet verlopen zou zijn. Uiteraard waren deze nieuw benoemden EU goedgezinde rechters.

Na de verkiezingen was de nieuwe nationalistische L&J regering van mening dat deze benoemingen onconstitutioneel waren en werden de benoemingen teruggeschroefd en andere rechters benoemd.

Daarna besloot het Poolse parlement ook nog enkele veranderingen aan te brengen in de procedures.

Voortaan was een twee derde meerderheid noodzakelijk voor een oordeel en moesten daarbij dertien van de vijftien rechters betrokken worden.

Daarvoor was dat een gewone meerderheid en waren slechts negen van de rechters voldoende geweest.

Een functie van het Constitutionele Hof is de toetsing van wetsvoorstellen aan de grondwet.

Door de CP oppositie werd sterk gedemonstreerd tegen deze gang van zaken.

Het goed recht van de oppositie tegenover het goed recht van het parlement wetten uit te vaardigen.

De EU, die zoals gezegd in het geheel niet verheugd is met de nieuwe Poolse EU kritische regering, is van mening dat het Poolse Constitutionele Hof  nu verkeerd is samengesteld en dat de wijzigingen in hun mandaat de rechtstaat in gevaar brengen.

Ze dreigt nu Polen met een Rule of Law procedure die kan uitlopen op een artikel 7 van het Verdrag van Lissabon geding dat een overtreding van artikel 2 van het verdrag zou kunnen aantonen waarop sancties kunnen volgen, o.a. het verliezen van het stemrecht.

De heer Timmermans is degene, naar ik meen, die zich intensief met deze kwestie bezig houdt.

Polen merkt, nogal fijntjes, op dat bijvoorbeeld Nederland in het geheel geen Constitutioneel Hof heeft dat de wetsvoorstellen aan de grondwet kan toetsen.

Dat heb ik in een blog  vele maanden terug al genoemd.

In de EU is het bestaan van zo'n hof kennelijk geen wettelijke verplichting, immers Nederland is er nog nimmer op aangesproken door de EU dat het zo'n Hof niet heeft.

Waarom dan artikel 7 procedure starten over wijzigingen in een wel bestaand Constitutioneel Hof als zo'n Hof zelfs geen EU verplichting is.

Heeft zo'n procedure,  denk ik,  een kans van slagen.

Hij verloopt als volgt:

-Twee derde van de lidstaten, of het Europese Parlement of de Commissie (in dit geval dus de heer Timmermans, lijkt mij) moeten de procedure starten. Vervolgens:

-De Raad van Regeringsleiders moet unaniem oordelen, Tenslotte:

-De Raad van Ministers velt een oordeel via een gekwalificeerde meerderheid.

Er zijn ook wat meer implicaties.

Het gaat hier immers over een afbakening  tussen wat de competentie van de Rule of Law van de EU heet te zijn en de competentie van het nationaal parlement.

Want zo'n procedure zou impliceren dat een land niet het recht heeft zijn eigen instellingen vorm te geven.

Het zou ook betekenen dat alles wat naar het oordeel van de Raad van Regeringsleiders tegen deze Rule of Law oftewel alle primaire wetgeving (verdragen) en secundaire wetgeving (Brussel) en uitspraken Europees Hof ingaat een artikel 7 procedure zou rechtvaardigen.

In dit geval zelfs met als onderwerp een Constitutioneel Hof dat in de verdragen niet voorkomt.

En waar geen secundaire wetgeving bestaat die het bestaan van zo'n hof verplicht en/of aanduidt welke vorm en welk mandaat zo'n hof  zou moeten hebben.

Dat wil dus zeggen een onderwerping van de lidstaten niet alleen aan de in het verdrag aan de EU toegewezen machts gebieden en ook aan de door de EU naar zich toe getrokken "gedeelde" gebieden met het argument dat de EU daar beter voor is geëquipeerd dan de individuele lidstaten (jongste voorbeeld de pensioenen) maar  tenslotte ook nog aan wat naar het unanieme oordeel van de Raad van Regeringsleiders Rule of Law zou zijn.

Het komt mij als waarschijnlijk voor dat de kwestie Constitutioneel Hof Polen geen geïsoleerde betekenis heeft maar een belangrijke stap is in de richting waarin de Europese Unie zich ontwikkelt.

Van een verbond van nationale staten die enkele gemeenschappelijke belangen aan de EU hebben overgedragen naar een Centrale Federale Staat met daaraan onderworpen Deelstaten.

Want geruisloos wordt die centralisatie van macht zo ook hier steeds verder doorgezet.

De EU probeert Polen te dwingen zich naar Brussel te schikken en de eigen onafhankelijkheid op te geven. Maar zet daarmee tevens een riskante stap.

Polen verzet zich nu reeds tegen wat het ziet als de Duitse overheersing in de EU en dus ook overheersing in Polen zoals ook steeds blijkt in de illegale migranten crisis en zoekt meer aansluiting bij de USA in het gezamenlijk veiligheidsbelang aan de grens met Rusland.

Een oostelijk blok tegen de overheersende rol van Duitsland in de Europese Unie met sterker streven naar economische gemeenschap op gelijkwaardig niveau zonder politieke overheersing zouden enkele  van de gevolgen van deze artikel 7 procedure kunnen zijn.

Want ook in Hongarije en Slovenië (na het door de Sloveense justitie in gang gezette vooronderzoek naar onregelmatigheden bij de afhandeling van de herkapitalisering van Sloveense banken en daarvoor de in beslagname van centrale bank documenten daarover gevolgd door dreigementen van de ECB over de onschendbaarheid en onafhankelijkheid van centrale banken) blijkt ontevredenheid over de machtsverdeling en machtsuitoefening van Brussel te bestaan.

Weer een rode draad in die grote kabel.

Polen is overigens wel lid van de EU maar geen lid van de eurozone.

Maar wellicht ben ik een amateur zwartkijker en schuilt er echt niets achter en is Polen inderdaad geen rechtstaat meer in de zin van de Europese Unie.

Maar er is in Polen  geen sprake van mensenrechtenschendingen en er bestaat er nog steeds volledige vrijheid van meningsuiting, er is democratie, gelijkheid en geen vervolging van minderheden en de Poolse wetgeving wordt gerespecteerd.

Maar ja, dat telt kennelijk niet zo zwaar als die rechters benoeming kwestie en dertien in plaats van negen.

Dat brengt de rechtstaat in gevaar.

Hieronder voor de liefhebbers het gebruik van de artikelen 2 en 7 van het Verdrag van Lissabon.

