O Tempora O Mores

De zomer komt er aan, en met de zomer het mooie weer om de oversteek naar de EU te maken vanuit Afrika en Turkije. Italië heeft dit jaar al haast 38000 migranten opgevangen en uit zee gered, Griekenland  156000, bij elkaar tegen de 200.000.  Een derde van hen zijn kinderen, lees ik. Meer dan 1300 zijn er verdronken. En het seizoen begint nu pas. Dat de een op een uitruil van geen kanten loopt voorspelt niet veel goeds. De opvang schiet op alle fronten tekort, er wordt teveel geëist. Er is geen allesomvattend plan, er is geen aanstalten om beperkingen in te voeren en verdragen aan te passen. Bulgarije stuurt migranten terug naar Griekenland. Een veeg teken.

Ik vraag me trouwens wel eens af hoe het nu zit met die visum vrijheid voor de Turken. Ik begrijp iets niet. Bij de zakelijke overeenkomst met Turkije is visumvrijheid beloofd. Dat is voor Turkije kennelijk heel belangrijk. Dat wilden ze hebben voor juli of juni dit jaar. Tot nu toe hadden ze die vrijstelling niet gehad omdat ze niet hebben  voldaan aan die 72 eisen ervoor. Hadden ze daaraan voldoen dan hadden zij die visum vrijstellling so wie wo gekregen, nietwaar. Of er nu een "één op één" overeenkomst was of niet. Waarom dan opnemen in die overeenkomst? Dat had toch geen zin als het om die 72 voorwaarden ging want daar moeten ze na die overeenkomst ook aan voldoen. Dus overeenkomst of niet, die 72 voorwaarden staan er. Er gaat zelfs een technische overleggroep naar Turkije om erover te spreken. Dat snap ik ook niet. Die voorwaarden zijn toch duidelijk. Maar ik ben maar een leek.

Er  is iets aan het gebeuren op het wereld financiële en economische front. Een tweetal economen van het IMF heeft een doorwrochte studie gepubliceerd over kapitaal stromen, monetaire en fiscale politiek en structuren. Heel interessant omdat het aan de deuren van een aantal heilige stimulatie huisjes rammelt. Daarover later wat meer.

Maar ook het G7 overleg heeft wat opgeleverd.

De G7 waarover ik al sprak is zoals verwacht met een sisser afgelopen. Niets is echt besloten behalve dat volgens de G7 een Brexit slecht voor de wereldeconomie zou zijn. Monetaire politiek is niet toereikend, fiscale politiek moet losser als er ruimte voor is en structurele hervormingen moeten worden doorgevoerd. Business as usual. En sancties tegen Rusland blijven bestaan.

Maar een bijverschijnsel was eigenlijk het meest interessante en veelzeggenste.

Tijdens de G7 kreeg Martin Selmayr, hoofd van het kabinet van Juncker, het kennelijk op zijn zenuwen toen hij een schrikbeeld moet hebben gehad. Want hij twitterde:

#G7 2017 with Trump, Le Pen, Boris Johnson, Beppe Grillo? A horror scenario that shows well why it is worth fighting populism. #withJuncker.

Deze tweet heeft een hoop stof doen opwaaien. De Commissie behoort boven de partijen te staan en om deze namen te noemen en daaraan te verbinden dat ze bestreden moeten worden roept wel wat vragen op. Wat is "bestrijden" en wat is populisme. Dat laatste is eenvoudig te definiëren: populisme is alles wat indruist tegen de ideeën van de EU. Maar bestrijden. Wat houdt dat in.

Want deze uiting moet in een bredere context worden gezien.

Want volgens de Deutsche Wirtschaft Nachrichten moet het Europees Parlement partijen die niet "de waarden van de EU" vertegenwoordigen bestraffen. Het idee komt uit de hoek van de EU socialisten. Het is de  bedoeling te voorkomen, dat "rechtse radicale of vreemdeling vijandige" elementen in het EP komen. Het invoeren van een soort democratie die geen afwijkende meningen tolereert. Die sancties zouden zijn het inhouden van de subsidies waar de partijen in het EP recht op hebben. Zo zou hun inbreng bemoeilijkt kunnen worden. Dat zoiets een wel heel vreemde interpretatie van democratie is wordt uit het oog veloren. Gelukkig nemen andere partijen in het EP deze gedachtengang van de socialisten niet  over.

Want Polen is na de verkiezingen waar de EU getrouwe regering werd vervangen door de EU met wantrouwen gevolgd. Het loopt zelfs kans door de EU aangepakt te worden omdat het de waarden van de EU "the rule of law" niet zou nakomen. Worden daar weer de waarden va de EU mee bedoeld.

Polen laat nu weten dat de EU niet moet proberen een Superstaat te worden. De minister van buitenlandse zaken waarschuwt voor te veel Europa en stelt dat de landen eindelijk meer rechten moeten krijgen. Hij uit duidelijke kritiek op de de vluchtelingen politiek van Mw Merkel en op de zaak Jan Böhmermann. Problemen moeten op het laagst mogelijke niveau opgelost worden. Er is nieuw nadenken over de toekomst van Europa nodig. De reflexmatige eis naar meer Europa bij elke uitdaging is fout.

Ook over de Brexit komt in de EU meer los. Tot nu toe was er een fulmineren tegen de Leave voorstanders vanuit de EU en dreigen. GB zou uitgesloten worden van de single market, GB zou bestraft worden, werd beschouwd als een deserteur en zou tegengewerkt worden. Het was alsof GB ten onder zou gaan.

Maar langzamerhand breekt het besef door dat ook voor de EU een Brexit negatieve  economische gevolgen zal hebben. Enige tijd geleden rapporteerde Nederland al dat bij ons een Brexit behoorlijke economische schade zou veroorzaken. Bijvoorbeeld veel Britse export naar de wereld gaat via de Rotterdamse haven. Nu komen ook uit Duitsland berichten dat daar de industrie behoorlijk zou lijden onder een wegvallen van de Britse markt. Ook Denemarken vreest dat zijn economie zal lijden onder een Brexit. Langzamerhand begint dus het besef door te dringen dat het iets meer is dan GB bestraffen voor desertie. Er zijn al geruchten dat er overleg plaats vindt in Brussel ter voorbereiding van wat te doen in het geval dat. Natuurlijk wordt er ontkend dat er een plan B in voorbereiding zou zijn.
Overigens zouden noch de EU noch de Britse economie lijden indien GB binnen de bestaande handelsverdragen zou blijven. Maar Brussel zal liever schade ondervinden dan dat toe te geven, dunkt mij.

Het is typerend dat gedurende de laatste jaren in de handel tussen GB en de rest van de EU er  een toenemende grotere export naar dan import uit GB tot stand kwam. Dus bilateraal is een Brexit voor de EU schadelijker dan voor GB als het uit de single market wordt gezet. Maar natuurlijk is de Britse handel met Europa minstens 40% van het totaal.

Het is dus niet zo dat de EU vanuit een overweldigende machtspositie GB is de greep houdt. Het is daarom ook voor mij onbegrijpelijk dat ten eerste Cameron zo weinig eisen heeft gesteld en ten tweede dat de EU zelfs daarbij blijk gegeven heeft de unieke positie van GB in de EU als vrijwel het enige lid dat de euro nooit zal invoeren niet op waarde te schatten.

Wat ook opvalt is de waarschuwing bij een Brexit voor een domino effect. Dat moet het meest te denken geven. Wat houdt de EU eigenlijk bijeen als het uittreden van één lidstaat een domino effect zou kunnen hebben. Dat gevoel betekent dat er iets fundamenteel mis moet zijn met de EU dat zo'n gevaar dreigt.

Bekijk dit alles in het licht van die alarmerende tweet. In de ogen van de EU is populisme alles wat tegen de visie van de EU elite ingaat.  De sterk groeiende wens naar minder zeggenschap van de EU en meer zeggenschap voor de lidstaten en het verwerpen van het streven naar een Europese Superstaat en het stellen dat de eurozone een economisch en financiëel onmogelijk project is, een verzet tegen de Brusselse bureaucratie, een verwerpen van de financiële politiek van de EU. Dat is populisme en dat moet dus bestreden worden. Waardoor het is ontstaan doet er niet toe.

Het zou, zo denk ik, verstandiger zijn de opkomst van nationalistische partijen die de EU minder macht willen overlaten, te zien als een teken dat de centraliserende politiek van de EU contra productief werkt. Kijk naar Oostenrijk, een goed lid van de EU waar 50% van de bevolking een eurosceptische nationalistische president wil hetgeen slechts voorkomen kan worden door tegenstemmers van alle andere partijen te bundelen. Kijk naar Polen waar een eurosceptische regering is gekozen. Kijk naar Griekenland waar door financieel geweld een EU sceptische regering onmachtig is gemaakt. Kijk naar Italië, Spanje en Portugal waar nationalistische partijen snel groeien. Finland dat openlijk voor en tegens van de euro bespreekt, Frankrijk met Mw Le Pen, Nederland met de PVV en tenslotte Groot Brittannië waar voorlopig zowel Remain als Leave aantonen hoe diep de onvrede is.

Een houding van bestrijding door bestraffing van andersdenkenden zoals de socialisten in het EP zouden wensen doet echt denken aan de opmerking van Plato dat democratie het dictatorschap van de meerderheid is.

En dat is nu juist de vrees die in Groot Brittannië leeft.

Bail-out met IMF en zonder schuldverlichting of toch niet

Het is groot nieuws, Griekenland krijgt de 10,8  miljard euro nodig om de vervallende schulden te kunnen betalen.