Artikel 7

The rule of law is one of the fundamental values upon which the European Union is founded. The Commission, beyond its task to ensure the respect of EU law, is also responsible, together with the European Parliament, the Member States and the Council, for guaranteeing the fundamental values of the Union. Recent events in Poland, in particular the political and legal dispute concerning the composition of the Constitutional Tribunal, and the non-publication of judgments rendered by the Constitutional Tribunal, have given rise to concerns regarding the respect of the rule of law.

artikel 2

The Union is founded on the values of respect for human dignity, freedom, democracy, equality, the rule of law and respect for human rights, including the rights of persons belonging to minorities. These values are common to the Member States in a society in which pluralism,

Geld speelt geen rol zo sprak heer Bommel en 

Draghi liet de geldpers weer op volle toeren draaien.

Dit wordt een lange blog ondanks de vakantie want de Italiaanse bankencrisis is slechts een draad in de kabel van de EU financiën waar de ECB een centrale rol in speelt. Maar het is wel, zo denk ik vaak, een rode draad die langzaam maar zeker naar een zelfde doel voert. En geld is welhaast het belangrijkste in de strategie van de EU. Met geld is alles te koop. Maar onbeperkt geld bijdrukken kan ook alles vernietigen.

Natuurlijk beginnnen we steeds meer te beseffen dat niet alleen de wereld om ons heen maar ook onze eigen Europese Unie vol gevaren zit.

Wij zijn vol onbegrip en onthutst over wat voor invloed de massas illegale immigranten die nog steeds binnenstromen  op ons leven uitoefenen en in de toekomst nog verder zullen hebben.

De volkomen andere culturen en godsdiensten waarvan de geboden en verboden volstrekt niet stroken met onze levenswijze en er zelfs mee botsen. Zodat integratie een loos begrip wordt.

Maar vooral ook het groeiende besef dat er onder die miljoenen binnenkomers ook IS aanhangers zijn, of ze nu als individu zijn binnengekomen of als onderdeel van een plan doet er niet toe, die ons leven door aanslagen willen ontwrichten. 

Dat we te goedwillend en te weinig achterdochtig zijn geweest en veel te weinig hebben gecontroleerd wie onze EU binnenkomen.

Ook het besef dat de uit andere tijden stammende regelingen dat iedereen die de EU op wat voor wijze ook is binnengekomen het recht heeft  er asiel aan te vragen en er te blijven tot de omvangrijke en tijdeisende procedures met beroepsmogelijkheden zijn afgerond elk afremmen er van onmogelijk maakt.

En dat bij afwijzing er nauwelijks middelen zijn om hen naar het land van oorsprong uit te wijzen zodat ze als een aparte ondermaatschappij officieel niet bestaand door de EU kunnen zwerven ongehinderd door niet bestaande grenzen en niet bestaande controles.

Zonder middelen van bestaan zonder erkenning zonder toekomst en zonder vertrek.

En een EU die machteloos ambitieuze maar onuitvoerbare maatregelen uitvaardigt en innerlijk een grote verdeeldheid toont.

En de vraag wie eigenlijk de EU bestuurt.

Is dat Mw Merkel die steeds als representant van of Duitsland of de EU of beide naar voren komt of is het de Raad van Regeringsleiders of een Verbond van Oude Oprichters van het eerste uur van de Kolen en Staalgemeenschap of de President van de Commissie of een Duits/Frans Voortouw.

Of die onzichtbare maar alomaanwezige Brusselse overheid die ons leven met een lawine van directieven nog gecompliceerder maakt dan het al is.

Ik overdenk zo alles wat de laatste jaren heeft plaatsgevonden  en vraag me steeds dringender af wat er zou moeten  gebeuren en wat er echt gebeurt.

Zo nu en dan heb ik akelige dromen, goed, nog erger, nachtmerries.

Dit keer was het er een die me akelig realistisch leek.

Het gaat bar slecht met de Italiaanse banken.

Zonder hulp zouden ze op instorten staan.

Hoe kan dat nou na die positieve stress testen en aanmaningen door de  ECB om orde op zaken te stellen door diezelfde ECB gecontroleerd.

Nieuw kapitaal aantrekken kunnen ze niet want uiteraard is niemand zo onverstandig om geld te investeren in een bank om vervolgens dat geld kwijt te raken omdat de bank failliet gaat en aandeelhouders, obligatiehouders de klos zijn.

Want zo zijn de nieuwe regels van de bankenunie sinds januari j.l.

Maar stel nu eens dat die bank obligaties gaat uitgeven die prompt worden opgekocht door een investment fund  waarna de ECB vervolgens obligaties van dat investment fund opkoopt. Dan is de bank weer gered. Al waren die obligaties in feite geen cent waard.

Want direct opkopen van de bank mag niet. Maar de ECB mag wel direct obligaties opkopen van ondernemingen. 

Te zeggen dat dat hetzelfde is gaat niet op. Het ene is direct en verboden, het andere indirect en dus niet verboden.

Hetzelfde dus wat het ESM doet.

Dat biedt indirecte steun aan lidstaten in liquiditeits problemen (tot 20 jaar), gefinanceerd door de eurozone lidstaten want directe steun is volgens het verdrag van Lissabon verboden. Maar een sluwe omweg is altijd wel te vinden. En onze parlementen hebben dat allemaal goedgevonden.

Maar goed, het was maar een droom en dromen zijn bedrog. Of niet altijd.

Want ook Draghi vindt nu dat de Italiaanse banken  die door hun 360 miljard (en mischien wel veel meer) euro aan oninbare schulden in een uitzichtloze positie zijn gekomen met belastinggeld gered moeten worden.

Dat die oninbare schulden er nog steeds zijn en niet zijn weggewerkt in de loop van de jaren sinds 2008  is uiteraard de schuld van die banken zelf, die flink dividend zijn blijven uitkeren  in plaats van de oninbare schulden geleidelijk af te schrijven en ze op de balans hebben laten staan voor de nominale waarde. 

Als ze wel hebben geprobeerd die schulden af te schrijven en het is ze niet gelukt dan zijn ze evident niet levensvatbaar en zouden moeten worden opgerold zoals voorzien in de ECB plannen daarvoor, lijkt me. Want andere banken zijn er wel in geslaagd.

Maar natuurlijk vindt de ECB die greep in de belastingpot gerechtvaardigd want de ECB is belast met het banken toezicht en kan het dus moeilijk tolereren dat er een bank failliet gaat en het toezicht dus jammerlijk gefaald heeft.

Om maar niet te spreken van de door de ECB uitgevoerde stress test in 2014 die geen vuiltje aan de lucht toonde.

Bovendien is het voor de ECB lastig als een onder hun beheer vallende bank ineenstort. Dat verstoort het evenwicht in zijn financiële wereld. Want de banken zijn onderling op talrijke wijzen financieel met elkaar verbonden. Valt er een om dan wankelen de andere.

En als laatste maakt de ECB zelf door hun lage of zelfs negatieve  rentepolitiek het de banken moeilijk binnen de eurozone rendement te maken.

Dus is steun door met belastinggeld de verliezen te compenseren een uitstekend middel om dat alles af te dekken.

Maar de belastingbetaler die dan voor de oninbare schulden opdraait heeft geen enkele invloed op de bankenwereld. 

En vanaf 2008 tot afgelopen januari heeft de belastingbetaler de banken al geholpen te herkapitaliseren. 

Want dat is uitgebreid gebeurd met staatssteun en dat is belastinggeld. 

Ook daardoor zijn de staatsschulden zo gestegen.

Om daar een einde aan te maken is juist die bankenunie met die nieuwe regels van "wie van de winst profiteert moet ook voor de verliezen opdraaien" in het leven geroepen.

Maar nauwelijks in werking getreden blijkt die bankenunie al niet werkbaar te zijn. Althans dat vindt Draghi. Zoals veel te veel in de EU dat niet werkbaar blijkt te zijn zoals ik in mijn vorige blog heb geillustreerd.

Neem een simpel voorbeeld.

De economie in de eurozone groeit niet zoals elders in Europa en in de wereld ondanks de meer dan 1000 miljard euro aan nieuw geld dat door de ECB via de banken beschikbaar is gekomen.

Er is, zoals vrijwel overal in de wereld, een niet te stuiten lage inflatie behalve in een aantal landen waar hij juist uit de hand is gelopen.

In navolging van in het verleden de USA, het VK en nu nog steeds Japan voert de Europese Centrale Bank een monetaire politiek van geldverruiming en renteverlaging.

Dat moet de inflatie doen toenemen, dat is het enige officiële doel.

Maar sinds het begin ervan is de economie niet merkbaar sneller gaan groeien, is de inflatie zelfs verder teruggelopen en kan men dus niet zeggen dat die politiek zoden aan de dijk heeft gezet, vind ik.

Maar de ECB gaat stug door tot die inflatie nabij de 2% zou komen te liggen.

Waarom nu juist 2% is niet geheel duidelijk.

En dat de bijwerkingen van dit paardemiddel meer kwaad doen dan de werking goed doet wordt genegeerd.

De ECB heeft tot nu toe om die 2% inflatie te proberen te bereiken al voor veel meer dan 1000 miljard euro aan staatsobligaties van de banken opgekocht en het geld daarvoor gewoon bijgedrukt, nieuw geschapen geld dus.

Staatsobligaties waarvan de waarde die de ECB ervoor betaalt voor een groot deel juist bepaald wordt  door de lage rente politiek en opkoop politiek van diezelfde ECB.

Staatsobligaties die zonder die steun van de ECB wellicht vrijwel waardeloos zouden zijn.

Dat was duidelijk te constateren aan de rente op Griekse staatsobligaties toen de ECB Griekenland in de financiele houdgreep nam.

De rente erop schoot op tot boven de 10%.

Want toen bepaalde het risico de rente en niet de ECB.

De ECB beinvloedt door haar politiek de waarde van de zuidelijke staatsobligaties.

Geen intrinsieke waarde dus maar virtuele waarde door steun bepaald. Zo zie ik het.

Die eurobanken hebben tot nu toe dus al veel meer dan 1000 miljard euro in handen gekregen van door de ECB nieuw gedrukte euros.

Wat doen de banken met die meer dan duizend miljard euros.

Investeren in de eurozone levert door de lage rente en het daarvoor te lopen risico immers vrijwel niets op.

Bovendien is het eurozone bedrijfsleven niet zo happig om te investeren.

Consolideren door eigen aandelen in te kopen, overnames van andere bedrijven wel, maar investeren met mondjesmaat want investeren gebeurt alleen als er vraag is.

En de vraag is in de eurozone door de austerity die de binnenlandse  koopkracht heeft gefnuikt, behoorlijk laag en bovendien maakt import uit goedkope landen (mede gefinancierd met investeringen door ook de eurzonebanken) concurrerend produceren erg moeilijk.

Globaliseren is niet altijd profiteren.

Dus de banken blijven zitten met die 1000 plus miljard die ze moeten investeren want parkeren bij de centrale bank levert hun een boete op.

De oplossing is dus investeren buiten de eurozone met hoger rendement maar ook hoger risico.

Van dat hogere rendement profiteren de aandeelhouders en obligatiehouders van de banken maar het risico zou dan volgens de ECB moeten worden gedragen door de belastingbetalers.

Risiso veroorzaakt door geld dat door de ECB bijgedrukt is, waar de belastingbetaler niets over te zeggen heeft, en  door het noodgedwongen  in emerging markten investeren door banken waar de belastingbetaler evenmin iets over te zeggen heeft.

De belastingbetaler wordt dus misbruikt om het financiëel systeem waar hij geen enkele invloed op kan uitoefenen met zijn belasting geld overeind te houden en in feite de falende geldpolitiek in stand te houden.

Want het is, zo denken velen, de monetaire politiek van de centrale banken geweest die steeds op de kapitaalmarkt ongewenste correcties,  door de echte economie veroorzaakt,  heeft gecompenseerd  door geld en rente manipulaties.

Niet de echte economie zijn gang laten gaan met een incidentele stimulans maar door hun monetaire politiek langzamerhand de kapitaalmarkt gaan sturen en praktisch beheersen en en daarnaast eveneens de staats financiën  in plaats van dat de fiscale politiek van de staten zelf door belastingheffing en investeringen voor de economie de meest optimale omstandigheden voor groei en innovatie zouden  bieden.

En nu hebben de meeste (zuidelijke) landen die fiscale reserve mogelijkheid niet meer omdat zij door de lage rente en de steeds uitdijende geldvoorraad door de ECB veroorzaakt hun schuldenlast zover hebben kunnen laten oplopen dat het maximum bereikt is. 95% echte schuld in de eurozone.

En, wat erger is,  die monetaire geldverrruiming en lage rente moeten doorgaan omdat bij hogere rente en krappere kapitaalmarkt de staatsschulden niet meer in de hand te houden zouden zijn en onbetaalbaar worden.

Dus kan er niet mee gestopt worden.

Daardoor aarzelt  de USA nog steeds om de rente te verhogen en zijn er de luide waarschuwingen van het IMF dat een USA renteverhoging de wereld economie zou kunnen doen instorten.

De monetaire politiek van de centrale baken is een op hol geslagen paard. Zo zie ik het.

Die backstop door belastingsteun voorkomt ook een reorganisatie en sanering van de bankwereld die zonder die steun van de belastingbetaler noodzakelijk zou zijn.