Natuurlijk, dat kon niet anders en het is merkwaardig dat daar zo vaak en zo lang over vergaderd moest worden.

Want zonder die tien miljard zou Griekenland failliet gaan, de aflopende schulden niet kunnen betalen. De totale schuld is ongeveer 320 miljard (volgens de world debt clock progamme 350 miljard) euro. In 2016 ziet het terugbetaal plaatje er als volgt uit.

Zonder bail-out leningen zou Griekenland deze schulden niet kunnen betalen. Ze dienen dus niet om de Griekse economie te steunen.

Eeen failliet van een eurozone land zou het gehele eurogebied betreffen. De leningen zijn voor het allergrootste deel in handen van eurozone organisaties en dus van de andere eurolanden.

Gezien de schuldpositie van de gehele eurozone (93%) zou dat hard aankomen, het is ongeveer 3,2% van het totale eurozone BDP.

Natuurlijk zitten die schulden verborgen op de ECB balans en ESM balans en zijn niet zichtbaar op de balansen van de lidstaten. De ECB kan het compenseeren met geldbijdrukken, het ESM door obligatieuitgifte  die weer door de ECB zouden kunnen worden opgekocht. Maar hoe je dat ook keert op wendt, de eurozone zou dat bedrag kwijt zijn.

Wat zou de positie van Griekenland binnen de eurozone dan zijn. Zou Griekenland de eurozone verlaten. Zouden de schulden blijven bestaan of zou er; zoals bij een devaluatie, een schuldensanering komen? Een procentuele kwijtschelding zoals in 2012 door de private schuldeisers. Voor het IMF is dat onmogelijk dat zijn de preferentste van de preferente schuldeisers. Voor het ESM (en de voorgangers ervan) mogelijk.

Maar dat is juist wat de eurozone wil voorkomen.

Want als de schuldpositie van de eurozone 60% zou zijn geweest, zoals geëist in de verdragen, dan zou die mogelijkheid hebben bestaan. Maar bij een schuld van 95% zou dat in de eerste plaats een procentuele schuldverhoging voor alle andere lidstaten zijn en in de tweede plaats voor veel meer eurolanden een reden om ook schuldsanering te eisen. Een gedeeltelijk kwijtschelding is dus uitgesloten.

Er zou dus een schijn oplosing gezocht moeten worden die Griekenland van de last van de schulden verlost maar toch die schulden laat bestaan zodat de andere eurolanden die niet bijgeteld krijgen.

Daar zit hem nu toch nog het venijn in de staart. Want er is overeengekomen dat schuldsanering pas na 2018 na afloop van de derde bail-out periode besproken zal gaan worden. Althans dat is de uitleg van Duitsland. Maar het IMF stelt dat ze nog geen definitief besluit hebben genomen over participatie en voor eind 2016 willen weten hoe die schuldsanering in zijn werk zal gaan. 

Dus de 10,8 miljard gaan naar Griekenland om het op de been te houden maar de voorwaarden wat betreft de schuldsanering blijven duister althans minimaal tot eind 2016.

Weer wijkt het IMF dus van de eigen richtlijnen af.

Uiteraard heeft het uitstellen van een schuldregeling tot 2018 geen economische maar een puur politieke achtergrond. De zure appel kan niet worden doorgebeten voor de belangrijke verkiezingen zijn geweest in Duitsland en Frankrijk. Ook niet voor het Britse referendum en de Spaanse verkiezingen. Ook niet in de hitte van de illegale immigranten crisis.

De vraag is of Griekenland met de extra verzwaarde leningsvoorwaarden de jaren tot 2018 zonder in  elkaar storten kan doorkomen. Want het zal dan wel de schulden kunnen vervangen door nieuwe schulden dank zij de bail-out gelden maar het is de vraag of de economie de door de hogere lasten  veroorzaakte lagere koopkracht kan doorstaan zonder in te storten. En zal de sociale onrust die al bestaat niet ongecontroleerd toenemen. En tenslotte zal er inderdaad een primair overschot van 3,5% in 2018 bereikt zijn zoals de bail-out eist. En, wat gaat er gebeuren indien het IMF inderdaad voor eind 2016 klaarheid wil hebben over de schuldverlichting na 2018 en er dan niet mee akkoord zou gaan. Want naar ik verneem houdt het IMF nog een slag om de arm voor een definitief groen licht en meedoen van het IMF.

Het is dus een politiek naar de toekomst verschuiven van het probleem. Geen oplossing. Ach, we zijn het gewend.

overgrote staatsschuld  

Waarom moet het wel fout gaan in de eurozone

en wederom in Griekenland. 

In Groot Brittannië gaat de strijd tussen Remain en Leave met steeds groter hevigheid door. Hij wordt na morgen gelijker want dan mag Remain geen gebruik meer maken van regeringsfaciliteiten. Ik vrees zowel voor de ene uitkomst als de andere. Remain levert GB over aan de EU, Leave levert GB uit aan een tijd van zelf handelsovereenkomsten sluiten en aanpassen aan het verlies van de single market tot op zekere hoogte. Beide zijden komen met sterk gekleurde voorspellingen en doemscenario. Financiers en economen zijn slechte voorspellers, gezien de economische en financiële situatie in de EU dus wat de uitkomst wordt kan niemand voorspellen.

Wat te betreuren val is dat het zover is gekomen en niet alleen in Groot Brittannië. Door de gehele EU kraakt het en groeien nationalistische partijen die de macht van de EU willen beperken als kool. In plaats van een flexibele economische unie is de EU uitgegroeid tot een log bureaucratisch organisme dat de voeling met de van elkaar verschillende bevolkingen verloren heeft en dat door onderlinge uiteenlopende belangen en visies niet in staat is crises te bezweren. Een organisatie die niet kan beseffen dat een eenvormige aanpak bij zo uit elkaar lopende landen niet spoort.

Een organisatie die doorgaat alsof er niets aan de hand is in die verschillende landen. Dat blijkt uit het financiële en economisch beleid. Overgrote staatsschuld en geen verweer ertegen.

Natuurlijk kijk je als leek anders tegen financiële en economische ontwikkelingen aan dan de vaklui. Zij kijken naar de uitkomsten van rekenmodellen in theoretische kaders. Dat levert al naar het denken van een leek twee foutmogelijkheden op.

De rekenmodellen vertonen misschien wat de Angel Saksen "flaws" noemen en de leek waarschijnlijk gebrek aan realiteitszin. Want een rekenmodel weerspiegelt altijd de wens van de ontwerper. Rubbish in rubbish out. En de theoretische kaders kunnen betwistbaar zijn. Neem bijvoorbeeld de huidige controverse  tussen austerity gebaseerde en schuldengefinancierde economische stromingen.

Zo  kan de werkelijkheid uit het oog verloren worden of verkeerd geïntepreteerd. In het ergste geval opzettelijk genegeerd. Want de werkelijkheid steunt op waarneembare feiten.

Neem een staatsschuld. Niemand zal ontkennen dat een staatsschuld nodig en zinnig kan zijn. Een staatschuld is zinnig als hij in de toekomst winst oplevert. Winst in twee betekenissen, directe geldelijke winst of een verbetering voor de maatschappij die winst oplevert. Een investering dus.

Bijvoorbeeld windmolens die de staat geld opleveren of een verbetering in de energieproductie opleveren  vergeleken bij de huidige.  

Ik geef opzettelijk dit voorbeeld omdat het al een tweestrijd inhoudt.

Want windmolens worden met subsidie gebouwd en moeten 25 jaar lang door subsidie in stand gehouden moeten worden en daarna vervangen omdat hun levensduur voorbij is.

Economisch gezien geen goede investering.

Maar er is ook een andere invalshoek dan de economische. Het welzijn, het milieu, onze immatriële levensomsandigheden. Dat kan men ook als winst zien. Maar geen financiële winst. Ook al heeft men de neiging deze immateriële winst in geld uit te drukken. Maar dan wel geld waar je niets voor kunt kopen. Of een ingeschatte besparing aan kosten die betwistbaar is.

Maar het betekent dat er in de toekomst geen economische vooruitgang door te verwachten is en dat de ervoor aangegane staatschuld zal blijven bestaan.

Het is echter ook mogelijk dat de staatsschuld niet gebruikt wordt voor investeringen in de toekomst maar om gaten in het uitgavenpatroon van de overheid te dekken. Dat houdt in dat deze staatsschuld ongedekt is door toekomstige winsten. Het is een consumptieve staatsschuld die zich niet terugverdient. Als zo'n staatsschuld regelmaat wordt, een structureel verschijnsel dan is het goed mis. Dan betekent het dat de staat, de overheid boven zijn stand leeft.

Men zou dus een staatschuld in twee soorten moeten verdelen. De investerings gerichte en de consumptief gerichte. Net zoiets als goed en slecht cholesterol.

Een verder punt van aandacht is dat een staatsschuld niet voor het heden onschuldig is. Want lenen kost geld, normaal gezien, hoewel dat door de ingrepen van de ECB (en andere centrale banken) op het moment wat uit het lood geraakt is. Maar de FED heeft al gezegd dat een te langdurige lage rente tot financiële instabiliteit leidt (maar verzuimt daarbij te zeggen dat zij dat zelf veroorzaakt hebben en niet de markt) en heeft het voornemen  de rente in langzame etappes gaan verhogen te beginnen in juni of juli a.s.

Dat kan echter ook financiële instabiliteit veroorzaken, vooral omdat de vele biljoenen dollars overal in de wereld rondzwerven waarover de leenrente zou gaan stijgen. Rampzalig voor de economie in ontwikkelingslanden die het  juist van goedkoop krediet moeten hebben.