De wetenschap dat de banken echt zonder backstop en volledig voor eigen risico zaken zouden moeten doen zou leiden tot een echte sanering van de bankensector.

De storende factor is dat banken in het dagelijks leven van de burger een steeds fundamenteler rol spelen.

Door het steeds verder verdwijnen van contant geld en het virtuele geld betalings verkeer volledig in handen van de banken zouden burgers bij het omvallen van banken de dupe zijn.

Om dat te voorkomen zou er een scheiding moeten komen tussen aan de ene zijde investment banks die ondernemers risico lopen en dus failliet zouden moeten kunnen gaan en aan de andere zijde spaar/betaalbanken die uitsluitend voor het betalingsverkeer zorgen en wat mij betreft het best staatsbanken zouden kunnen zijn en door de staat gegarandeerd zodat de gewone burgers geen risico lopen.

Dat idee is al vaak genoeg geopperd en is ook goed uitvoerbaar.

Maar in de banken wereld bestaat daarvoor, begrijpelijkerwijs,  weinig animo want nu beschikken ze ook over het geld van al die gewone burgers en moeten daarom door de staat voor omvallen gevrijwaard worden om die burgers te kunnen  ontzien.

Hun mes snijdt zo aan twee kanten.

In feite is er hier een parallel te zien met de de voortdurende indirecte financiële steun door de ECB aan zwakke eurolanden die daardoor ook daar de noodzaak tot sanering en aanpassing aan eigen mogelijkheden van die landen wegneemt omdat die steun en het tolereren van het negeren van Stabiliteits en Groei Pact toch wel de zaak lopend houdt.

Liever gezegd de ware hopeloze financiële situatie toedekt. Kijk maar naar de tabellen in vorige blogs.

Maar zoals ik vorige keer heb betoogd, er is de Brusselse virtuele eurozone die modelmatig volkomen klopt en er is de echte economische werkelijkheid die daar in niets op lijkt.

De bankenunie, de facto gesneuveld voordat hij een half jaar heeft bestaan.

Maar modelmatig blijft hij wel degelijk bestaan en gaat Brussel ongestoord door hem modelmatig verder op te zetten.

Want het einddoel is structurele geldstromen van noord naar zuid.

Zoals ook blijkt uit die steeds sterkere aandrang uit het zuiden en Frankrijk tot het stichten van een eurozone fiscale unie op drijfzand gefundeerd waardoor die geldstromen noord zuid regulier zouden worden.

Naar zuidelijke landen of zuidelijke banken.

Of andere regelingen van de bankenunie of het S&G Pact dan wel of niet uitgevoerd worden is bijzaak.

En een oplossing is het niet.

Want de ijzeren wet dat je niet blijvend meer kan uitgeven dan er binnenkomt blijft gelden.

Ook al verberg je dat door steeds meer geld bij te drukken en de rente laag te houden zodat lenen spotgoedkoop blijft.

Want hoe meer geld in omloop komt hoe lager de waarde ervan wordt tot de dam doorbreekt.

In Duitsland ligt dat nog vers in het geheugen.

En de kreet van "met meer Europa zal alles goed komen" is zo de inhoudloze slogan van geblindeerde idealisten of van cynische na ons de zondvloed aanhangers.

Maar zoals altijd, zo moet ik bedenken, zijn dit alles alleen maar de sombere overpeinzingen van een leek die van mening is dat rekenmodellen meestal als output de wensen van de makers ervan weerspiegelen. Maar die wensen zijn niet noodzakelijkerwijs de  werkelijkheid.

Want wat je erin stopt beslist wat er uitkomt.

Ben ik nu negativist of realist. Ik weet het niet. In ieder geval geen politicus.

morgen, 26 juli, mijn volgende blog "Geld speelt geen rol, zei heer Bommel"

Mismoedig en nostalgies

Wat zijn de afspraken, overeenkomsten, regels van de EU in de praktijk waard. Ook nu weer. Het IMF oefent druk uit op de EU, voornamelijk Duitsland, om de Italiaanse Banken met belastinggeld te redden. 

De bail-in regel van de bankenunie zou dan al na een paar maanden bij de eerste de beste tegenslag bij het oud vuil gesmeten worden. 

Anders dreigt een grote crisis volgens het IMF. Maar het IMF zit er wel vaker naast. Grootste voorbeeld: Griekenland 2010. 

De keuze, staatsgeld en de bankenunie vergeten of de regels handhaven en de Italiaanse banken aandeelhouders, obligatiehouders en grote beleggers de schade laten betalen. 

Want zij hebben ook de winsten gepakt en moeten dan ook de verliezen dragen. 

Wat zal de uitkomst zijn.

Daarentegen krijgen Spanje en Portugal tien dagen van de Commissie om hun begroting aan de eisen van de eurozone aan te passen. Zo niet dan dreigen boeten en sancties. Maar ook zij hebben geen enkele ruimte om de bevolking nog verder uit te kleden. Uit een rots valt geen water te persen, zoals ik al meer heb gezegd. De euro maakt meer kapot dan je lief is.

Is het niet merkwaardig dat,  nadat de ECB een stress test voor de eurozone banken had georganiseerd waaruit bleek dat er geen enkele reden tot ongerustheid was over de toestand van de banken,  meteen nadat de daarop gebaseerde bankenunie  op 1 jauari 2016 in werking trad er ineens overal Non Performing Loans ruw gezegd Verlies Leningen bij de banken opdoken.

Die stress test  vertelde  juist dat er geen enkele reden was om de geplande bankenunie niet door te zetten.

Immers voor die bankenunie was het noodzakelijk dat de banken, voor ze de band met hun overheid doorsneden, gezond zouden zijn zodat ze op gelijke voet konden handelen en behandeld worden.

En de stress test toonde dat aan.

In 2008 in de nasleep van de grote Lehman crisis werd door de Europese Unie besloten de financiele sector van de single market veiliger en gezonder te maken.

Een grotere integratie van de banken in de eurozone was daarvoor noodzakelijk.

Tot 1 januari nog moesten banken gered worden door overheidssteun, de belastingbetaler dus.

En dat gebeurde na Lehman dan ook op grote schaal.

Dat moest nu veranderen.

Er kwam een bankenunie die zelfonderhoudend en corrigerend was zonder een beroep te hoeven doen op de belastingbetaler.

Om dat te bereiken werden er twee instituten voor de eurozone in het leven geroepen, de Single Supervisory Mechanism (SSM) en de Single Resolution Mechanism (SRM).

Daarnaast een European Deposit Insurance Scheme dat de kleine spaarder moest beschermen.

De Europese Centrale Bank wordt  met dat SSM de centrale toezichthouder op de financiele instituties in de eurozone en oefent zelf dat toezicht uit op de grootste banken terwijl de nationale centrale banken dat doen op de kleinere.

Doel te controleren of banken werken  in overeenstemmng met de EU banken regelgeving en problemen snel aan te pakken.

Als er banken in de problemen komen ondanks de SSM dan treed de SRM in werking via een Single Resolution Board (SRM) en een Single Resolution Fund (SRF).

Om de kleine spaarders (deposito houders) te ontzien is er de (toekomstige) European Deposit Insurance Scheme (EDIS) dat er voor zorgt dan depositoren tot 100.000 euro gespaard worden bij ondergang of redding van een bank.

Als men het tropisch woud van regelingen en communicaties zou willen lezen dan moet men van wel zeer doorzettende huize komen, zo uitgebreid en ingewikkeld is het geheel in talloze publicaties.

In ieder geval zijn vanaf 1 januari 2016 de SSM enz van kracht geworden. De bankenunie is een feit.

Bail-outs om falende banken te redden zijn vervangen door bail-ins.

Aandeelhouders, obligatiehouders en deposito houders met meer dan de 100.000 euro worden als eerste aangesproken.

En er is de SFR. Maar als laatste back stop blijft er toch de belastingbetaler.

Dat SRF (banken geld pot voor redding) moet natuurlijk gevuld worden en als het over echt geld gaat wordt het altijd ingewikkeld.

Het zal gevuld worden door de banken over een periode van acht jaar en dan naar schatting 54 miljard euro bevatten, dat is een kwart van het geschatten totale  bedrag dat nodig is bij een omvallen van baken. Zo is dat door de experts berekend. Door andere experts als volstrekt onvoldoende gezien.

Op papier ziet alles er niet alleen perfect georganiseerd uit maar bovendien is er die garantie door de ECB stress test dat de banken goed gezond zijn en er dus geen enkele vrees hoeft te zijn voor een bankencrisis.

En door de ECB geleide SSM zal elke afwijking van de norm door banken onmiddelijk geconstateerd worden en zal zonodig de SRM in actie worden gezet.

Maar na januari 2016 blijkt de begin situatie van de bankenunie niet zo gunstig te zijn als werd voorgesteld. De eurozone banken blijken met een overmaat van oninbare schulden te zitten.

Griekenland spant de kroon met een percentage 43,5 % NPL Non Performing Loans, leningen waarop geen rente meer wordt betaald noch worden afbetaald.

Pure verliespost.

Portugal volgt met 18,5%, dan Italië met 16,9%.

Ook hier is de scheidingslijn tussen noord en zuid goed zichtbaar hoewel Ierland met 20,6% er in het noorden uitspringt.

Het zal geen toeval zijn dat de voormalige bail-out landen tot de top behoren. Zij hebben immers ook de grootste staatsschulden.

Italië staat ineens volop in de belangstelling.

In totaal hebben de banken daar voor 360 miljard euro aan deze NPL's.

Gekoppeld aan de enorme staatsschuld van bijna 133% en de veel te geringe groei van 1% in 2015 kan men wel zonder overdrijven zeggen dat dat een uitzichtsloze positie is.

In mijn blog van 5 juli j.l. kan men desgewenst in de tabel zien wat de toestand in de vier mediterrane landen is.

In Italië zijn er veel kleine aandeelhouders en obligatiehouders van de banken.

Vorig jaar zijn er al moelijkheden geweest toen enkele kleine banken werden gesloten en deze groep kleine beleggers verliezen leed.

Nu zou dat bij het op orde brengen van het Italiaanse banken stelsel op veel grotere schaal gebeuren en het zou tot zeer grote politieke onrust leiden en zeer waarschijnlijk Renzi en zijn hervormingspolitiek bij het referendum in oktober de kop kosten. Een financiele kwestie die tevens een politieke blijkt te zijn

Toch opnieuw een van die crises die bij goed beleid te voorzien zou zijn geweest en wat eigenlijk erger is, bij de ECB stress test boven water had moeten komen.

Want wat is de zin van een stress test als hij de Bad Debts niet kan onderscheiden van de goede en niet kan zien welke assets overgewaardeerd op de balans staan.

Want de bankenunie is tot stand kunnen komen door de overtuiging dat de banken liquide en solvent waren, op basis van die stress test.

We zijn nu dus weer bij af. SSM, SRM, al deze bastaard acroniemen passen uitstekend bij al die andere in de EU. In de  Brusselse modelmatige theorie uitstekend kloppend, in de praktijk een illusie.

S&G Pact dat vrijwel openlijk wordt ontdoken op alle niveaus. Een illusie.

Een grensbewaking die door het recht van alle illegale binnenkomers om in de EU asiel aan te vragen geen grensbewaking is maar hooguit een registratie is van ieder die illegaal de EU binnenkomt, vaak uit zee gered door Frontex en kustwacht die juist de grens bewaken.

Geen buiten houden dus maar geregisteerd binnenlaten. Een illusie.

Een ECB die door gelddrukken en rente drukken de inflatie op 2% wil brengen en dat wil doorzetten tot dat bereikt is.

Tot nu toe  1000 miljard euro nieuw geld.  

En elke maand rolt er weer 80 miljard meer van de pers.

Maar de lage inflatie blijft. Een illusie

En waar het terecht komt weet niemand. Maar niet in de eurozone economie. En hoe veel de gekochte assets echt waard zijn weet ook niemand.

Maar wel brengt de ECB zo banken, pensioenfondsen, spaarders in de problemen maar doet dat hooghartig af als neven effecten of niet door hem veroorzaakte effecten.

De eurozone met een groter begrotingstekort dan groei, een 95% staatsschuld, een bankenstelsel bedreigd door  Bad Debts en een ECB die maandelijks met 80 miljard vers gedruk geld staatsobligaties en ondernemings obligaties opkoopt in de hoop inflatie te kweken en de economie te stimuleren in een EU vol uitbreidingsplannen en financiele steun aan periferieke potentiele nieuwe leden. Niet te vergeten optimistische prognoses. Een illusie.

Is het dan gek terug te verlangen naar de tijd van de Europese Economische Gemeenschap zonder een enorm Brussels ambtenaren apparaat, zonder  Raad van Regeringsleiders, Raad van Ministers, Europese Commissie, Europees Halfmachtig Parlement, zonder regulations en  directives uit Brussel, zonder uitbreidings syndroom.

De EEG toen met een vrije markt die zorgde voor een zichtbaar opbloeiende economie voor alle deelnemers, zonder gedwongen politieke eenwording, zonder door een euro aan handen en voeten gebonden  te zijn,  maar met gezamenlijke handels overeenkomsten. Geen illusie.

En een bloeiende economie is de beste garantie voor vrede.