Marktgestuurde rente hangt samen met risico. Het zal dus duidelijk zijn dat landen die een hoge staatschuld hebben en dus een grotere risico vormen een hogere rente zullen moeten betalen dan landen met een lage staatsschuld. Ook de economische potentiële sterkte speelt een rol. Dus landen met een hoge staatschuld die voor een flink deel consumptief is zullen veel hogere rente moeten betalen dan landen met een lage staatsschuld en geen consumptief deel ervan. Maar ook hier spelen garantie politiek en lage rente politiek van centrale banken een rol en houden de renteniveaus kunstmatig laag. Om dat vol te kunnen houden moeten ze extra geld bij drukken.

Als leek heb ik de indruk dat vooral de financiële markten meer door Centrale Banken gestuurd worden dan door de marktwerking, de echte economie. Naar mijn bescheiden  mening allereerst ongewenst en bovendien niet vol te houden. Wat er niet is kan men niet maken. Maar zodra de rente stijgt moet er mer betaald worden voor de schuld.

De gehele gang van zaken heeft voor mij een behaviouristisch tintje. Stimulus en respons. Ieder gelijk. Gelijke stimulus gelijke respons. En er wordt voorbij gegaan aan potentie. De economische mogelijkheden van een land. De economie beïnvloedende natuurlijke factoren. De economie van een land is geen mechanisch maar dynamisch handelen.

Neem de austerity als uitgangspunt.

Austerity, in mijn ged achten noem ik het liever zuinigheid en vlijt, lijkt mij alleen mogelijk als er ruimte blijft voor investeringen in toekomstige verworvenheden en innovatie.

Want het is het verschil tussen groei en begrotingstekort dat de financiële zekerheid, de solvabiliteit, van een land op de lange duur bepaalt.

Met andere woorden als groei gegenereerd wordt door schulden die hoger zijn dan de groei dan is het een fictieve groei en in feit een krimp.

Pogingen van centrale banken om door renteverlagingen en gelddrukken de economie te stimuleren zijn naar mijn mening effectief als een soort stoot adrenaline in de economie. Er komt geld beschikbaar voor investeringen en koopkracht verhogende maatregelen. Daarna moet de economie op eigen kracht doorgroeien.

Dat doorgroeien kan dan alleen door dat negatieve verschil tussen groei en begrotingstekort om te buigen in een positief verschil.

Dat een adrenaline injectie nodig is geweest geeft aan dat het uitgavenpatroon van de staat niet overeenkomt met de revenuen.

Dat kan drie oorzaken hebben.

Er is een tijdelijke (cyclische) inzinking in de economie.

De staat heeft meer uitgegeven dan strikt noodzakelijk was en kan het uitgavenpatroon aanpassen.

De economische potentie van de staat is niet groot genoeg om de noodzakelijke staatsuitgaven te bekostigen en aanpassen van dat uitgavenpatroon  is niet mogelijk.

In de eerste twee gevallen kan zo'n injectie een oplossing bieden, de staat bezuinigt, de down cyclus verandert in een up cyclus.

In het derde geval echter lijkt het me een structurele kwestie. De enige mogelijke oplossing is in dat geval devalueren en op een lager levensstandaard niveau aan een nieuwe opbouw te beginnen. Herstructurering van de schulden en blijvend betere export positie door de waardedaling van de munt als uitgangspunt, het gunstigst in landen met eigen grondstoffen.

Bekijk dit in het licht van de eurozone (en de gehele Europese Unie) waar al die in economische potentie enorm verschillende landen met hetzelfde mechaniek gestuurd worden door de ECB met de politiek van lage rente regelingen, geldbijdrukken om obligaties van alle landen te kopen (behalve van die landen die zo arm zijn dat ze de "junk" status hebben en dus niet daarvan profiteren).

Bekijk de positie van Duitsland en Nederland en vergelijk die met Portugal en Griekenland. He is klaar als een klontje dat de zelfde stimulus daar niet tot dezelfde respons zal leiden.

Maar de stimulus is identiek omdat ze alle de euro als munt hebben en dus een standaard krijgen opgedrongen die niet bij hen past maar bij de euro. Het gevolg failliet, maar dat kan bij een land niet, devaluatie kan niet en dus bailout, dus schuld verhoogd met bailout bedrag en nogstrengere austerity. Die leidt tot verder verkommeren.

Een aspect van de onoplosbare problemen die daardoor ontstaan zien we in Griekenland en de aanpak door de Europese Unie en die door het IMF.

Een controverse die gebaseerd is op de austerity, zuinigheid en vlijt, geschikt voor de noordelijke lidstaten door hun economische potentie waardoor een min of meer gezonde financiële staatspositie gepaard gaat met een hoge levensstandaard en relatief lage werkeloosheid. Investeringsruimte dus.

Vergelijk dat met de zuidelijke staten waar door de euro afgedwongen streven naar een financieel gezonde staat alleen te bereiken wordt geacht door een levensstandaard verlaging voor de bevolking die steeds groter wordt ondanks de kunstmatige steun van de ECB. En daardoor nemen de staatsinkomsten weer af door minder belastinginkomsten. Enzovoort

De feiten en de theorie verdragen elkaar niet maar de landen zitten met de onwrikbare band van de euro aan elkaar geklonken.

Hoe valt die steeds knellerende band te verbreken.

Alleen een duo geldsysteem zou devaluatie van een submunt ten opzichte van de euro mogelijk maken maar biedt geen uitkomst voor de 93% staatsschuld die de eurozone heeft verzameld met een maximum van meer dan 150% en een minimum van zo'n 20%.

De Kristallen Bol van de EU

We hebben in de Verenigde Staten voorverkiezingen gezien waar niet zozeer op inhoud dan wel op persoonlijke aanvallen op elkaar de nadruk kwam te liggen. Soms zelfs tot in het nauwelijks aanvaardbare toe.

Het gevolg is dat de overblijvende kandidaten met toch wat geschonden reputaties aan de kiezers worden voorgehouden.  

Het vertrouwen in de elite, de gevestigde orde, de establishment lijkt tot een dieptepunt gedaald. De kiezers willen verandering maar er valt niet veel te kiezen.

In Duitsland blijkt nu zonneklaar dat de misdaad het laatste jaar sterk is toegenomen. De politie wijt dat aan de migranten en illegalen.

De Duitse overheid heeft dat altijd ontkend, mischien uit gebrek aan gegevens maar waarschijnlijker om de gemoederen niet te veel te laten oplopen. De kranten hebben daar aan meegewerkt tot dat niet meer kon.

Overheden hebben de neiging ongewenste feiten of te verdoezelen of te masseren met de ongetwijfeld goede bedoeling de bevolking niet onnodig ongerust te maken. Want de overheid denkt daarmee de gebeurtenissen in de hand te kunnen houden. 

Maar de media beperken zich al lang niet meer tot dagbladen en opiniebladen. Op internet zijn blogs en e-kranten te over en grenzen bestaan niet meer in de digitale wereld.

Het gevolg is dat er bij de bevolking een wantrouwen gaat ontstaan over de overheid in het algemeen.

Want als ze over de ene zaak geen openheid geven, hoe zit het dan met al die andere.

Daardoor ontstaat er een grote kloof tussen overheid en de mensen. Dat lijkt de overheid niet te willen of kunnen begrijpen, zo zitten zij vast in de traditionele gang van zaken.

Dat leidt tot de opkomst van overheid achterdochtige partijen.

Zo  komt mij voor dat er bij de leiding van de Europese Unie de gedachte leeft dat de opkomst van, zoals zij het noemen, populistische partijen, een vervelende bijkomstigheid is terwijl er toch al zoveel problemen in de EU zijn.  Zo komt het niet bij hen op dat er wellicht een causaal verband zou kunnen bestaan tussen de opkomst van eurosceptische en anti EU stromingen en partijen met een nationalistisch karakter en de door de EU gevolgde politiek van streven naar één Europese staat en het EU streven de nu nog zelfstandige staten steeds meer bevoegdheden aan Brussel te doen overdragen en de ondoorzichtige volgens hen niet democratische bestuursstructuur van de EU.

Alsof er geen steeds toenemend verzet komt tegen de bureaucratische directieven en aanwijzingen die als een soort automatisch gestuurde politiek over de lidstaten worden uitgestrooid.

Brussel praat over het opkomend nationalisme en euroscepticisme alsof die niets van doen hebben met Brussel zelf.

We zien in Griekenland hoe een zelfs voor het IMF onaanvaardbaar geacht plan wordt geëist om schulden te kunnen aflossen aan ECB, IMF en ECB en ESM, Europese Unie schuldeisers, en  door nieuwe leningen van dezelfde organisaties  te vervangen en te doen alsof het Griekenland zelf is dat dat geld krijgt in ruil voor hogere belastingen, lagere lonen en uitkeringen (die al enorm verlaagd waren bij de vorige bail-outs) en verkoop van staats bezittingen.

Dan moeten ze ook nog een onmogelijk primair overschot behalen en behouden van 3,5% en moeten ook nog eens 2% boete betalen als hen dat niet lukt. Schuldenkwijtschelding is er niet bij hoewel IMF en EU daar nog over twisten.

Wie gelooft dat dit een oplossing is? Wie gelooft dat Griekenland met haar barre financiële historie en volkomen ingezakte economie daaraan kan voldoen. Maar het gaat wel zo gebeuren.

In de zuidelijke landen moet men dat toch met angst en vrezen aanzien, want bij hen, en Frankrijk, zullen er toch ook wat de G7 "structurele hervormingen" plaats moeten gaan vinden en die zullen de levensstandaard behoorlijk beïnvloeden.

Daar klinkt ook het toenemende verzet tegen die austerity die al 15 jaar geen verbetering heeft gebracht. Zie de tabel in een eerder blog.

Maar in die 15 jaar zijn de schulden wel zo toegenomen dat er geen ruimte is voor iets anders.

Daar zijn daardoor eurosceptische (en EUsceptische) stromingen en partijen in opmars.

De illegale migranten crisis heeft aangetoond dat de EU structuur niet in staat is geweest die in tenminste ordelijke banen te leiden zoals uit mijn vorige blog blijkt. Dat heeft nu in Oostenrijk er toe geleid dat 50% van de kiezers tegen de EU politiek is gekant en dat alleen een ex groene kandidaat door de stemmen van Oostenrijkers in het buitenland een uiterst krappe overwinning boekte.

En dat de oostelijke lidstaten zich verzetten tegen een gedwongen verdeling van de migranten waarbij door de Commissie met enorme boetes wordt gedreigd.

Dit alles betekent niet dat men op de oude voet kan doorgaan in de mening dat er toch nog een meerderheid voor de huidige EU politiek is.  

Hoe het referendum in Groot Brittannië ook af zal lopen, of het Remain of het  Leave kamp de zwevende kiezers zullen trekken die de doorslag zullen geven, het is weer een teken van het ongenoegen dat bij steeds grotere groepen leeft  en de eis tot verandering.

Een bijkomend verschijnsel is dat ook daar de demagogische en ongefundeerde argumenten van beide zijden de reputatie van de politiek geen goed doen.

De EU en nog sterker de eurozone zullen om niet om te vallen veel moeten doen om het sceptische tij te keren.

En dat gaat beslist niet door meer centralisatie, integratie en werken naar een EU regering of eurozone regering.

Wat staat ons nog te wachten

Aanstaand weekeinde wordt in Japan de Vergadering van de G7 landen gehouden. de Regeringen van Canada, Frankrijk, Duitsland, Italië, Japan, het VK en de VS komen daar bijeen om over de financiële en economische politiek voor de komende tijd te spreken en afspraken te maken.

De afgelopen week zijn er voorbereidende gesprekken geweest door de ministers van financiën. Er is gesproken over de monetaire en fiscale politiek en structurele hervormingen.

Natuurlijk was er gezien de samenstelling een soort confrontatie van losse monetaire (QE en rente) politiek, losse fiscale (belastingen en schulden) politiek en structurele hervormingen.

Japan, de gastheer,  en enkele andere landen streefden naar de losheid van een schuldgefinancierde conjuctuur injectie,  maar een mengeling van fiscale en monetaire gekoppeld aan structurele hervormingen leek toch wel de uitkomst te zijn.

Het gevaar van een currency war, door wisselkoersmanipulaties (oa door QE) moet vermeden worden. Daarbij ging het voornamelijk over de verhouding dollar yen. Weidman wees erop dat wisselkoersen geen actief instrument van de geldpolitiek mochten  zijn.

Het aanstaande weekeinde zullen de regeringsdelegaties de te volgen politiek vastleggen. In hoeverre hij dan ook gevolgd zal worden staat niet vast. Mondiaal speelt duidelijk het probleem van de overmatige, vaak onhoudbare staats en private schulden. Schulden die sinds 2008 in plaats van af te nemen enorm zijn gestegen. Een probleem, dat moeten we onder ogen zien, dat elk jaar verergert en de speelruimte voor fiscale politiek, als die er nog is, verkleint. En de monetaire ingrepen van centrale banken kunnen dat niet opvangen mede gezien de slijtage in uitwerking die ze vertonen. Structurele hervormingen stuiten echter op veel sociale weerstand. Een gordiaanse knoop.Maar het is niet het enige probleem in de EU.

Hoe je het ook keert of wendt, er valt niet te ontkomen aan het illegale migranten probleem.

Mw Merkel reist dit weekend weer naar Istambul voor een vergadering over UN noodhulp aan vluchtelingen. Daarna heeft ze een onderhoud met Erdogan. Wat dat voor zin heeft is wat onduidelijk. Want al spreekt ze daar haar ongenoegen uit over de ontwikkelingen in Turkije, zeggenschap erover heeft zij niet, wel afhankelijkheid van Erdogan.

De onder-voorzitter van het EP pleit voor een mandaat voor Commissie directieven in Griekenland. Weer een zinloze stap naar verdere machtsoverdracht. Dat zal niets uitmaken voor de grensbewaking zolang ieder die illegaal binnenkomt asiel kan aanvragen.  Zie verderop in dit blog hoe het op de Griekse eilanden daarmee verloopt.

Ik lees dat de VVD wil dat migranten van buiten Europa geen recht op asiel kunnen claimen. Het is natuurlijk pure verkiezingspraat want de VVD kan geen internationale verdragen over de mensenrechten opzeggen. Die zijn ook vastgelegd in het verdrag van Lissabon. Wel zou de Raad van Regeringsleiders een voorstel kunnen doen deze verdragen gezien de ontstane noodtoestand tijdelijk buiten werking te stellen. Maar zo'n inderdaad effectieve stap zal nooit overwogen worden.

Er wordt vanuit verschillende gezichtspunten naar de overeenkomst met Turkije gekeken.

De  organisatie Pro Asyl klaagt dat de mensenrechten schendingen in Turkije een onmiddellijk opzeggen ervan eisen. In Turkije en ook in Griekenland wordt vluchtelingen systematisch hun rechten ontnomen.

Op de Griekse eilanden zoals Lesbos zijn 3000 migranten geïnterneerd en er zijn geen juristen genoeg. Er zijn al 13 migranten teruggestuurd zonder behandeling van hun asielaanvrage. Europa sluit de ogen.

"De kanselarij neigt ertoe voor Erdogan door de knieën te gaan" kopt Die Welt boven een interview van het blad met een euro parlementariër. Er is geen rechtlijnig beleid, het zwalkt tussen afwijzen en aanbieden.

Intussen heeft een Grieks gerechtshof in Lesvos bepaald dat Turkije onveilig moet worden geacht en wilde op die gronden geen asielaanvrage afwijzen.

Maar toch zijn er afgelopen vrijdag 51 migranten van velerlei afkomst naar Turkije teruggestuurd.

Op Lesvos zijn 100 van de 174 asielaanvragen door het Asielhof toegewezen, de afgewezenen hebben beroep aangetekend.

Op het eiland Chios is de politiechef afgetreden vanwege de migrantencrisis.

Er zijn nu 2500 migranten op het eiland en er kunnen slechts 10 asielaanvragen per dag afgehandeld worden. En vrijdag kwamen er weer 99 nieuwe migranten bij.

Macedonië is een rechtzaak begonnen om een einde te laten maken aan de bezetting van de spoorlijn naar Macedonië en de wetteloosheid in het kamp bij Idomeni.

Griekenland beloofde opnieuw dat het kamp zou worden geëvacueerd naar andere centra in Noord Griekenland.

In de Spiegel wordt erover geklaagd dat Turkije hoogopgeleide migranten niet met de uitruil laat gaan. Bij de migranten die Turkije stuurt zijn opvallend veel medische gevallen en laagopgeleiden. Turkije heeft de UNHRC, die officiëel over de overdracht gaat maar dat aaan Turkije gedelegeerd heeft,  medegedeeld dat Syrische academici niet voor de 1 op 1 inruil in aanmerking komen.

De relocatie, het verdelen over de EU lidstaten van migranten loopt absoluut niet, medio mei zouden er 20.000 migranten herplaatst zijn volgende de planning. Het totaal is echter 1500. Uit Griekenland 909 en 591 uit Italië.

In Griekenland (het vasteland) dreigt een humanitaire crisis hierdoor. Het aantal geregistreerde migranten in Griekenland bedroeg vorige week 54.574. Hoeveel ongeregistreerden er zijn moet nog blijken. Op de Griekse eilanden  zijn er meer dan 8500 migranten.

Ook in Italië is een grote instroom die tot problemen kan leiden. De afsluiting door Oostenrijk van de Brennerpas zou niet doorgaan, maar nu het aantal illegale migranten stijgt gaat Oostenrijk toch eextra grenswachten naar de pas sturen. Dat zal weer tot wrijving met Italië leiden.

Bij de EU regeringsleiders is er nog steeds onenigheid over het verdeel plan. De Commissie heeft al gedreigd met 250.000 euros boete voor elke volgens hun verdeelsleutel niet gerelokeerde migrant. Dat heeft bij de Oostelijke lidstaten tot grote verontwaardiging geleid.

De resettlement uit Turkije (de een op een regeling) vertoont zoals de Spiegel schrijft ook problemen. Tot nu toe zijn er 177 geresettled in de EU. De planning was in Griekenland 2000 migranten per maand te behandelen en er dit jaar maximaal 72.000 op te nemen (12 x 2000).

Als je daarbij de onzekerheid over Turkije's doorzetten van de uitwisseling als er problemen met de 72 voorwaarden voor visa vrij reizen blijven bestaan en eventuele andere voorwaarden die Turkije zou stellen is het geen vertrouwenwekkend beeld.

In Lybië, lees ik,  zijn er 800.000 potentiële vluchtelingen. Hoeveel kans zullen de pogingen om daar een veilige zone te vormen hebben. Zal de suggestie de tegen isis strijdende rebellen te bewapenen een veilig Lybië opleveren. Datzelfde kun je je afvragen van Syrië.

En is Europa echt moreel verplicht vluchtelingen uit andere werelddelen op te vangen.