De Italiaanse Banken Crisis en de Brexit en vervolgens de

Slovenische Justitie contra Draghi die Onschendbaarheid tegen Juridische Onderzoeken eist voor Centrale Bank Personeel.

Nederland en het IMF werken samen aan een drie jaars capaciteits opbouw programma voor negen landen in oost Europa.

Het "Netherlands-IMF Capacity Development Program" richt zich op economische groei en stabiliteit in de regio met ondersteunende gezonde macroeconomische politiek.

Onze minister Koenders heeft 12 miljoen euros ter beschikking gesteld. Overheids financiën, belasting inning, overheids financieel management, banksupervisie en crisis management, statistieken en macroeconomisch management. Alle komen ze aan bod.

Maar zou het niet beter zijn in de Europese Unie zelf de zaken aan te pakken. Want er is weer zoveel gaande.

Heeft de Italiaanse bankencrisis iets te maken met de Brexit.

Hij is er zeker niet door veroorzaakt want hij woedt al langer dan de Brexit periode.

Wat wel telt natuurlijk is dat de kapitaalmarkt door de Brexit goed wakker is geworden voor de risico's die banken vol oninbare vorderingen die nog volop op de balans staan lopen.

Voor een leek zoals ik ben is het vrijwel onmogelijk tot in details zich te oriënteren.

Maar dat neemt niet weg dat als je de uitslag van de stress testen door de ECB in 2013/2014 ziet je als leek tot de conclusie moet komen dat er geen vuiltje aan de lucht is.

Tekorten in 2014 beperken zich tot luttele miljarden. in macrofinanciele termen niets.

Hebben die testen niet de oninvorderbare schulden, de NPL's, de Bad Debts  ontdekt.

Zijn die gewoon als vordering op de balans blijven staan.

Want het lijkt toch heel onwaarschijnlijk dat ze ineens in in de periode 2015 en half 2016 van normaal tot Bad Debts zijn geworden waardoor de banken ineens geherkapitaliseerd moeten worden om Italië niet in een crisis te storten.

Herkapitalisatie door nieuwe aandelen uitgeven lijkt in Italië een illusie.

Wie wil risico lopen door kapitaal te investeren in een bank die zo door NPL's geteisterd wordt dat hij elk moment zou kunnen omvallen.

Want sinds 1 januari 2016 zijn de aandeelhouders, obligatiehouders en depositos van meer dan 100.000 euro de klos in die volgorde. Zij moeten als eersten boeten voor bankenschulden.

En in Italië zijn er zeer veel erg kleine aandeelhouders van banken.

Het zou de regering Renzi de kop kunnen kosten bij het oktober referendum.

Nu al staan de vijf sterren beweging bij peilingen al als grootste partij te boek.

De EU is Italië al te hulp gekomen door, om risiso voor te zijn, Italië toestemming te geven  als preventie 150 miljard euro  te gebruiken om de banken te herkapitaliseren. De belastingbetaler is dan de klos.

Maar Mw Merkel schijnt daar niets voor te voelen.

Dat zou de regelingen voor de afwikkeling van banken in nood al in het eerste jaar  waarin zij gelden overtreden.

Het weinige vertrouwen dat nog bestaat in de consistentie van EU wetten zou weer een enorme dreun oplopen.

Weer een Gordiaanse knoop. Het een kan niet en het ander mag  niet. Maar men vreest voor grote problemen voor de EU als er voor deze Italiaanse banken geen oplossing komt. En zoals gewoonlijk wint opportunisme het dan van de regels.

Om even bij die stress resten te blijven het volgende.

In Slovenië, lees ik, wordt vermoed dat er bij de stresstest in 2013 en de daarop volgende bailouts onregelmatigheden zijn voorgevallen.

Bij de waardering van de equity van een bank zou die zo laag zijn gehouden dat daardoor de achtergestelde obligatiehouders  hun geld kwijt waren waardoor er een voordeel van 257 miljoen euro voor de bank ontstond.

Bij het Europees Hof loopt nu een geding of de richtlijnen die de Europese Commissie uitgaf  aan Slovenë over de deelname van achtergestelde  obligatiehouders bij het bailout process inderdaad bindend waren.

Maar daarenboven heeft  op woensdag 6 juli de Sloveense politie invallen gedaan op vier plaatsen waaronder het hoofdkantoor van de Centrale Bank van Slovenië en de Nova Ljublanska Bank (NLB) en de plaatselijke  kantoren van Ernst & Young en Deloitte. Ik lees dat politiebronnen melden dat het ging om het verzamelen van bewijsmateriaal voor de veronderstelde misdrijven van misbruik van macht en officiële plichten. Niemand is aangehouden.

Natuurlijk een vreemd verhaal van onregelmatigheden bij een stresstest die tot politie onderzoek leiden.

Zo wordt een onderzoek ingesteld bij de Gouverneur van de Centrale Bank van Slovenië als onderdeel van veronderstelde onregelmatigheden gedurende de herkapitalisatie van de bank in 2013.

Maar de gouverneur van de centrale bank, Bostjan Jazbek is ook lid van het bestuur van de Europese Centrale Bank.

Deze ECB heeft nu met juridische stappen gedreigd nadat de politie documenten mee had genomen uit de Sloveense Centrale Bank. Draghi heeft een oproep gedaan aan Jean-Claude Juncker, Commissie President om in te grijpen na deze politie inval. Jazbec heeft aantijgingen van strafbaar handelen ontkend.

De meegenomen uitrusting bevat ECB informatie en die is beschermd onder direct toepasbare primaire EU wetgeving, schreef Draghi in een brief aan de Sloveense Staat Aanklager Generaal Zvonko Fiser.

De politie verwerpt de oproep van Draghi met het argument dat werknemers van de centrale bank geen privileges genieten die hen zouden vrijwaren van onderzoek in pre-criminele procedures.

De Commissie zegt dat zij de resultaten van het onderzoek afwachten en dat het te vroeg was voor nader commentaar.

Ik ben natuurlijk maar een leek. Maar de ECB is, denk ik, beschermd door immuniteit volgens het verdrag van Lissabon voor zijn taken, namelijk de prijsstabilisatie en de muntproductie.

Later zijn aan de ECB andere taken toegewezen door de EU. De stress tests, toezicht op de banken.

Deze zijn niet vermeld in het verdrag.

Ik vraag mij af of dan die immuniteit ook voor de door de EU en niet  in het verdrag voorkomende taken geldt.

Hoe je het ook bekijkt, het is toch weer een zaak  die een blaam op het blazoen van de EU, die de eindverantwoordelijke is voor de door hen opgedragen taken en op de waarde van de stress tests.

Want de Banken Unie is tot stand gekomen in de veronderstelling dat alle banken in een gezonde toestand verkeerden zoals uit de testen moest blijken.

En, zoals uit de afbeelding in mijn vorige  blog blijkt, is Italië niet  het enige land waarvan de banken met onoplosbare Non Performing Loans zitten opgezadeld.

De onoverzichtelijke en ondoorzichtige bestuursstructuur van EU en eurozone 

en het noord zuid gat

Als ik alle berichten volg over de onwikkelingen in de Europese Unie van de laatste weken dan denk ik dat de founding fathers van de kolen en staal gemeenschap niet erg gelukkig zouden zijn met wat hun opvolgers met hun schepping gedaan hebben. Tot en met de Europese Economische Gemeenschap was er de opgaande lijn van samenwerking op het gebied van handel en industrie, het slechten van de hindernissen daarbij en het gevolg was een groeiende welvaart en wederzijdse appreciatie van de leden die elk op hun eigen wijze met hun eigen munten en eigen economische mogelijkheden handel en industrie combineerden.

Geen problemen met één munt, geen problemen met afstaan van macht maar oplossingen door samenwerking met respecteren van elkaars wetten en cultuur.

Met de Europese Politiek Georiënteerde Unie zijn de problemen ontstaan omdat er geen respect meer bestond voor de culturele en wets verschillen en de gedachte leefde dat met één munt en één centrale orde een politieke unie vanzelf zou ontstaan. Ever Closer Union die nu alleen nog leeft in het gedachtengoed van de door een  ideaal gedreven eurofielen en door de regels gedreven technocraten maar allang niet meer gedragen wordt door de van hun eigen beslissingsrecht ontnome volkeren. Brexit is een vreedzame uitbarsting van dat gevoel. Jammer dat hij dreigt te verzanden door de machtsstrijd van de elite die hun eigen machtspositie belangrijker vinden dan het veilig stellen van hun land en volk. En het zou doodzonde zijn als de handels en industrie gemeenschap ten onder zou gaan omdat de eenheidsgedachte van de elite niet zou kunnen evolueren in een accepteren dat een politieke unie door de verscheidenheid van talen, culturen en daarin gebedde wetgevingen voor de Europeanen onaanvaarbaar is. Maar de problemen stapelen zich op. Naast de dreigende banken crisis is er het principe probleem van de aanpak van de economie in die verscheidenheid van landen. Die éne munt die alle verschillen naar voren brengt.

Gisteren nog viel, dacht ik, te verwachten dat Spanje en Portugal door de Commissie zouden worden bestraft voor het niet voldoen aan het door alle lidstaten aanvaarde Stabiliteit en Groei Pact, het S&G Pact, vanwege een te groot begrotingstekort, een tekort van meer dan 3% van het Bruto Binnenlands Product.

Vandaag lees ik alweer dat de Commissie dit niet zal doen.

Nu is tot nu toe nog nimmer een euroland bestraft voor het negeren van het S&G Pact zodat dat  geen verbazingwekkend nieuws zou zijn maar dit keer ligt de zaak toch iets anders.

Het conflict tussen austerity, dus zuinigheid en vlijt, aan de ene zijde en de wens tot grotere souplesse bij de uitleg van het Stability and Growth Pact (in feite de ontkenning van de essentie ervan, namelijk de austerity) wordt nu steeds openlijker uitgevochten in plaats van stilzwijgend gedoogd. En de Commissie wiens taak het is erop toe te zien dat de EU regelgeving wordt nageleefd en maatregelen moet treffen om dat te doen, neemt nu een positie in die strijdig is met die regelgeving. Hij weigert het S&G Pact toe te passen en sancties aan de overtredende landen op te leggen. Een politieke keuze die tegen de verdragen en S&G Pact ingaat.

Schaüble, de Duitse Minister van Financiën had al eerder  bezwaar gemaakt tegen het naar zich toetrekken van politieke macht door het uitvoerend en toezichthoudend orgaan van de EU, de Commissie, en wilde deze twee aspecten, politiek en toezicht,  scheiden en voor de eurozone, de kern van de EU, een aparte toezichthouder instellen die de uitvoering ven de regelgeving afdwingt.

Het is echter niet alleen een controverse waar de Commissie een politieke stelling inneemt.

Het is in de eerste plaats een controverse tussen de noordelijke eurolanden die zich wel aan de S&G Pact regels houden en die wel pijnlijke hervormingen hebben uitgevoerd, maar daar ook door hun groter economisch potentieel in staat waren, en de zuidelijke die zien dat ondanks de hervormingen (voornamelijk loonsverlagingen) die zij hebben doorgevoerd het resultaat ervan negatief is. Achteruitgang in plaats van vooruitgang en een ontevreden deel van de bevolking, van dat deel ervan dat onder de loonsverlagingen lijdt, onder de interne devaluatie.

De grenzen van 3% begrotingstekort maximaal en bij overschrijding ervan ingrijpen door de Commissie zouden volgens het zuiden moeten komen te vervallen en evenzeer mag een schuld van hoger dan 60% ongestraft blijven (hetgeen stilzwijgend al tientallen jaren geschiedt).

Met andere woorden, de bepalingen erover in de verdragen van Maastricht en Lissabon en het S&G Pact en erop volgende aanscherpingen ervan kunnen bij het oud vuil worden gezet.

Althans dat is de opvatting van de zuidelijke landen, juist die landen voor wie de euro, ondanks alle steun van de ECB die ik vorige keer vermeldde, te duur is en blijft en die dus, dat moet toegegeven worden, niet aan de eisen van het S&G Pact kunnen voldoen.

Dat blijkt overduidelijk uit het tabelletje van de vier zuidelijke landen dat ik er bij voegde.

Dat ontkennen zou weer een bewijs zijn van de twee werelden waarin de Europese Unie leeft.

De een van de theoretische modellen in Brussel de ander van de economische werkelijkheid op de werkvloer.

Maar toch gebeurt dit.

Aan de ene zijde wordt, ondanks vijftien en meer jaren van de rauwe werkelijkheid, nog steeds geloof gehecht aan de theorie dat door geldinjecties gekoppeld aan hervormingen de economieën van de zwakke eurolanden op hetzelfde niveau gebracht kunnen worden als dat van de economisch sterkere landen.

Dat komt neer op het trachten water te persen uit een rotsblok. Wat er niet is kan niet verbeterd worden.

Daarbij komt nog dat deze minimum aanvaardbare prestatie gemeten wordt aan slechts twee criteria, begrotingsresultaat en schuldgrootte, de befaamde of beruchte 3% en 60%, waarbij in de praktijk deze laatste niet meetelt om de doodeenvoudige reden dat vrijwel alle eurolanden de 60% overschreden hebben, sommige een beetje, andere tot ver boven de 100%.