De enige conclusie die nu te trekken valt is dat een aantal EU landen voor  illegale migranten door de voor hen uiterst gunstige levensomstandigheden en het feit dat iedereen er asiel kan aanvragen een enorme aantrekkingskracht uitoefent en dat de mensenrechtenwetgeving het praktisch onmogelijk maakt hen te weren.

Het is dus duidelijk welke maatregelen genomen zouden moeten worden om die aantrekkingskracht en de onmogelijkheid ze buiten de EU te houden op te heffen.

En dan te bedenken dat dat maar één van de cruciale problemen is.

Remain of Leave.

Dit keer zijn het de kiezers, de gewone mensen, die het voor het zeggen hebben

Het blijft rumoerig over de ECB en het Referendum. In Duitsland is er weer een gang naar het Verfassungsgericht (dat overigens nog een finale uitspraak moet doen over de QE van de ECB) maar nu over het voornemen van de ECB ook corporate assets, ruw gezegd obligaties, dus schulden,  van bedrijven, op te kopen. De indieners van de klacht zien daar weer een onrechtmatige zaak in die buiten het mandaat van de ECB valt, directe steun aan bedrijven.

In Bloomberg staat een bijdrage waarin wordt gesteld dat maatschappijen hun dividenduitkeringen  deels kunnen financieren met de  0% leningen want ze willen hun dividenduitkeringen op peil houden ook al spoort dat niet met de bedrijfsresultaten. Je zou het kunnen uitleggen dat wat de spaarders wordt ontnomen door de lage, 0% rente en negatieve rente, nu deels verdwijnt naar het kapitaal en dividenduitkeringen financiert.

Maar terug naar de impasse in de EU en eurozone.

Ik geloof dat er zoveel consequenties aan het Britse referendum verbonden zijn, wat de uitslag ook zal zijn dat men die in beschouwing moet nemen zonder partij te kiezen. Ik probeer er van een aantal een beeld te geven, maar dat beeld is gecompliceerd.

Boris Johnson, de oud burgemeester van Londen en "Leave" voorvechter heeft verklaard dat de EU probeert een Europese superstaat te stichten, net als Hitler, alleen met andere middelen.
Dat kwam hem natuurlijk op woedende reacties uit het "Remain" kamp te staan.
Beide politieke kampen proberen de kiezer de voordelen van hun keuze en de nadelen van de andere te laten zien.
Angst, Economisch Duimzuigen, Wilde Voorspellingen, Halve (en misschien wel Hele) Onwaarheden. Multinationale Belangen, Eigen Baas. Alles wordt uit de kast gehaald.
Maar de kiezer zal dit keer beslissen, niet de politici. Dat is het grote verschil.

Dus hoe wordt er eigenlijk niet door de  politieke elite maar door de gewone man over het Britse referendum en ook de EU gedacht. 

Het gerenommeerde onderzoeksbureau Ipsos Mori heeft daar onderzoek naar gedaan.
Bij 14  landen binnen en buiten EU en 11030 volwassenen.

Ongeveer de helft van de ondervraagden was van mening dat Groot Brittannië de EU zou verlaten. In GB zelf was dat 35%.

Voorts vond 45% van de ondervraagden dat er ook in hun eigen land  een referendum zou moeten komen over "in" of "uit".
Ongeveer 50% van de Italianen, 40% van de Fransen en Zweden  zouden dan voor "uit" stemmen, maar slechts 22% van de Polen.
Brexit zou een domino effect kunnen hebben vond 48% van de ondervraagden in de EU landen.
Bijna 50% dacht dat de EU economische en reputatie schade zou lijden door een Brexit. Minder dan 40% dacht dat dat voor GB het geval zou zijn

En wat denken de ondervraagden over de EU in 2020.

Mori heeft het uitgezocht.

6% denkt dat er dan één EU regering zal zijn, 15% wil dat hun land daar naar streeft

16% denkt meer integratie, 24%  hun land daarnaar streven
39% denkt dat de EU zoals nu zal zijn, 18% hun land daarnaar streven
29% denkt minder integratie, 23% hun land daarnaar streven
11% denkt dat de EU dan niet meer bestaat, 21% wil dat hun land daarnaar streeft
Op  http://www.ipsos-mori.com/researchpublications 9 mei staat het gehele onderzoek.

Er  bestaat dus niet alleen, zoals uit het vorige blog en de tabel daarin blijkt, een financiële impasse met de austerity politiek van zuinigheid en vlijt tegenover de losse politiek van  meer uitgeven aan investeringen en dus hogere schulden in de eurozone.

Terwijl  beide dan ook nog overschaduwd worden door de internationaal vergeleken torenhoge, objectief gezien onhoudbare  staatsschulden in de eurozone.
Maar uit de Mori enquete blijkt ook een existentiële impasse.
Het bestaansrecht van de Europese Unie. De richting waarin de EU zich ontwikkelt.
En het verlangen daarover als bevolking, kiezers,  te kunnen oordelen in referenda zoals in juni in Groot Brittannië.

Wat ver in het verleden ligt maar wel de oorzaak is van de huidige impasse is de idealistische tijd van het Verdrag van Maastricht in 1992 toen de Europese Unie werd gesticht en de euro als enige munt van de unie werd ingevoerd, de EU als Economische en Monetaire Unie werd beoogd, vol optimisme en vol vertrouwen dat dat een nieuwe Europese oorlog zou voorkomen.

Als beperking van de fiscale onafhankelijkheid van de lidstaten werd een begrotingstekort van 0,5% als grens vastgesteld en een staatsschuld van maximaal 60%  beide van het bruto binnenlands product.
En de Europese Unie als toezichthouder zou optreden als een lidstaat een begrotingstekort van meer dan 3% zou hebben.
Men hief het glas en zette de handtekening. De zoveelste al en er zouden nog vele volgen.
De Europese Unie was een feit geworden.

In 2007 bij het verdrag van Lissabon werd, ik geloof door Duitsland geëist, de bepaling toegevoegd dat de lidstaten elkaar onderling niet financieel direct mochten steunen en de ECB dat evenmin mocht doen.

De eigen munt van de EU is dus de euro en alle EU lidstaten moeten die munt invoeren.  Maar ten tijde van het verdrag van Maastricht konden de lidstaten niet allemaal aan de toelatingsvoorwaarden voldoen. Pas in 1999 werd daarom  de euro officieel ingevoerd en in januari 2001 in omloop gebracht. In 1998 zag de Europese Centrale Bank, de ECB het levenslicht.

De euro werd dus niet in één klap ingevoerd. Niet elke lidstaat voldeed  aan de voorwaarden en dus zou er een voorhoede komen die de munt al zou invoeren en de rest zou volgen zodra ze ook aan die voorwaarden voldeden.  Twaalf lidstaten gebruikten hem in 2001.
De Europese Unie met de Europese Munt Unie hadden dus wel het licht gezien, maar de muntunie was nog lang niet algemeen.

In 2001 was dus de te waterlating van de euro en in 2003 maakte het schip al slagzij omdat de twee centrale steunpilaren van de EMU, Duitsland en Frankrijk, er niet in slaagden binnen dat 3% begrotingstekort te blijven. Geen bestraffing en dus was het hek van de dam. 2008 maakte duidelijk hoe de eurozone er in werkelijkheid voor stond. Nu in 2016 is het GDP weer ongeveer op het oude peil. Maar de schulden zijn voor de landen boven de streep in de tabel veel en veel hoger dan in 2001, torenhoog. Zoals ik als zei, na Japan en de VS  de hoogste onder de belangrijke landen. Een betonnen blok aan het been van de vooruitgang.

Een fiscale unie met alles gemeenschappelijk zou een einde van het conflict over de austerity/loose politiek kunnen zijn.  Dan zou er structureel geld van onder de streep naar de landen erboven kunnen vloeien. Maar verboden in het verdrag van Lissabon, hoewel ook bij de bailouts daarvoor een sluiproute is geschapen door het ESM op te richten.

Maar een fiscale unie zonder gemeenschappelijke sociale en belastingwetgeving is juridisch en practisch onmogelijk. Denk aan pensioen leeftijden en systemen om slechts één ding te noemen. Dan zou het gewoon geld weggeven worden. En het zou de potentiële verschillen tussen de lidstaten niet opheffen. Maar de verschillen tussen de lidstaten zijn zo onoverbrugbaar groot dat een gezamenlijke sociale en belastingwetgeving uitgesloten is. Dat is juist de reden waarom de euro nooit een succes kan zijn.
Zelfs Duitsland, dat al financiëel enorm veel heeft moeten toegeven om hun grote ideaal, het verenigd Europa, te bereiken zal het daarom nooit kunnen toestaan.

Een ander probleem zal de komende jaren actueel worden. Iedere EU lidstaat moet volgens het verdrag van Maastricht verplicht de euro invoeren als men aan de voorwaarden er voor voldoet, het VK en Denemarken uitgesloten.

Maar wie gelooft in alle ernst dat de armlastige landen die om geopolitieke redenen tot de EU zijn en zullen worden toegelaten ooit aan die voorwaarden zullen kunnen voldoen.
Dat zou betekenen dat de EU altijd in een tussen stadium zou blijven verkeren met volledige lidstaten met de euro als munt en een aantal dat er bij blijft hangen en waarschijnlijk blijvend steun van de EU zal behoeven.

Als bij het referendum in juni a.s. de Britten besluiten in de EU te blijven en beslissingen van de EU die op de euro slaan niet voor hen zullen gelden zal er dus een situatie van twee regelgevingen zijn ingevoerd, de algemeen geldende en die alleen geldend voor de eurolanden. Een onmogelijke toestand, één EU met twee regelgevingen waarbij het vrijwel onmogelijk is die twee elkaar niet te laten beïnvloeden. Een Europese Unie die tegen de verdragen ingaat.