Om nu die noodzakelijke 3% te bereiken zijn er twee mogelijkheden, de staatsinkomens te verhogen of de staats uitgaven te verlagen.

Verlaging is moeilijk want dat houdt in de bureaucratie te verminderen, de sociale uitgaven te verminderen of bestaande  investeringen te verminderen.

Het verhogen van het staats inkomen is op de ene manier eenvoudig,  belastingverhogingen en op de andere manier moeilijker, de economische groei verhogen.

Het ligt voor de hand dat de overheid om die 3% te bereiken het allereerste greep naar de simpele wijze, de belastingverhogingen, om zo ingrijpen door de Commissie te voorkomen.

Dat wil dus zeggen dat de overheid een groter deel van het BBP opeiste dan voorheen en dat derhalve voor de private sector minder overbleef.

Gevolg lagere koopkracht, minder ruimte voor ondernemingen om te investeren, dus een lagere groei van de economie in landen die toch al economisch bij de sterkere achterbleven en daardoor een daling van het BBP.

Verdere belastingverhogingen om die 3% desondanks weer opnieuw te bereiken leverden het tegenovergestelde van het beoogde op: een vicieuze cirkel omlaag.

Om door hogere export de economie een steun in de rug te geven ging men dan over tot loonsverlagingen waardoor de productiekosten daalden en dus een betere concurrentiepositie werd bereikt en het BBP zou stijgen. Maar de koopkrachtverlaging hierdoor veroorzaakt deed de binnenlandse consumptie en dus de binnenlandse economie verder krimpen. 

De neerwaartse spiraal maakte op een gegeven moment die 3% onmogelijk. In het tabelletje bij het vorige blog van de vier zuidelijke landen is het gevolg duidelijk te zien, ondanks de indirecte ECB steun.

De zuidelijke landen hebben nu het geloof dat in plaats van die geforceerde 3% aan te houden een hoger begrotingstekort hun de financiële ruimte zou verschaffen om door investeringen (bijvoorbeeld in de hiervoor traditioneel geliefde infrastructuur) de economie en dus het BBP zo snel te laten groeien dat het schuldpercentage zou afnemen tot een houdbaar percentage. Uit de schulden groeien dus. De lossere fiscale politiek.

In het VK heeft deze strategie tot nu toe goede resultaten getoond. Maar daar was de uitgangspositie beter. Lagere schuld.

Een alternatief zou zijn de door de EU geprefereerde bail-out strategie waar eurolanden in liquiditeitsproblemen (en niet zoals in feite is geschied, landen die insolvent waren) een lening tegen lage rente konden krijgen (of wel haast gedwongen werden die te accepteren) gekoppeld aan strenge voorwaarden tot hervorming, gemonitord (of misschien afgedwongen) door EU, ECB, IMF.

Nadelen waren, geen eigen baas meer, het leningsbedrag wordt opgeteld bij de staatsschuld en de lening wordt gebruikt om de huidige schuldeisers te betalen en niet als stimulerende geldinjectie in de economie.

Meer een bescherming van de schuldeisers  dan van het land in kwestie.

Kijk maar naar de schulden van de bailout landen. Ierland is het enige bailoutland dat (door de gunstige ligging en het gunstige investeringsklimaat  voor multinationals) sterk groeit maar nog steeds in overgrote schulden steekt.

Spanje heeft via sluiproutes de Troika kunnen ontwijken en groeit flink maar kijk eens naar de torenhoge schuld.

Bailouts werken niet echt. Oude schuldeisers worden betaald en nieuwe schulden aangegaan.

Om dus in het zuiden te blijven, de zuidelijke landen bevinden zich tussen de Scylla en de Charybdis, the devil and the deep blue sea.

Austerity lukt niet en voor losse geldpolitiek zitten ze te diep in de schuld.

Bovendien zou dat laatste misschien wel lukken met een eigen munt waardoor aanpassing van de waarde van die munt aan andere landen mogelijk zou zijn, maar niet in het ijzeren harnas van de euro.

Blijven over structurele euro geldstromen van sterkere naar zwakkere landen in de hoop dat die zich daaraan zouden optrekken.

Maar zie Noord en Zuid Italië, Vlaanderen en Wallonië.

Zelfs binnen een enkel land lukt dat niet, laat staan tussen verschillende landen.

En door de sterk verschillende sociale wetgevingen zou het tot grote spanningen tussen de landen leiden.

Indirecte steun via de ECB zoals nu plaats vindt kan natuurlijk niet structureel worden. Opkopen van staatsobligaties, rente verlagen tot negatieve rente toe. Dat leidt tot veranderingen in de financiële wereld die die gehele wereld op de kop zetten. Centrale banken hebben naar mijn persoonlijke mening te veel getracht de echte economie te beheren in plaats van te begeleiden.

Door te lage rente zijn de schulden zo onhoudbaar opgelopen. Bij hogere rentes was dat afgeremd.

Opkopen van gammele staatsobligaties verstevigt de echte economie van die landen niet maar bevestigt ze wel in het huidige economisch patroon en neemt de absolute noodzaak van innovatie weg.

Bovendien is het begrensd in omvang.

Een Centrale Bank kan wel onbeperkt geld bijdrukken (met alle gevolgen ervan) maar niet de obligatiemarkt onbeperkt vergroten.

Dat is te zien bij de ECB die om die 80 miljard per maand te bereiken nu ook ondernemingsobligaties moet opkopen. Het is een stop gap, geen oplossing en vermindert de geldwaarde.

Natuurlijk zou een voor de hand liggende oplossing zijn de eurolanden te splitsen in twee groepen, de noordelijke en zuidelijke met een euro-noord en een euro-zuid met verschillende waarde.

Een waarde die is aangepast aan het economisch potentieel van de twee delen.

De mogelijkheid moet dan bestaan dat, indien een EU lidstaat daartoe economisch in staat is,  deze zich aansluit bij de noord-euro en anders bij de zuid-euro wordt ingedeeld. Een flexibelere structuur dan nu.

Maar voorlopig en misschien wel blijvend worstelt de eurozone met de keuze tussen de twee opties, austerity of losse geldpolitiek, die beide ongeschikt zijn voor beide groepen landen.

En in de tussentijd moet de monetaire politiek van de ECB  kost wat kost de euro in stand houden met methodes die weer door de noordelijke landen met argusogen gevolgd worden. Een politiek die niet vol te houden is.

Het verdrag van Lissabon is door de multi-interpretabiliteit en tweeslachtigheid geen gezonde basis om de EU tot eurostaat te laten groeien.

Maar echte oplossingen zouden diep in de structuur van de EU ingrijpen en een nieuw verdrag eisen. Daarvoor schrikken de eurofilen en technocraten terug. De gordiaanse knoop.