Dat houdt twee mogelijkheden in.

De EU komt nooit af maar blijft in theorie vasthouden aan de verplichting dat elke lidstaat de euro moet invoeren als hij aan de voorwaarden voldoet.
De EU splitst zich op  in een groep eurolanden en een groep niet eurolanden, maar beiden geworteld in het verdrag van Lissabon met de daarin vastgelegde bestuursstructuur.
Dan moet echter wel dat verdrag gewijzigd worden met de bepaling dat de euro niet de munt van alle EU lidstaten is en moet de positie van wat dan de eurogroep is in het verdrag opgenomen wordt.
Want de eurogroep heeft een informele status, is een ad hoc club zoals Yanis Varoufakis vorig jaar te horen  kreeg en valt onder het bestuur van de EU. 

Zo wordt er internationaal  al gesproken over een kern die verder integreert  en daarnaast EU lidstaten met een of meer niveaus van binding aan de EU, een soort à la carte EU waarbij door Brussel naar zich toegetrokken bevoegdheden weer naar de nationale parlementen terugkeren.

Dat dat eerste niet de bedoeling was van de founding fathers is wel duidelijk.
Ook komt dan naar voren dat landen zouden moeten kunnen overstappen van de euro naar een eigen munt zonder het EU lidmaatschap te verliezen.
Want dan is de euro niet meer de enige munt van de EU en is de EU geen Economische en Monetaire Unie meer. Maar Juncker heeft gezegd dat de verplichting de euro in te voeren blijft bestaan. Dat is dus het officiele standpunt. Maar standpunten in de EU zijn standpunten van de dag. Dat blijkt al sinds de oprichting.

Hoe de toekomst van de Europese Unie zich dus verder zal ontwikkelen valt niet te voorspellen.

Wel is duidelijk dat de uitkomst van het Britse referendum hoe dan ook niet alleen de toekomst van het VK zal bepalen maar ook die van de EU.
Een "remain" zou de EU sterker kunnen maken omdat de vrees voor een Brits uittreden dan niet meer bestaat.  Het VK staat dan veel zwakker tegenover de EU dan voor het referendum. Want in dat geval willen de kiezers de EU.
Dat er dan een "gelagerde" EU zou ontstaan met het VK met Denemarken en andere lidstaten zonder euro en weer andere lidstaten (potentieel) met de euro lijkt onwaarschijnlijk, hoewel dat wel de visie van Cameron is.
Waarschijnlijker dan is het zwijgend accepteren van niet euro waardige landen en binnen de eurozone via de ECB steun aan zwakke landen. Het streven naar meer integratie binnen de eurolanden. Zoals nu ook getracht wordt. Het verschuiven naar de toekomst van de schuldaflossing (bijvoorbeeld omzetten naar onaflosbare obligaties) in de hoop dat toekomstige inflatie de schulden in waarde zal doen verminderen en groei dat in percentages zal doen.
De opvatting van Cameron dat er een "reformed Europe" door de onderhandelingen is ontstaan lijkt mij met mijn lekenblik erg optimistisch als ik zie dat de andere EU landen maar bitter weinig  wilden toegeven.

Een Brits uittreden zou zo'n "gelagerde" EU eerder mogelijk maken omdat andere lidstaten dan ook meer eigen macht zouden willen verkrijgen. De machtsverhoudingen zouden ook veranderen. Hoe veel beide zijden economisch zouden verliezen of winnen hangt af van economisch denken en handelen of politiek bedrijven.

Indien Cameron meer wezenlijke toezeggingen met keiharde garanties (dus verdrags veranderingen) had kunnen verkrijgen zou een andere situatie zijn ontstaan. Het eisen van een "gelagerde" EU zou beter hebben gewerkt dan een vaag "buiten euro besluiten"  vallen. Dat zou, denk ik met mijn lekenblik, voor zowel EU als het VK gunstiger zijn geweest.

Dus wachten we vol spanning 23 juni af.

Wat brengt de toekomst voor de 

eurozone en de EU 

Het heen en weer verdoemen van Remain of Leave leeft niet alleen in het land waar het om gaat maar ook wereldwijd. De meeste uitingen zijn banvloeken, angst aanjagen voor het ene of het andere. Maar wat vast staat is dat indien het VK binnen de EU blijft het onder de macht van Brussel zal blijven behalve voor de weinige, tijdelijke en nietige opt uit dingen die Cameron met "reformed Europe" aanduidde. 
Wat ook duidelijk is is dat Brussel een onverzadigbare neiging heeft om meer macht naar zich toe te trekken. 
Wat ook duidelijk is dat de mensheid altijd een angst heeft gekend om grote veranderingen te volbrengen. Beter de ellende die je hebt en kent dan de ellende die je misschien over je heen roept als je het verandert. De vrees voor het onbekende.

Maar het is best mogelijk dat de Britse bevolking een groter vrees heeft voor het verder verliezen van de onafhankelijkheid dan voor een alleen verder gaan. Want door het afwijzen van de euro als munt zal het VK toch altijd een buitenbeentje blijven dat niet onder de euro wil lijden maar wel de invloed ervan zal ondervinden. Want natuurlijk ligt de politieke en economische nadruk van de overgrote meerderheid van de EU op de euro en wel steeds sterker naarmate er (mogelijk) meer lidstaten de euro invoeren.

Maar de allerbelangrijkste  vraag is of een vertrek uit de EU gepaard zou gaan met een wederzijds verlangen er het beste van te maken of met het bittere gevoel het de andere partij zo moeilijk mogelijk te maken. 
Dat zou zowel voor de EU als voor het VK bepalen hoe de toekomst wordt.

Want niet alleen is het VK voor een deel afhankelijk van de EU, het omgekeerde is ook het geval. De Britse import uit de rest van de EU is veel groter dan de export ervan naar het VK.

Maar er zijn meer dingen binnen de EU en de eurozone die tot zorgen leiden. Zoals de financiële toestand van de eurozone. Daar heb ik mijn lekenblik op geworpen.

  

Grafieken en tabellen zijn onaantrekkelijke dingen. Maar aan de andere kant geven ze vaak een heel goed en duidelijk beeld van hoe iets in elkaar steekt. Dan is vaak ineens iets duidelijk waar anders overheen gepraat wordt en vaag blijft.  Daarom vind ik deze onderstaande tabel zo belangrijk.

Hij geeft in aflopende volgorde aan hoe de eurolanden ervoor staan. De soliditeit, de solvabiliteit. Met een scheiding op het punt dat vrijwel onhoudbaar overgaat in weliswaar onder de geëiste grens maar nog niet hopeloos.

Tien lidstaten die zwaar onder water zitten en negen, waaronder vier later toegetreden   ministaten, die weliswaar tekortschieten maar er op eigen kracht boven op zouden kunnen komen.

Maar vrijwel geen enkele lidstaat voldoet nog aan de voorwaarden die in het verdrag van Maastricht en in het S&G Pact gesteld zijn.

De tabel toont het gevolg van een structureel meer uitgeven dan binnenkomt en het structureel negeren van de in de verdragen gestelde regels.

Hij laat ook zien waarom de steun van de ECB met de negatieve rente onontbeerlijk is. Welke geldschieters zouden bereid zijn tegen redelijke rente geld te lenen aan landen met een structureel begrotingstekort van meer dan 2% en een staatsschuld die boven de 80% van het GDP ligt en een geringe groei tonen.

Alleen door het omvangrijk opkoopbeleid van de ECB en de negatieve rentepolitiek en de Draghi garantie kunnen deze landen op de kapitaalmarkt tegen uiters lage en zelfs negatieve rente lenen.

Men kan zeggen van Draghi wat men wil maar hij heeft wel de euro area, de eurozone banken  en deze landen voor het failliet en de ondergang behoed. Of dat op de lange duur zinnig is geweest zal in de toekomst moeten blijken.

 ======================================================================

begrotingstekorten, staatsuitgaven vrijwel in alle landen hoger dan de inkomsten waardoor de schulden blijven groeien, vrijwel overal te hoge schulden, en in ppp de verschillen in welvaart van de bevolkingen  en een groei die kleiner is dan het begrotingstekort, negatief dus.

======================================================================

Want de ECB heeft een politieke keuze moeten maken door de nadruk te leggen op de steun en het in stand houden van de landen hier boven de streep. Zolang die steun beperkt bleef tot het bijdrukken van geld en het daarmee opkopen van staatsobligaties zodat de rente laag bleef  was de invloed daarvan niet direct merkbaar in de landen onder de streep.

Maar de lage rente en in het bijzonder de negatieve rente hebben een directe invloed op de economie van de landen onder de streep. Daar bevinden zich de landen waar gespaard wordt met name voor de oude dag in pensioenfondsen.

Door de negatieve rente worden deze landen geconfronteerd met de vroeger ondenkbare situatie dat geld geen geld oplevert maar geld kost.

Dat wil zeggen dat spaargeld niet in waarde daalt maar in aantal euros. Het houdt ook in dat pensioenfondsen in plaats van rente te verdienen nu rente moeten betalen. Dat leidt tot verlaging van de pensioenen en grote onrust juist in die landen die de boel nog een beeetje bij elkaar houden.

Maar de ECB is er niet in geslaagd  het volgens hen enige echte doel van de geldverruiming en lage rente politiek, de 2% inflatie,  te behalen en zal dat in de komende jaren gezien de steeds lager geschatte groei van de wereldeconomie ook wel niet bereiken.

En de ECB wijst alle neveneffecten van de geldverruiming naast de niet behaalde 2% inflatie af.

Vreemd, want internationaal worden juist die neveneffecten als de meest belangrijke gezien.

Bedreigend ook want de ingrepen worden steeds uitgebreider zonder garantie op effect, zie Japan.

Nadat als nieuwe mogelijkheid de suggesties over helicopter geld al gemeengoed beginnen te worden wordt er alweer wat nieuws bedacht.

De ECB gaat al over op de aankoop van corporate assets of te wel de schulden van bedrijven want de staatsobligatiemarkt begint uitgeput te raken als ik de intenationale kenners moet geloven.

Maar  er is veel geld nodig om de economieën van de landen boven  de streep te steunen en dat geld is er in die landen gezien de enorme schuldenlast niet te creëren (=lenen). Dat geld zal dus uit andere bron moeten komen.

Er is in de EU (dus niet de eurozone) door de heer Juncker een investeringsfonds opgezet zonder veel eigen kapitaal. Het  moet voor de rest gevuld worden met geleend kapitaal. Of kapitaalverschaffers daar erg in geïnteresseerd zijn weet ik niet.

Maar de baas van het ESM heeft als brilliante gedachte geopperd, als mijn bronnen juist zijn, om op de volgende wijze voldoende kapitaal te creëren.

Het Juncker investeringsfonds gaat obligaties uitgeven en in het kader van de QE koopt de ECB die op met nieuw geprint geld.  Op die manier wordt dat investeringsfornds met nieuw gedrukt geld gevuld. De staatsschulden van de ontvangende landen nemen er dus niet door toe. Dat geld gaat dan gebruikt worden om via infrastructuur projecten en innovatie (groene) projccten werkgelegenheid en dus een groeiende economie op te starten in die landen. De bedoeling is dat dan door de vergrotende economie het percentage schuld afneemt en houdbaar wordt.

Dat die landen historisch gezien altijd al achter zijn gebleven vergeleken met de noordelijke wordt daarbij niet  in aanmerking genomen. Dat de schuldenlast toch nog verder zal toenemen door het voortdurende begrotingstekort evenmin.  

Wat niet gelukt is met 15 jaar austerity, deels omdat hervormen moeilijk is deels omdat de economische potentie niet aanwezig is denkt men op deze manier wel voor elkaar te krijgen. Een kat in het nauw...

Die plannen vallen in Ditsland niet goed. Duitsland heeft nog de hyperinflatie door de Weimar republiek goed in het geheugen.

Duitsland heeft het dus gehad met Draghi, De zuidelijke eurolanden hebben het gehad met Duitsland. Duitsland vindt de ECB veel te ver gaan. De zuidelijke landen kunnen niet uit de voeten met de Duitse austerity en willen een lossere fiscale politiek, meer lenen.

Het ironische van het geval is dat de landen onder de streep wel een lossere fiscale politiek zouden kunnen voeren en er economisch voordeel uit trekken. De landen boven de streep hebben er door hun overgrote schuldenlast absoluut geen ruimte voor. Zou de rente stijgen dan zou dat nu al voor hen het einde verhaal zijn, laat staan als zij  hun schuld nog vergroten.

De Commissie, die ook de eurozone landen onder zich hebben, wil zich laten gelden in deze strijd tussen loose and tight fiscale politiek. Ze is dit keer echt van plan, zegt men, straffen uit te delen aan diegenen die alweer niet voldoen aan de eisen van het Stabiliteits en Groeiplan, met sixpacks, backpacks.

Spanje en Portugal worden genoemd als speerpunten voor deze vlaag van gestrengheid.

Maar het zuiden en Frankrijk willen juist af van de austerity die vastgelegd is in het verdrag van Maastricht, van Lissabon en gefunctionaliseerd in het S&G Pact. Duitsland moet uiteraard niets weten van een versoepeling van de austerity en eist hervormingen.

Duitsland is de braafste in de euroklas, de enige die een gebalanceerde begroting heeft, zowat de enige die geen verdere schulden maakt. Maar zelfs Duitsland voldoet niet aan de eisen van de verdragen en S&G Pact.

Maar, waarschijnlijk met de verkiezingen van 2017 in het vooruitzicht, wordt Draghi in bescherming genomen door Gabriel en Weidmann. Conflicten voor een verkiezingsjaar zijn niet gunstig.

Maar hoe dan ook zal men op één lijn moeten komen in de austerity/losse fiscale politiek want naarmate de financiële toestand voor de landen boven de streep verslechtert wordt deze controverse scherper. De confrontatie tussen Italië, dat zich steeds meer profileert als de woordvoerder van de lossere groep en Duitsland de voorvechter van de austerity en grootste geldschieter van de EU mag niet uit de hand lopen.

Volgende keer hoe ik dat zie.

9 mei 2016 Europa Dag

66 jaar geleden werd op 9 mei door de Fransman Schuman de Kolen en Staal Gemeenschap in het leven geroepen. Elk jaar viert de Europese Unie deze dag als een soort geboortedag van de EU.

Maar is er veel te vieren. Er dreigt een Brexit, er is een eeuwigdurende Griekenland crisis, economisch is er geen vooruitgang. De eurozone verdrinkt in de schulden. De EU wordt overspoeld door  illegale migranten. De Welvaart, Werkgelegenheid en Harmonie die de EU als lichtend baken zag staan in werkelijkheid op een heel laag pitje. De armoede neemt toe. Het vertrouwen van de EU burger in het EU bestuur en de EU politiek brokkelt af. Als belangstellende leek denk ik er veel over na en zie de kloof tussen de werkelijkheid en het voorstellingsvermogen van de bestuurders dieper en breder worden. Apathie en verzet. En een niet te stuiten bureaucratie die alsof er niets mis is doorgaat met het doen uitgaan van directieven, aanwijzingen en geldeisen

Ik moet dit ook even kwijt. Al maanden geleden, lang  voor de Merkel Erdogan overeenkomst heb ik als plan geopperd alle in de EU binnenkomende illegale migranten naar een of meer Griekse eilanden te vervoeren. Geen vervoer naar het vasteland. Ze daar de asielprocedure te laten ondergaan, de echte asiel gerechtigden over de EU lidstaten te verdelen en de andere terug te sturen naar land van oorsprong. Deze landen te dwingen door te onderhandelen met de ontwikkelingshulp en andere hulp. Geen afhankelijkheid en voor economische migranten geen kans te gaan zwerven en zo de toevoer drastisch inperken. Nu lees ik in die Welt dat daar nu in EU kringen  over gedacht wordt. Als ze daar nu eens eerder over gedacht hadden was er heel wat narigheid voorkomen.

Het volk keert zich tegen de politieke elite.

Het is opmerkelijk dat de benaming elite steeds meer in de politiek wordt gebruikt in plaats van establishment. Terwijl establishment een idee van gevestigde orde inhoudt heeft roept elite een beeld van een aparte bevoorrechte klasse op met een negatieve bijbetekenis. Zo wekt het een beeld op van een boven  de gewone man staande klasse die de macht heeft zonder met die gewone man rekening te hoeven houden. Wat kan aan die verandering in benaming ten grondslag liggen.

De President van de Commissie Juncker vindt dat de EU  regeringsleiders te veel luisteren naar hun kiezers.

Pechtold vindt dat een pseudo handelsovereenkomst met de Ukraine de kennis van de kiezer boven de pet gaat en dat dus een referendum contra productief is. Onze regering probeert dat referendum, de wil van de kiezers, weg te redeneren.

In Frankrijk wordt al weken lang 's nachts door de bevolking betoogd tegen een aanpassing van de arbeidswetgeving.  Tegen nota bene een linkse regering.

Zelfs binnen de Raad van Regeringsleiders van de EU bestaat een soort pecking order. De nieuwe oostelijke lidstaten, die profiteren van hun lidmaatschap, zouden zich moeten neerleggen bij de beslissingen van Mw Merkel die schijnbaar het hoogste niveau binnen de groep vormt.

In de Verenigde Staten heeft Trump de steun van de republikeinse kiezers en heeft al zijn concurrenten ver achter zich gelaten.

Maar de elite van de republikeinen pruimt hem niet. Zij hebben alle mogelijke moeite gedaan om hem uit de race te houden.

Maar de kiezer heeft het niet gepikt.

De breuk tussen elite en kiezers. Zelfs bij de democraten in de VS is dat verschil in deze verkiezingsstijd te zien.

In Griekenland, Spanje, Portugal, Polen en Oostenrijk is de absolute macht van de elite bij verkiezingen gebroken. En of het nu linkse of rechtse zijn, elite zijn beide. De Oostenrijkse kanselier is vandaag afgetreden omdat hij de steun van zijn partij verloren zegt te hebben.

De kiezer voelt  dat de politieke elite hem minacht.  

Nieuwe politieke bewegingen of partijen die de macht van de elite dreigen  aan te tasten worden door deze zonder enige grond  weggezet als  de onderbuik van de samenleving, uiterst rechts, ongeletterd, Putin in de kaart spelend.

De samenleving wordt zelfs tegen hen opgezet door de politieke elite en de voor hen buigende media.  Neem als voorbeeld de AfD in Duitsland.

Populist is nu zoals vroeger plebs was in de ogen van de politieke elite of die nu links of rechts is. Dat voelen degenen die met zo’n nieuwe partij sympatiseren als een diepe belediging.

Vaak wordt daarbij dan ook nog vergeten dat in een democratie de meerderheid ook oog voor de belangen van de minderheid moet hebben.

Een andere ontwikkeling die de scheiding tussen elite en kiezer voedt is dat de midden klassen de laatste decennia de klos zijn geweest.

Hun koopkracht is langzaam maar zeker gekrompen, de salarisverhogingen hebben niet de inflatie bijgehouden.

Zoals ik al een aantal malen heb vermeld, de balans kapitaal arbeid is verstoord en de centrale banken hebben daarbij een flinke rol gespeeld.

Zoals sommigen het al uitdrukken, de blue collar worker is verarmd terwijl de kapitaal bezitter met vaak grote politieke invloed zijn bezit vergroot.

Daarbij komt dat er steeds meer twijfel ontstaat over de effectiviteit van de politiek van de centrale banken.

De inflatie, het centrale doel, stijgt niet of de stijging wordt niet opgemerkt door de lage olie en grondstoffenprijzen en goedkope importen.

Maar het speerpunt lijkt steeds meer te worden de concurrentiepositie, de onderliggende wisselkoersen.

De centrale banken moeten reageren op elke maatregel van andere centrale banken. De eigen positie moet worden bewaakt. Zo’n ongezonde strategie kan leiden tot currency wars. Nu de dollar ineens zakt stijgt daardoor de euro. De ECB zou dan weer in actie moeten komen als dat de euro in gevaar brengt. En De FED overweegt ook alweer ingrijpen als dat nodig is.

En de neveneffecten van deze loose money politiek bevorderen de kapitaal bezitters en verarmen de werkenden en spaarders.

Maar dat moet maar worden geaccepteerd.

Er ligt een onbeperkte macht in de handen van ongekozen onafhankelijke centrale bank bestuurders.

De beloofde welvaart, werkgelegenheid en groei blijven voor de eurozone achter bij die in niet EU landen en niet Eurozone EU landen. De economische kloof tussen noordelijke en zuidelijke eurolanden wordt steeds groter en de onenigheid over de te volgen fiscale en monetaire politiek loopt op.

De kiezers beginnen ook in te zien dat Griekenland een speelbal is geworden tussen IMF en EU. Ze beginnen in te zien dat aan Griekenland, een land dat qua economie absoluut niet thuishoort in de eurozone, eisen worden gesteld waaraan het door zijn economisch veel te geringe potentie nooit kan voldoen. Dat zonder schuldsanering

een weer volgende crisis zeker is, maar dat kwijtschelding van een deel van de schuld voor de diep in de schuld stekende eurozone een financiële onmogelijkheid is.

Maar de IMF eist het als voorwaarde om mee te doen en ziet dat een blijvend primair overschot van 3,5% voor een land als Griekenland een volstrekte onmogelijkheid is. En als het er dan inderdaad niet aan voldoet volgt een strafheffing van 2% van het BBP. Dat is het verdronken kalf nog even dieper in de put douwen.

Maar de farce moet worden doorgespeeld om de fictie van een goed functionerende eurozone te kunnen blijven volhouden.

Denk niet dat de USA gespaard wordt.

Hoog betaalde fabriekslonen zijn met de uitbesteding van  productie naar lage lonen landen verdwenen. De aanwas van nieuwe banen valt deze maand sterk tegen. In de mijnbouw vallen ontslagen, de dollar zakt in vergeleken bij andere munten inclusief de euro.

De wens van tightening, geld verminderen, wordt vervangen door wellicht de noodzaak voor nog meer geldverruiming.

Niet dat dat het probleem oplost.

Ook daar heerst wantrouwen tegen de gevestigde politieke elite. De kiezer laat het merken bij zijn verzet tegen de presidentskandidaten van die elite.

In de EU met zijn crisis op crisis kijkt men met achterdocht naar de geheime achterkamertjes onderhandelingen over het TTIP verdrag, het grote handelsverdrag tussen de USA en de EU.

Een achterdocht die gespekt werd door Greenpeace dat geheime documenten van de onderhandelingen te pakken kreeg.

Daaruit blijkt dat de EU zijn standpunt van beter voorkomen dan genezen, precautionary approach, teveel op lijkt te geven voor de Amerikaanse risico benadering (bij de genetisch gemanipuleerde gewassen bijvoorbeeld).

Dat bracht Hollande, de Franse president ertoe van het verdrag afstand te nemen. Want in Frankrijk is de weerstand groot.

Het is trouwens de vraag of het de EU zoveel economisch profijt zou opleveren, getallen zoals 0,5% extra groei doen de ronde en dat is niet om over te juichen.

Het verdrag verhoogt ook de vrees voor toenemende macht van de multinationals die nu eenmaal productie plannen waar het het voordeligst is en verkopen waar dat het voordeligst is en de winst laten belasten waar dat het voordeligst is en die via rechtszaken barrières in het verdrag uit de weg zouden kunnen laten ruimen.

En terwijl de USA één standpunt inneemt leven er bij de 28 EU lidstaten allerlei eigen belangen en vrezen.

Zo dreigt het een verdrag te worden, als het tenminste zover komt, om alleen maar een verdrag te sluiten met allerlei voetangels en klemmen en later juridisch aanvechtbare clausules. De kiezer voelt zich buiten gesloten.

Ik leg het zich afzetten tegen de elite ook uit als een symptoom van de onmogelijkheid van de Europese Unie landen ooit een Federale Staat zoals de USA te worden. Onderlinge verschillen en onderling wantrouwen en eigen belangen leven sterk en nemen eerder toe dan af. Er is een gedwongen samenwerking ontstaan om crisis na crisis te bestrijden in plaats van om door naar elkaar toe te groeien tot grotere samenwerking te komen. En zoals blijkt uit de migranten crisis een neiging om anderen de kastanjes uit het vuur te laten halen.

Zo zien we alom in de oude wereld, want ook de VS horen daar nu bij,  dat er verzet komt tegen de wijze waarop deze politiek wordt bedreven. In de EU een politiek van integratie die vele niveaus van de burger afstaat. Een politiek die ook vaak onbegrijpelijk is. En maar weinigen zien het Europees Parlement als een echt parlement dat hen vertegenwoordigt en de Commissie als een echte regering waarboven dan nog de Raad van Regeringsleiders als allerhoogst beslis orgaan uitsteekt en de eigenlijke macht heeft. 

Men krijgt de indruk dat er in de EU geen consistent beleid wordt gevoerd, dat er opportunistisch en niet pragmatisch wordt gereageerd op ontwikkelingen en dat er ook geen duidelijkheid is hoe de machtsverhoudingen binnen de gecompliceerde bestuursstructuur liggen waarin men het democratisch gehalte mist.

Bijvoorbeeld de illegale migranten crisis.

Afgezien van het feit dat deze in het begin niet onderkend is en daardoor tot onbeheersbaar kon uitgroeien zien we dat nadat Tusk, de president van de raad van regeringsleiders na uitgebreid overleg met die regeringsleiders een voorstel heeft geformuleerd maar dat na de vooravond van het overleg hierover Mw Merkel in een onderhoud met de premier van Turkije een volslagen ander voorstel als voldongen feit presenteerde dat de EU nu in een onmachtige positie van afhankelijkheid van Turkije heeft gemanuoevreerd.

Lidstaten, nationale parlementen, zelfs het Europees parlement worden zo voor het blok gezet. Er bestaat onzekerheid over het onder welke voorwaarden toegezegde intrekken van de visumplicht voor Turken, afgezien van de complexiteit van de uitwerking van het totale plan. Deze week wordt er weer over vergaderd, verneem ik.

Dat gevoel van er buitengehouden te worden, de plotselinge ommezwaaien in de strategie en machteloosheid leidt tot een begrijpelijk terugverlangen naar de oude toestand toen nog het eigen gekozen parlement en regering die na zoveel jaar en zelfs tussentijds naar huis gestuurd konden worden het eigen land van dichtbij bestuurden.

Toen de gang van wetsvoorstel tot wet nog transparant was.

Toen de machtsverhoudingen tussen de politieke en bestuurlijke organen nog duidelijke waren.

De oude nationale staat, eigen baas in eigen huis.

Niet onderworpen aan onverwachte oekazes uit Brussel. Toen de Nationale Centrale Banken nog de Centrale Bank van het land was en zelf de monetaire politiek van dat land beheerde.

Toen men nog zelf overeenkomsten over handel met het buitenland kon afsluiten en niet afhankelijk was van EU wetgeving.

Dat dit nationalisme dat de rol van de elite wil terugbrengen tot vertegenwoordigers van de kiezers van het land die aan die kiezers verantwoording schuldig zijn en de wil van die kiezers uitvoeren steeds sterker wordt is een symptoom van de echte crisis in de Europese Unie, het steeds verder toenemende verschil in de politiek van de EU bestuurders elite en de wil van de bevolking van de deelnemende landen.

Dat is de crisis waar de EU onder lijdt en wellicht ten onder zal gaan.

Jammer dat daarmee dan ook alle voordelen die de Europese Gemeenschap met zich meebracht verloren zouden gaan. Tenzij de Europese Unie  echt wordt hervormd en weer een samenwerking wordt van onafhankelijke staten die tezamen een economisch blok vormen dat sterk in de wereldeconomie staat maar politiek en monetair onafhankelijk zijn. Waar elke staat zelf de voor die staat optimale monetaire en fiscale politiek kan uitvoeren die daardoor het geheel economisch robust maakt om die moderne term eens te gebruiken.

De huidige bureaucratie zal zich daar uiteraard tegen verzetten want een bureaucratie is zelf bevestigend en expansief.

Vandaag heeft Boris Johnson een gloeiend betoog gehouden waarin hij de Brexit niet verdedigde maar de redenen ervoor naar voren bracht. Een aanval op de angst die de Blijf in de EU hanteert om de Britten tegen een Brexit te laten stemmen.

Dezelfde angst die de EU hanteert om steeds meer macht voor Brussel te verkrijgen.